اى مريم! (به شكرانه اين همه نعمت،) براى پروردگارت خضوع كن و سجده بجاى آور و با ركوع كنندگان ركوع نما.
نکته ها
در آيه‌ى قبل، خداوند سه كمالى كه به مريم عليها السلام داده را ياد كرد: گزينش الهى؛ «اصْطَفاكِ» تطهير الهى؛ «طَهَّرَكِ» و سرآمد ديگران شدن؛ «اصْطَفاكِ عَلى نِساءِ الْعالَمِينَ» در اين آيه سه مسئوليّت از او مى‌خواهد: خضوع و فروتنى؛ «اقْنُتِي» سجده؛ «اسْجُدِي» و ركوع؛ «ارْكَعِي» پس هر نعمتى مسئوليّتى را به دنبال دارد.
پیام ها
1- افراد برجسته بايد تواضع و عبادتشان بيشتر باشد. «يا مَرْيَمُ اقْنُتِي ...» (براى اولياى خدا، عبادات ويژه‌اى سفارش شده است، همانگونه كه براى پيامبر صلى الله عليه و آله نماز شب واجب بود.)
2- نماز، ركوع و سجود، بهترين راه شكر است. در آيه‌ى قبل برگزيدگى خداوند مطرح شد كه سزاوار شكر است. «اصْطَفاكِ ... اقْنُتِي»
3- عبادت بايد تنها براى پروردگار باشد. «لِرَبِّكِ»
4- عبادت، مايه‌ى تربيت انسان است. «ربك»
5- نمازجماعت وعبادت دسته‌جمعى، قبل از اسلام نيز بوده است. «مَعَ الرَّاكِعِينَ»
6- حضور زن در اجتماعات عبادى واجتماعاتى كه مردان نيز حضور دارند سفارش شده است. «مَعَ الرَّاكِعِينَ» به شرط آنكه زنان، مريم‌گونه رفتار نمايند.
7- منتخبين وبرگزيدگان، بايد همراه توده‌ها و در متن جامعه باشند، نه جدا و منزوى از مردم. «ارْكَعِي مَعَ الرَّاكِعِينَ»
چون اعلام اصطفاى مريم، نعمت، و هر نعمتى را شكرى لازم باشد، لذا امر به شكر گزارى فرمايد:
يا مَرْيَمُ اقْنُتِي لِرَبِّكِ: اى مريم قيام كن به طاعت و فرمانبردارى پروردگار خود. يا مراد قنوت دعاى در نماز باشد. يا مراد، طول دادن در قيام است. وَ اسْجُدِي: و سر به خاك گذار به جهت شكر گزارى، يا مراد، سجده نماز، يا سجده شكر باشد. وَ ارْكَعِي مَعَ الرَّاكِعِينَ: و ركوع كن با ركوع كنندگان كه جماعت باشد. مروى است كه مريم چون نداى قنوت و سجود و ركوع از ملائكه شنيد، اقامه و ادامه نماز نمود به حدى كه اقدام او ورم نموده، خون از قدمهاى او مى‌چكيد.
تبصره: آيه شريفه دال است بر چند چيز.
1- در شرايع امم سلف، نماز واجب بود.
2- نماز آنها مشتمل بود بر قنوت و سجود و ركوع مانند نماز مسلمانان، ولى تقديم سجود بر ركوع از جهت ترتيب نيست، زيرا «واو» عطف، مستلزم ترتيب نيست به خلاف «ثمّ»؛ و ممكن است در شريعت آنها تقديم ركوع بر سجود باشد و مغايرت شرايع در فروع، ايرادى لازم نيايد، زيرا منوط به مصلحت الهى است.
3- در امم سابقه، جماعت در نماز بوده.
4- اشعار است به آنكه امامت زنان بر مردان جايز نيست، اگر چه به حائل باشد و در زنان هم در آخر صف مردان پشت سر آنان باشند به صورت متابعت،
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 98
زيرا مراد لفظ «مع» در آيه نيست مگر الحاق و الصاق مخاطب مأمور به غير صورت تبعيت.
و سجود كن و ركوع نما با ركوع كنندگان كه تمام اركان عبادت از تو شايسته و قبول است و بايد چنانچه مردان قيام بعبادت مينمايند قيام نمائى و كمى از آن ها نداشته باشى و در تقديم سجود بر ركوع اشاره است باهميت آن در مقام عبادت زيرا كه نهايت خضوع است و بايد در مقابل نهايت عظمت و جلال و استحقاق شكر و اقبال بجاى آورد روايت شده است بعد از اين ندا بحضرت مريم براى نماز برخواست و بقدرى در نماز ايستاد كه پاهاى مبارك او ورم نمود چنانچه در باره حضرت زهرا هم بهمين نحو بلكه بالاتر روايت شده است.
وَ اركَعِي ركوع يا كنايه از نماز است چون ركن اعظم نماز است و لذا
جلد 3 - صفحه 196
ركعات نماز را بهمين مناسبت ركعت گفتند
(من ادرك الركوع فقد ادرك الركعة)
يا مراد ركوع مستقل است که اينکه هم يك نوع از تعظيم است و بعيد نيست که اينکه هم عباديّتش ذاتي باشد بلكه در نظر عرف و عقلاء تعظيم را بهمين ركوع ميدانند.
مَعَ الرّاكِعِين‌َ مراد از راكعين انبياء و اوليائي که در بيت المقدّس مشغول عبادت بودند و چون در ميان آنها زني جز مريم نبود نفرمود مع الراكعات، و مراد از كلمه مع يعني همان نحوي که آنها ميكنند همان نحو بجا آور، و ممكن است مراد اقتداء بآنها باشد، و اللّه العالم.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 43)- در این آیه سخن از خطاب دیگری از فرشتگان به مریم است، می‌گویند: «ای مریم! (به شکرانه این نعمتهای بزرگ) برای پروردگارت سجده کن و همراه رکوع کنندگان رکوع نما» (یا مَرْیَمُ اقْنُتِی لِرَبِّکِ وَ اسْجُدِی وَ ارْکَعِی مَعَ الرَّاکِعِینَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
