قیس بن سعد: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (صفحه‌ای جدید حاوی ' <keywords content='کلید واژه: مصر، قيس بن سعد، دلاوری های قيس بن سعد، شرطه الخميس، خلافت...' ایجاد کرد)
 
 
(۵ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
==قيس بن سعد بن عباده==
+
'''قیس بن سعد خزرجی''' فرزند [[سعد بن عباده]] و از یاران [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم‌السلام به شمار می رفت. وی در نبردهای [[جنگ جمل|جمل]] و [[جنگ صفین|صفین]] و [[جنگ نهروان|نهروان]] در رکاب [[امیرالمومنین|امیرالمؤمنین]] حضور داشت و از سوی آن حضرت، مدتی حاکم [[مصر]] و آذربایجان بود. گفته شده که وی بلندقد بود و مردی [[سخاوت|سخاوتمند]] و [[شجاعت|شجاع]] شناخته می‌‌شد.
  
نام او [[قيس]] و کنيه‌اش ابوعبدالله بود. پدرش [[سعد بن عباده]] رئيس [[قبيله خزرج]] بود و مادرش فکهيه نام داشت. قيس در سال آغازين اسلام و يا اندکي پيش از آن در [[مدينه]] به دنيا آمد. او در همان روزهاي نوجواني به [[رسول خدا]] صلي الله عليه و آله و سلم علاقه‌مند شد و در شمار صحابه آن حضرت درآمد. پس از حضور در [[غزوه بني المصطلق]] در همه جنگ‌‌هاي زمان رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم حاضر بود.
+
== قیس در زمان پیامبر ==
 +
نام او قیس و [[کنیه|کنیه‌اش]] ابوعبدالله بود. پدرش [[سعد بن عباده]] رئیس [[قبیله خزرج]] بود و مادرش فکهیه نام داشت. قیس اندکی پیش از ظهور اسلام به دنیا آمد و در همان روزهای نوجوانی به [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله و سلم علاقه‌مند شد و در شمار [[صحابه]] آن حضرت درآمد و از صحابه مكّي پيامبر اسلام شمرده مي‌شود. او با پیامبر اسلام به مدينه هجرت كرد و پس از حضور در [[غزوه بنی المصطلق]] در همه جنگ‌‌های زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم حاضر بود.<ref>آرمیدگان در بقیع، نوشته علی اکبر نوایی، تهیه شده در پژوهشکده حج و زیارت، نشر مشعر، ۱۳۹۵.</ref>
  
قيس از ارادتمندان به اميرالمؤمنين علیه‌السلام و از كسانى است كه در امتثال اوامر آن حضرت تسليم بلاشرط بوده است. در واقعه [[غدير خم]] حاضر بود و با توجه به آنچه از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنيده بود ([[حديث غدير]]) يکي از دوازده نفري بود که تصميم به رويارويي با [[ابوبکر]] گرفتند؛ ولي [[امام علی]] عليه‌السلام آن‌‌‌ها را به آرامش دعوت کرد و آنان به اعتراض لفظي بسنده کردند.  
+
== قیس از یاوران اهل بیت ==
 +
قیس از ارادتمندان به [[امیرالمومنین|امیرالمؤمنین]] علیه‌السلام و از کسانى است که در امتثال اوامر آن حضرت تسلیم بلاشرط بوده است. در واقعه [[غدیر خم]] حاضر بود و با توجه به آنچه از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیده بود ([[حدیث غدیر]]) یکی از دوازده نفری بود که تصمیم به رویارویی با [[ابوبکر]] گرفتند؛ ولی [[امام علی]] علیه‌السلام آن‌‌‌ها را به آرامش دعوت کرد و آنان به اعتراض لفظی بسنده کردند.  
  
قيس در سال 19 در [[فتح مصر]] شرکت کرد و سپس ساکن همان جا شد تا اين که در ماجراي اعتراض به [[عثمان]] به مدينه آمد و پس از به حکومت رسيدن حضرت علي عليه‌السلام از سوي امام حاکم مصر شد؛ وى با حسن تدبير و فراستى كه داشت محض ورود به آنجا و قرائت نامه على بر مردم مصر و مختصر سخنرانى توانست كاملاً بر آن ديار مسلط شود و اگر احياناً در برخى نقاط مصر زمزمه وفادارى به عثمان به گوش مى‌خورد با آن‌ها مدارا كرد و بدون درگيرى با آن‌ها ادامه حيات داد ولى معاويه از اين كه شخصيت لايقى مانند قيس بر سرزمين مصر كه با كشور شام هم‌مرز بود، از طرف على حكومت مى‌كند. سخت نگران بود زيرا بيم آن داشت كه اگر على علیه‌السلام از كوفه حركت كند وى با لشكر مصر از غرب با وى هم‌عنان گردد و از دو سوى او را محاصره كنند.
+
قیس به پدرش سعد بن عباده که رئیس انصار بود بخاطر شرکت در سقیفه بنی ساعده و دفاع نکردن از حق امام علی علیه السلام در آنجا اعتراض کرد هنگامی که پدرش به وی گفت پذیرفتن ولایت علی واجب بود، قیس گفت:«تو این سخن را از رسول خدا شنیدی و طلب خلافت کردی و اصحابت گفتند یک امیر از ما و یک امیر از شما؛ به خدا با تو دیگر سخن نخواهم گفت»<ref>تاریخ امامت، اصغر منتظر القائم، ص29</ref>
  
لذا نامه‌اى به مضمون اين كه عثمان خليفه مظلوم به تحريك على كشته شده و چون من خوندار او مى‌باشم پس من به امر خلافت اولويت دارم و تو وظيفه دارى مرا در اين امر يارى دهى به قيس نوشت و قيس پاسخى دو پهلو به مضمون اين كه من در اين باره بايد بينديشم و تو از خطر من ايمن باش، به وى نگاشت. اما معاويه به اين قانع نشد و در نامه دوم با صراحت او را مورد تهديد قرار داد و قيس نيز با صراحت كامل به وى نوشت: تو از اين خواب خيال به در رو و هرگز گمان مبر كه من آن كس را كه از هر كسى به خلافت مقدم است رها ساخته. تو را كه از هر كسى از مقام خلافت دورترى به جاى او بپذيرم و من از تهديد تو هراسى ندارم و در برابر هر گونه اقدامى آماده‌ام.
+
قیس در سال ۱۹ در فتح [[مصر]] شرکت کرد و سپس ساکن همان جا شد تا این که در ماجرای اعتراض به [[عثمان]] به مدینه آمد و پس از به حکومت رسیدن [[امام علی علیه السلام|حضرت علی]] علیه‌السلام از سوی امام حاکم مصر شد؛ وى با حسن تدبیر و فراستى که داشت، به محض ورود به آنجا و قرائت نامه امام على بر مردم مصر و مختصر سخنرانى توانست کاملاً بر آن دیار مسلط شود و اگر احیاناً در برخى نقاط مصر زمزمه وفادارى به عثمان به گوش مى‌خورد با آن‌ها مدارا کرد و بدون درگیرى با آن‌ها ادامه حیات داد، ولى [[معاویه|معاویه]] از این که شخصیت لایقى مانند قیس بر سرزمین مصر که با کشور [[شام]] هم‌مرز بود، از طرف على حکومت مى‌کند، سخت نگران بود زیرا بیم آن داشت که اگر على علیه‌السلام از [[کوفه|کوفه]] حرکت کند، قیس با لشکر مصر از غرب با امام هم‌عنان گردد و از دو سوى او را محاصره کنند.  
  
چون اين نامه به معاويه رسيد در عين حال كه برآشفت آرامش اعصاب خود را از دست نداد و در جمع مردم شام چنين وانمود كرد كه والى مصر از على برگشته و به من پيوسته است و دو نامه را كه يكى اولين نامه قيس بود و ديگر نامه‌اى ساختگى به نام قيس كه اين دومين نامه او است و در آن نامه معاويه را اميرالمؤمنين خوانده و بيعت خود را با وى در آن اعلام كرده بر مردم شام قرائت نمود. در نهایت توطئه‌هاي معاويه بر علیه او حضرت علي را وادار به احضار قيس و گزاردن محمد بن ابى‌بكر به جای او نمود. (الغارات ثقفى)
+
لذا نامه‌اى به مضمون این که: [[عثمان]] خلیفه مظلوم به تحریک [[امام علی علیه السلام|على]] کشته شده و چون من خوندار او مى‌باشم پس من به امر خلافت اولویت دارم و تو وظیفه دارى مرا در این امر یارى دهى، به قیس نوشت و قیس پاسخى دو پهلو به مضمون این که من در این باره باید بیندیشم و تو از خطر من ایمن باش، به وى نگاشت. اما معاویه به این قانع نشد و در نامه دوم با صراحت او را مورد تهدید قرار داد و قیس نیز با صراحت کامل به وى نوشت: تو از این خواب و خیال به در رو و هرگز گمان مبر که من آن کس را که از هر کسى به [[خلافت]] مقدم است رها ساخته و تو را که از هر کسى از مقام خلافت دورترى به جاى او بپذیرم و من از تهدید تو هراسى ندارم و در برابر هر گونه اقدامى آماده‌ام.
  
قيس بن سعد در نبردهاي جمل و صفين و نهروان حضوري چشمگير داشت و به جانبازي رسيد. وي در دوران حکومت [[امام علی]] عليه‌السلام فرمانده شرطه الخميس (گروهي از ياران جان‌نثار حضرت علي عليه‌السلام) بود.
+
چون این نامه به [[معاویه]] رسید در عین حال که برآشفت، آرامش اعصاب خود را از دست نداد و در جمع مردم شام چنین وانمود کرد که والى مصر از على برگشته و به من پیوسته است و دو نامه را که یکى اولین نامه قیس بود و دیگر نامه‌اى ساختگى به نام قیس که این دومین نامه او است و در آن نامه معاویه را امیرالمؤمنین خوانده و [[بیعت]] خود را با وى در آن اعلام کرده بر مردم شام قرائت نمود. در نهایت توطئه‌های معاویه بر علیه او، حضرت علی را وادار به احضار قیس و گزاردن [[محمد بن ابی بکر|محمد بن ابى‌بکر]] به جای او نمود.<ref>[[الغارات]]، محمد بن سعد ثقفی.</ref>
  
از سوي حضرت علي عليه‌السلام قيس بن سعد مدتي فرماندار [[آذربايجان]] شد. وي پس از شهادت امام علی عليه‌السلام در کنار [[امام حسن]]‌مجتبي عليه‌السلام قرار گرفت و از فرماندهان و پيش قراولان سپاه آن حضرت شد و پس از امام حسن عليه‌السلام نيز از ياران وفادار آن حضرت بشمار مي‌‌آمد.
+
قیس بن سعد در نبردهای [[جنگ جمل|جمل]] و [[جنگ صفین|صفین]] و [[جنگ نهروان|نهروان]] حضوری چشمگیر داشت و به جانبازی رسید. وی در دوران حکومت [[امام علی]] علیه‌السلام، فرمانده [[شرطة الخمیس|شرطة الخمیس]] (گروهی از یاران جان‌نثار حضرت علی علیه‌السلام) بود. همچنین از سوی حضرت علی علیه‌السلام مدتی فرماندار آذربایجان شد.  
  
گفته شده که وي بسيار بلندقد بود و مردي سخاوتمند و شجاع شناخته مي‌‌شد و در سال 59 يا 60 هجري دارفاني را وداع گفت.
+
قیس بن سعد پس از [[شهادت امام علی علیه السلام|شهادت امام علی]] علیه‌السلام در کنار [[امام حسن|امام حسن مجتبی]] علیه‌السلام قرار گرفت و از فرماندهان و پیش قراولان سپاه آن حضرت شد و پس از امام حسن علیه‌السلام نیز از یاران وفادار [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]] علیه‌السلام بشمار می‌‌آمد.
  
==منابع:==
+
قیس بن سعد بن عباده در سال ۵۹ یا ۶۰ هجری دار فانی را وداع گفت.
  
(1). [http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?pag سایت دانشنامه رشد].
+
== پانویس ==
 +
{{پانویس}}
 +
==منابع==
  
(2). معارف و معاریف، سيد مصطفى حسينى دشتى.
+
*[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?pag سایت دانشنامه رشد].
 +
*معارف و معاریف، سید مصطفى حسینى دشتى.
 +
*تاریخ امامت، اصغر منتظر القائم، نشر معارف، چاپ هفتم، پاییز 1388
 +
 
 +
[[رده:اصحاب اهل البیت علیهم السلام]]
 +
[[رده:اصحاب پیامبر]]
 +
[[رده:اصحاب امام علی علیه السلام]]
 +
[[رده:اصحاب امام حسن علیه السلام]]
 +
[[رده:اصحاب امام حسین علیه السلام]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۰۶:۱۰

قیس بن سعد خزرجی فرزند سعد بن عباده و از یاران اهل بیت علیهم‌السلام به شمار می رفت. وی در نبردهای جمل و صفین و نهروان در رکاب امیرالمؤمنین حضور داشت و از سوی آن حضرت، مدتی حاکم مصر و آذربایجان بود. گفته شده که وی بلندقد بود و مردی سخاوتمند و شجاع شناخته می‌‌شد.

قیس در زمان پیامبر

نام او قیس و کنیه‌اش ابوعبدالله بود. پدرش سعد بن عباده رئیس قبیله خزرج بود و مادرش فکهیه نام داشت. قیس اندکی پیش از ظهور اسلام به دنیا آمد و در همان روزهای نوجوانی به رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم علاقه‌مند شد و در شمار صحابه آن حضرت درآمد و از صحابه مكّي پيامبر اسلام شمرده مي‌شود. او با پیامبر اسلام به مدينه هجرت كرد و پس از حضور در غزوه بنی المصطلق در همه جنگ‌‌های زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم حاضر بود.[۱]

قیس از یاوران اهل بیت

قیس از ارادتمندان به امیرالمؤمنین علیه‌السلام و از کسانى است که در امتثال اوامر آن حضرت تسلیم بلاشرط بوده است. در واقعه غدیر خم حاضر بود و با توجه به آنچه از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیده بود (حدیث غدیر) یکی از دوازده نفری بود که تصمیم به رویارویی با ابوبکر گرفتند؛ ولی امام علی علیه‌السلام آن‌‌‌ها را به آرامش دعوت کرد و آنان به اعتراض لفظی بسنده کردند.

قیس به پدرش سعد بن عباده که رئیس انصار بود بخاطر شرکت در سقیفه بنی ساعده و دفاع نکردن از حق امام علی علیه السلام در آنجا اعتراض کرد هنگامی که پدرش به وی گفت پذیرفتن ولایت علی واجب بود، قیس گفت:«تو این سخن را از رسول خدا شنیدی و طلب خلافت کردی و اصحابت گفتند یک امیر از ما و یک امیر از شما؛ به خدا با تو دیگر سخن نخواهم گفت»[۲]

قیس در سال ۱۹ در فتح مصر شرکت کرد و سپس ساکن همان جا شد تا این که در ماجرای اعتراض به عثمان به مدینه آمد و پس از به حکومت رسیدن حضرت علی علیه‌السلام از سوی امام حاکم مصر شد؛ وى با حسن تدبیر و فراستى که داشت، به محض ورود به آنجا و قرائت نامه امام على بر مردم مصر و مختصر سخنرانى توانست کاملاً بر آن دیار مسلط شود و اگر احیاناً در برخى نقاط مصر زمزمه وفادارى به عثمان به گوش مى‌خورد با آن‌ها مدارا کرد و بدون درگیرى با آن‌ها ادامه حیات داد، ولى معاویه از این که شخصیت لایقى مانند قیس بر سرزمین مصر که با کشور شام هم‌مرز بود، از طرف على حکومت مى‌کند، سخت نگران بود زیرا بیم آن داشت که اگر على علیه‌السلام از کوفه حرکت کند، قیس با لشکر مصر از غرب با امام هم‌عنان گردد و از دو سوى او را محاصره کنند.

لذا نامه‌اى به مضمون این که: عثمان خلیفه مظلوم به تحریک على کشته شده و چون من خوندار او مى‌باشم پس من به امر خلافت اولویت دارم و تو وظیفه دارى مرا در این امر یارى دهى، به قیس نوشت و قیس پاسخى دو پهلو به مضمون این که من در این باره باید بیندیشم و تو از خطر من ایمن باش، به وى نگاشت. اما معاویه به این قانع نشد و در نامه دوم با صراحت او را مورد تهدید قرار داد و قیس نیز با صراحت کامل به وى نوشت: تو از این خواب و خیال به در رو و هرگز گمان مبر که من آن کس را که از هر کسى به خلافت مقدم است رها ساخته و تو را که از هر کسى از مقام خلافت دورترى به جاى او بپذیرم و من از تهدید تو هراسى ندارم و در برابر هر گونه اقدامى آماده‌ام.

چون این نامه به معاویه رسید در عین حال که برآشفت، آرامش اعصاب خود را از دست نداد و در جمع مردم شام چنین وانمود کرد که والى مصر از على برگشته و به من پیوسته است و دو نامه را که یکى اولین نامه قیس بود و دیگر نامه‌اى ساختگى به نام قیس که این دومین نامه او است و در آن نامه معاویه را امیرالمؤمنین خوانده و بیعت خود را با وى در آن اعلام کرده بر مردم شام قرائت نمود. در نهایت توطئه‌های معاویه بر علیه او، حضرت علی را وادار به احضار قیس و گزاردن محمد بن ابى‌بکر به جای او نمود.[۳]

قیس بن سعد در نبردهای جمل و صفین و نهروان حضوری چشمگیر داشت و به جانبازی رسید. وی در دوران حکومت امام علی علیه‌السلام، فرمانده شرطة الخمیس (گروهی از یاران جان‌نثار حضرت علی علیه‌السلام) بود. همچنین از سوی حضرت علی علیه‌السلام مدتی فرماندار آذربایجان شد.

قیس بن سعد پس از شهادت امام علی علیه‌السلام در کنار امام حسن مجتبی علیه‌السلام قرار گرفت و از فرماندهان و پیش قراولان سپاه آن حضرت شد و پس از امام حسن علیه‌السلام نیز از یاران وفادار امام حسین علیه‌السلام بشمار می‌‌آمد.

قیس بن سعد بن عباده در سال ۵۹ یا ۶۰ هجری دار فانی را وداع گفت.

پانویس

  1. آرمیدگان در بقیع، نوشته علی اکبر نوایی، تهیه شده در پژوهشکده حج و زیارت، نشر مشعر، ۱۳۹۵.
  2. تاریخ امامت، اصغر منتظر القائم، ص29
  3. الغارات، محمد بن سعد ثقفی.

منابع

  • سایت دانشنامه رشد.
  • معارف و معاریف، سید مصطفى حسینى دشتى.
  • تاریخ امامت، اصغر منتظر القائم، نشر معارف، چاپ هفتم، پاییز 1388