منابع و پی نوشتهای متوسط
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

محراب: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۶ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{نیازمند ویرایش فنی}}
+
{{خوب}}
 +
«محراب» شریف ترین جای معبد است؛ در [[قرآن]] آمده است: {{متن قرآن|«كُلَّمَا دَخَلَ عَلَيْهَا زَكَرِيَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِنْدَهَا رِزْقًا»}} ([[سوره آل عمران]]/ آیه۳۲) هر گاه زکریا داخل می شد بر [[حضرت مریم|مریم]] در محراب نزد او خوراک می دید. در [[اسلام]] نیز محراب محلی در [[مسجد]] است که پیش‌نماز در آن می ایستد.
  
مِحراب يا نمازگاه، محلي در مسجد و كليسا است كه پيشواي ديني يا پيش‌نماز در اثناي نماز گزاردن در آن مي‌ايستد.
+
==محل قرار گرفتن محراب==
  
== محل قرار گرفتن محراب ==
+
در مسجدها محراب در گوشه [[قبله]] مسجد قرار دارد، طرز قرار گرفتن محراب جهت قبله را در داخل مسجد مشخص می‌کند. وجود محراب در همه مساجد لازم نیست.
  
در مسجدها محراب در گوشهٔ قبله مسجد قرار دارد طرز قرار گرفتن محراب، جهت قبله را در داخل مسجد مشخص مي‌كند. وجود محراب در همه مساجد لازم نیست.
+
==ریشه کلمه محراب==
  
== ريشه كلمه محراب ==
+
برخی بر این باورند که ریشه محراب از فعل حرب به معنی «جنگیدن» است و بنابراین محراب هم به معنی «میدان جنگ» است و اشاره به «محل جنگیدن با [[شیطان|شیطان]]» دارد و برخی دیگر این توضیح را برای ارتباط این واژه و فعل کافی نمی‌دانند و به دنبال ریشه آن در زبان‌های دیگر هستند.
  
برخي بر اين باورند كه ريشهٔ محراب از فعل حرب به معني «جنگيدن»، است و بنابراين محراب هم به معني «ميدان جنگ» است و اشاره به «محل جنگيدن با شيطان» دارد و برخي ديگر اين توضيح را براي ارتباط اين واژه و فعل كافي نمي‌دانند و به دنبال ريشهٔ آن در زبان‌هاي ديگر هستند. البته هم‌اكنون اين تئوري نامحتمل دانسته مي‌شود زيرا گفته مي‌شود اين واژه پيش از اسلام براي اشاره به نوعي بنا به كار مي‌رفته است. همچنين به پرستش‌گاه‌هاي آيين مهرپرستي كه در ايران و بين النهرين رواج داشته است مهرابه گفته مي‌شده است.محراب، بمعنای غرفه، جای امام جماعت مسجد و معبد است. 1.بالای خانه و صدر مجلس . 2 - جای ایستادن پیشنماز در مسجد. 3 - بخشی از یک عبادتگاه که در هنگام عبادت رو به آن می ایستند. ج . محاریب .در تعابير اهل معنا محراب؛ يعني «محل حرب و جنگ»، بنابراين وقتي امام جماعت و يا هر انسان ديگري براي خود مكاني را به عنوان محراب انتخاب مي‌‌كند و در آن به نماز مي‌‌ايستد در واقع با شيطان باطني و ظاهري در جنگ است و با هر گونه شرك و كفر مبارزه مي‌‌كند و تنها خدا را مي‌‌پرستد و او را تسبيح و تقديس مي‌‌كند.
+
این واژه پیش از [[اسلام]] برای اشاره به نوعی بنا به کار می‌رفته است. همچنین به پرستش‌گاه‌های آیین مهرپرستی که در [[ایران|ایران]] و [[بین النهرین|بین النهرین]] رواج داشته است مهرابه گفته می‌شده است. محراب، به معنای غرفه جای [[امام جماعت‌|امام جماعت]] مسجد و معبد است.
  
== گودي محراب نماز ==
+
این کلمه در عرب پیش از اسلام نیز معروف بوده، چنانکه از عدی بی زید شعری مشتمل بر این لفظ منقول است (ح۳ص۲۳):
  
گفته شد كه محراب در تعابير اهل معنا؛ محل حرب با شيطان و نفس اماره را گويند. به همين دليل در مذهب شيعه آن‌را گود مي‌سازند؛ تا از بروز غرور در نفس امام جماعت جلوگيري كند. البته از منظر فقهي گودي محراب به اين خاطر است كه مكان ايستادن امام بايد از محل ايستادن مامومين بالاتر نبوده و حداقل مساوي باشد؛ لذا در مسجد بايد كف محراب عبادت از محل ايستادن ماموم پائين‌تر باشد.
+
کدمی العاج فی المحاریب أو کالنو_
  
همچنين گفته شده كه گودي محراب تداعي كننده سنگر مجاهدين و مبارزين در جبهه‌هاي جنگ است و اين خود به امام جماعت اين معنا را القاء مي‌كند كه در چه جايگاه خطيري قرار داشته و وظيفه دفاع از حقانيت دين را بر عهده دارد و بايد متوجه باشد كه در سنگر تبيين معارف دين و احكام اسلام و قرآن ايستاده است.
+
رِ من الارض زهره مستطیر
  
== چگونگي محراب در عبادتگاه ساير اديان ==
+
عدی پیش از اسلام در گذشت و مراد وی از محراب آن جای بتخانه است که در آن مجسمه عاج می گذاشتند.
 +
محراب در [[بیت المقدس]] جائی بود که تابوت سکینه را آنجا نهاده بودند و [[پیامبران|پیغمبران]] [[وحی]] را در آنجا می شنیدند.
  
يكي از جلوه گاه‌هاي معماري آييني در مذهب يهود و نصاري و مسلمانان؛ محراب معابد است كه در مساجد دور آن‌را به‌شكل قوسي آيات قرآن مي‌نويسند. شريف‌ترين محل نشستن و صدر مجلس را هم محراب مي‌گويند.
+
==گودی محراب نماز==
  
گفته شده كه در آيين مهرپرستي؛ مهرابه محل پرستش و راز و نياز بوده است و در خانه‌هاي قديمي قسمتي فرورفته در شبستان‌ها بود كه به آن «مهرابه» مي‌گفتند و در طول زمان و استعمال زياد مهرابه به محراب تبديل شد.
+
گفته شد که محراب در تعابیر اهل معنا محل حرب با [[شیطان]] و [[نفس اماره]] را گویند. به همین دلیل در مذهب [[شیعه|شیعه]] آن‌را گود می‌سازند؛ تا از بروز [[غرور]] در نفس امام جماعت جلوگیری کند. البته از منظر [[فقه|فقهی]] گودی محراب به این خاطر است که مکان ایستادن امام باید از محل ایستادن مامومین بالاتر نبوده و حداقل مساوی باشد؛ لذا در مسجد باید کف محراب عبادت از محل ایستادن ماموم پائین‌تر باشد.
  
در دين يهود و نصاري و اسلام، معبد و محراب از جايگاه خاصي برخوردار است. يهوديان محراب را به شكل اتاقك و بالاتر از زمين مي‌ساختند (آيه ۲۱ سوره صاد دلالت بر اين حقيقت دارد). روي همين حساب است كه گويند كساني كه دو طرف محراب مي‌ايستند بايد امام را ببينند والا نمازشان باطل است.
+
همچنین گفته شده که گودی محراب تداعی کننده سنگر مجاهدین و مبارزین در جبهه‌های جنگ است و این خود به امام جماعت این معنا را القاء می‌کند که در چه جایگاه خطیری قرار داشته و وظیفه دفاع از حقانیت [[دین|دین]] را بر عهده دارد و باید متوجه باشد که در سنگر تبیین معارف دین و [[احکام]] اسلام و [[قرآن]] ایستاده است.
  
== محراب در زمان پيامبر (ص) ==
+
==چگونگی محراب در عبادتگاه سایر ادیان==
  
اينكه محراب در زمان پيغمبر (ص) بوده يا خير؛ مشخص نيست. به احتمال قوي جهت‌نمايي در ديوار وجود داشته كه جايگاه امام جماعت و سمت قبله را به مامومين نشان مي‌داده، قدر مسلم اين است كه محراب مقعر در زمان امويان ابداع شد.
+
یکی از جلوه گاه‌های معماری آیینی در مذهب [[یهود|یهود]] و [[نصاری|نصاری]] و مسلمانان؛ محراب معابد است که در مساجد دور آن‌ را به‌ شکل قوسی آیات قرآن می‌نویسند. شریف‌ترین محل نشستن و صدر مجلس را هم محراب می‌گویند.
  
البته در اخبار رسيده از طريق عامه در زمان پيامبر (ص) وجود محراب در مسجد تائيد شده است. بيهقي در<ref>سنن ج۲ص۳۰</ref> نقل مي‌كند كه « رسول الله (ص) نهض الي المسجد فدخل المحراب ثم رفع يديه بالتكبير ».
+
گفته شده که در آیین مهرپرستی؛ مهرابه محل پرستش و راز و نیاز بوده است و در خانه‌های قدیمی قسمتی فرورفته در شبستان‌ها بود که به آن «مهرابه» می‌گفتند و در طول زمان و استعمال زیاد مهرابه به محراب تبدیل شد.
+
 
==پانویس ==
+
در دین یهود و نصاری و اسلام، معبد و محراب از جایگاه خاصی برخوردار است. یهودیان محراب را به شکل اتاقک و بالاتر از زمین می‌ساختند (آیه ۲۱ [[سوره ص]] دلالت بر این حقیقت دارد). روی همین حساب است که گویند کسانی که دو طرف محراب می‌ایستند باید امام را ببینند و الا [[نماز]] آنها باطل است.
 +
 
 +
==محراب در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله==
 +
 
 +
این که محراب در زمان [[پیامبر اسلام|پیغمبر]] صلی الله علیه و آله بوده یا خیر؛ مشخص نیست. به احتمال قوی جهت‌نمایی در دیوار وجود داشته که جایگاه امام جماعت و سمت قبله را به مامومین نشان می‌داده، قدر مسلم این است که محراب مقعر در زمان [[بنی امیه|امویان]] ابداع شد.
 +
 
 +
البته در اخبار رسیده از طریق [[اهل سنت|عامه]] در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله وجود محراب در مسجد تائید شده است. بیهقی در سنن خود نقل می‌کند که: «رسول الله صلی الله علیه و آله نهض الی المسجد فدخل المحراب ثم رفع یدیه بالتکبیر».<ref>سنن ج۲، ص۳۰.</ref>
 +
 
 +
==پانویس==
 
<references />
 
<references />
  
== منابع ==
+
==منابع==
*گودي محراب نماز به خاطر چيست؟[http://hajj.ir/14/42059، خبرگزاری حج]
+
 
*فرهنگ فارسی معین،ذیل واژه محراب،در دسترس در[http://www.vajehyab.com/moein/%D9%85%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%A8 واژه یاب]، بازیابی: 6 بهمن 1392.
+
*گودي محراب نماز به خاطر چيست؟ [http://hajj.ir/14/42059، خبرگزاری حج].
*جواد محدثي، هنر در قلمرو مكتب، ص 221،در دسترس در[http://www.andisheqom.com/Files/ebadat.php?idVeiw=1318&level=4&subid=1318&page=6 اندیشه قم]
+
*فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه محراب، در دسترس در [http://www.vajehyab.com/moein/%D9%85%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%A8 واژه یاب]، بازیابی: 6 بهمن 1392.
 +
*جواد محدثي، هنر در قلمرو مكتب، ص221، در دسترس در [http://www.andisheqom.com/Files/ebadat.php?idVeiw=1318&level=4&subid=1318&page=6 اندیشه قم].
 +
 
 +
*[[نثر طوبی]] (دائرة المعارف لغات قرآن کریم)، [[علامه شعرانی]]، ج1، ص 164
  
 
[[رده: مساجد]]
 
[[رده: مساجد]]
 +
 +
[[رده:واژگان قرآنی]]
 +
[[رده: مقاله های مهم]]
 +
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= خوب
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده= دارد
 +
}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ فوریهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۱۰

«محراب» شریف ترین جای معبد است؛ در قرآن آمده است: «كُلَّمَا دَخَلَ عَلَيْهَا زَكَرِيَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِنْدَهَا رِزْقًا» (سوره آل عمران/ آیه۳۲) هر گاه زکریا داخل می شد بر مریم در محراب نزد او خوراک می دید. در اسلام نیز محراب محلی در مسجد است که پیش‌نماز در آن می ایستد.

محل قرار گرفتن محراب

در مسجدها محراب در گوشه قبله مسجد قرار دارد، طرز قرار گرفتن محراب جهت قبله را در داخل مسجد مشخص می‌کند. وجود محراب در همه مساجد لازم نیست.

ریشه کلمه محراب

برخی بر این باورند که ریشه محراب از فعل حرب به معنی «جنگیدن» است و بنابراین محراب هم به معنی «میدان جنگ» است و اشاره به «محل جنگیدن با شیطان» دارد و برخی دیگر این توضیح را برای ارتباط این واژه و فعل کافی نمی‌دانند و به دنبال ریشه آن در زبان‌های دیگر هستند.

این واژه پیش از اسلام برای اشاره به نوعی بنا به کار می‌رفته است. همچنین به پرستش‌گاه‌های آیین مهرپرستی که در ایران و بین النهرین رواج داشته است مهرابه گفته می‌شده است. محراب، به معنای غرفه جای امام جماعت مسجد و معبد است.

این کلمه در عرب پیش از اسلام نیز معروف بوده، چنانکه از عدی بی زید شعری مشتمل بر این لفظ منقول است (ح۳ص۲۳):

کدمی العاج فی المحاریب أو کالنو_

رِ من الارض زهره مستطیر

عدی پیش از اسلام در گذشت و مراد وی از محراب آن جای بتخانه است که در آن مجسمه عاج می گذاشتند. محراب در بیت المقدس جائی بود که تابوت سکینه را آنجا نهاده بودند و پیغمبران وحی را در آنجا می شنیدند.

گودی محراب نماز

گفته شد که محراب در تعابیر اهل معنا محل حرب با شیطان و نفس اماره را گویند. به همین دلیل در مذهب شیعه آن‌را گود می‌سازند؛ تا از بروز غرور در نفس امام جماعت جلوگیری کند. البته از منظر فقهی گودی محراب به این خاطر است که مکان ایستادن امام باید از محل ایستادن مامومین بالاتر نبوده و حداقل مساوی باشد؛ لذا در مسجد باید کف محراب عبادت از محل ایستادن ماموم پائین‌تر باشد.

همچنین گفته شده که گودی محراب تداعی کننده سنگر مجاهدین و مبارزین در جبهه‌های جنگ است و این خود به امام جماعت این معنا را القاء می‌کند که در چه جایگاه خطیری قرار داشته و وظیفه دفاع از حقانیت دین را بر عهده دارد و باید متوجه باشد که در سنگر تبیین معارف دین و احکام اسلام و قرآن ایستاده است.

چگونگی محراب در عبادتگاه سایر ادیان

یکی از جلوه گاه‌های معماری آیینی در مذهب یهود و نصاری و مسلمانان؛ محراب معابد است که در مساجد دور آن‌ را به‌ شکل قوسی آیات قرآن می‌نویسند. شریف‌ترین محل نشستن و صدر مجلس را هم محراب می‌گویند.

گفته شده که در آیین مهرپرستی؛ مهرابه محل پرستش و راز و نیاز بوده است و در خانه‌های قدیمی قسمتی فرورفته در شبستان‌ها بود که به آن «مهرابه» می‌گفتند و در طول زمان و استعمال زیاد مهرابه به محراب تبدیل شد.

در دین یهود و نصاری و اسلام، معبد و محراب از جایگاه خاصی برخوردار است. یهودیان محراب را به شکل اتاقک و بالاتر از زمین می‌ساختند (آیه ۲۱ سوره ص دلالت بر این حقیقت دارد). روی همین حساب است که گویند کسانی که دو طرف محراب می‌ایستند باید امام را ببینند و الا نماز آنها باطل است.

محراب در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله

این که محراب در زمان پیغمبر صلی الله علیه و آله بوده یا خیر؛ مشخص نیست. به احتمال قوی جهت‌نمایی در دیوار وجود داشته که جایگاه امام جماعت و سمت قبله را به مامومین نشان می‌داده، قدر مسلم این است که محراب مقعر در زمان امویان ابداع شد.

البته در اخبار رسیده از طریق عامه در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله وجود محراب در مسجد تائید شده است. بیهقی در سنن خود نقل می‌کند که: «رسول الله صلی الله علیه و آله نهض الی المسجد فدخل المحراب ثم رفع یدیه بالتکبیر».[۱]

پانویس

  1. سنن ج۲، ص۳۰.

منابع

  • گودي محراب نماز به خاطر چيست؟ خبرگزاری حج.
  • فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه محراب، در دسترس در واژه یاب، بازیابی: 6 بهمن 1392.
  • جواد محدثي، هنر در قلمرو مكتب، ص221، در دسترس در اندیشه قم.