جامعیت مقاله متوسط
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

عید قربان: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای جدید حاوی '{{الگو:منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}} {{الگو:نیازمند ویرایش فنی}} انسان موحد ...' ایجاد کرد)
 
(ویرایش)
 
(۱۳ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{الگو:منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}}
+
{{خوب}}
{{الگو:نیازمند ویرایش فنی}}
+
روز دهم [[ذی الحجه]] با نام '''عید قربان'''، یکی از عیدهای بزرگ مسلمانان است. این روز مطابق است با روزی که [[حضرت ابراهیم]] علیه السلام بعد از اینکه خواب دیده بود فرزندش [[حضرت اسماعیل علیه السلام|اسماعیل]] را قربانی می کند، فرزند خود را به قربانگاه برد. در [[اسلام]] قربانی نمودن در این روز بر کسی که [[حج تمتع]] به جا می‌آورد، [[واجب]] و بر دیگران [[مستحب]] است. مسلمانان در کشورهای اسلامی روز عید قربان را جشن می گیرند.  
انسان موحد که به حکم وقوف در عرفات و مشعر به مقام والای معرفت الله و خداشناسی کامل رسیده و تمام تمایلات نفسانی در نظرش خاک و سنگ آمده و غرق در دریای محبت خالق بی همتا و مهربان شده، طبیعی است که از کشتن و سربریدن هر موجودی که سر راه بر او گرفته و مانع رسیدن به قرب الهی ست، دریغ و مضایقه نخواهد داشت. اگر چه آن موجود فرزند عزیز و یا جان خود و خواهشهای درونش باشد.
 
  
نام دیگر عید قربان، '''عید اضحی''' و عید خون است. روز اثبات عشق و تسلیم در برابر امر الهی، روز آزمایش و امتحان حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل (ع) که از آن سربلند بیرون آمدند.<ref>. ضیاء آبادی، سید محمد؛ حج برنامه تکامل، بی جا، دارالکتب الاسلامیه، بی تا، ص 332.</ref>
+
==قربانی حضرت ابراهیم علیه‌السلام==
+
داستان قربانی نمودن [[حضرت اسماعیل علیه السلام|حضرت اسماعیل]] علیه السلام توسط [[حضرت ابراهیم علیه السلام|حضرت ابراهیم]] علیه السلام در روز [[۱۰ ذی الحجه|دهم ذی الحجه]] در آیات ۱۰۲ تا ۱۰۷ [[سوره صافات]] چنین آمده است:
«فَلَمّا اَسْلَما وَتَلّهُ لِلجَبینِ وَنادَیناهُ اَنْ یا اِبراهیم، قَد صَدّقتَ الرُّؤیا اِنّا کَذلِکَ نَجزِی المُحسِنین»<ref>. صافات آیه 105- 104.</ref>
+
 
«...هان ای ابراهیم به خوبی انجام وظیفه کردی و ما نیکوکاران را اینچنین پاداش خواهیم داد»
+
هنگامی که با او به [مقام] [[سعی بین صفا و مروه|سعی]] رسید، گفت: پسرکم! همانا من در خواب می دیدم که تو را ذبح می کنم، پس با تأمل بنگر رأی تو چیست؟ گفت: پدرم آنچه به آن مأمور شده ای انجام ده اگر خدا بخواهد مرا از شکیبایان خواهی یافت. پس هنگامی که آن دو تسلیم [خواسته خدا] شدند و ابراهیم، جبین او را به زمین نهاد [تا ذبحش کند] او را ندا دادیم که ای ابراهیم! خوابت را تحقق دادی [و فرمان پروردگارت را اجرا کردی]، به راستی ما نیکوکاران را این گونه پاداش می دهیم [که نیّت پاک و خالصشان را به جای عمل می پذیریم.] این ابتلا همان امتحانی است که (حقیقت حال اهل ایمان را) روشن می‌کند (که در راه خدا از هر چیز می‌گذرند). و بر او (گوسفندی فرستاده و) ذبح بزرگی فدا ساختیم.<ref>ترجمه قرآن حسین انصاریان</ref>
  
== منی و اعمال آن ==
+
==اعمال عید قربان==
  
منی محلی است که حجاج صبح عید قربان جهت انجام اعمال آن به آنجا وارد می‌شوند.
+
=== اعمال شب عید قربان ===
اعمال منی عبارت است از:
+
از [[امام صادق]] علیه السلام روایت شده که از پدرانش چنین نقل فرمودند:<ref>ملکی تبریزی، میرزا جواد؛ المراقبات، بی جا، اخلاق، اول، ۱۳۷۵، ص۴۵۴.</ref> «[[امام علی]] علیه السلام دوست داشت چهار شب از سال، خود را فارغ نماید؛ شب اول [[رجب]]، شب نیمه [[شعبان]]، شب [[عید فطر]] و شب عید قربان».
1- رمی جمره؛
 
2- قربانی؛
 
3- حلق و تقصیر.<ref>. عطائی اصفهانی، علی؛ اسرار حج، قم، مهر، 1364، ص 123.</ref>
 
قربانی پس از رمی جمره عقبه انجام می گیرد. معنی قربان و قربانی، هر عملی که انسان به وسیله آن بخواهد خود را به رحمت الهی نزدیک کند.
 
خداوند در قرآن مجید راجع به قربانی چنین می‌فرماید:
 
 
   
 
   
«وَالبُدنَ جَعَلناها لَکُم مِن شَعائِر الله»
+
ممکن است منظور از فراغت، فراغت برای [[عبادت]] در آن شب با زنده نگهداشتن آن باشد. بلکه به قرینه [[احادیث]] مشابه ظاهراً منظور همین است. زنده نگهداشتن آن عبارت از فارغ ساختن نفس، قلب و اعضای بدن در خدمت به خداوند متعال است، به این صورت که دل او در یاد خدا بوده، بدنش مشغول فرمانبرداری و عبادت خدا بوده و در طول شب هیچ چیزی حتی مناجات، او را از خداوند غافل ننماید؛ مگر این که مشغول شدن به این مناجات نیز برای خدا و به خاطر او باشد که این مطلب اولین درجه مراقبت می‌باشد. در شب و روز عید زیارت [[امام حسین]] علیه‌السلام [[مستحب]] است.
+
 
بُدن و بَدَنة به منزله شتران قربانی است.<ref>. همان، ص 126.</ref> یعنی این قربانیان را قرار دادیم، چون جزو شعائر الهی است؛ یعنی این قربانیها از شعارهای دینی می‌باشد.
+
از واجبات شب عید قربان بر حاجى بیتوته در [[مشعر الحرام]] است.<ref>[http://lib.eshia.ir/۲۳۰۱۷/۵/۵۲۴ فرهنگ فقه، موسسه دائره المعارف فقه اسلامی]</ref>
  
== داستان قربانی ==
+
===اعمال روز عید قربان===
 +
حجاج [[کعبه|بیت الله الحرام]]، صبح عید قربان به [[منی]] وارد می‌شوند. اعمال منی عبارت است از:
  
چون شب هشتم ذی الحجه (شب ترویه) فرا رسید، حضرت ابراهیم بعد از انجام وظائف عبادی، سر بر بالین استراحت نهاد و در خواب به او ندا شد:ای خلیل گر تشنۀ وصال مائی برخیز و با کارد تیز فرزند دلبند خود را قربانی کن! ابراهیم از هیبت این خطاب بیدار شده و با خود گفت آیا این امر رحمانی است یا وسوسه شیطانی؟ شب عرفه نیز همان خواب را دید و در شب نحر (عید قربان) نیز همین خواب را دید و یقین او زیاد شد و صبح روز عید قربان ابراهیم خلیل با همسرش هاجر وداع کرده و با اسماعیل از خانه به سوی منی روی نهادند. وقتی به منی رسیدند، جریان خواب خود را به فرزندش بازگو کرد و اسماعیل در واکنش به این سخن پدر چنین گفت:ای پدر بزرگوار من اگر هزار جان داشتم، همه را به فرمان الهی قربان می‌کردم و تسلیم امر الهی می‌شدم.
+
* [[رمی جمره]]،
 +
* قربانی،
 +
* حلق و [[تقصیر|تقصیر]].<ref>عطائی اصفهانی، علی؛ اسرار حج، قم، مهر، ۱۳۶۴، ص۱۲۳.</ref>
  
ابراهیم چون در منی به جمره اول رسید، شیطان آمد که او را تعرض کند، هفت سنگ به سوی او انداخت و در جمره دوم و سوم هم هفت سنگ پرتاب کرد. این رمی جمرات ثلث از جمله مناسک حج شد. پس هنگامی که پدر و پسر حکم خدا را گردن نهادند، ابراهیم پیشانی پسر را بر زمین نهاد و تیغ تیز بر حلق او گذارد اما ذره‌ای از پوست و گوشت و رگ او بریده نشد و سرانجام از طرف حق سبحانه و تعالی ندا آمد که عمل ابراهیم مقبول درگاه ما شد و آنرا پسندیدیم.<ref>. مضمون آیات 105- 104 سوره صافات.</ref>
+
اما اعمال روز عید قربان برای غیر حاجیان چند چیز است:
  
== اعمال شب عید قربان ==
+
*[[غسل]]
 +
*خواندن نماز عید
 +
*افطار بعد از نماز از گوشت قربانی
 +
*قربانی (که [[سنت]] مؤکد می‌باشد.)<ref>قمی، عباس؛ مفاتیح الجنان، ترجمه هادی شرفی تبریزی، بی جا، آیین دانش، یازدهم، ص ۴۸۱.</ref>
  
از امام صادق (علیه السلام) روایت شده که از پدرانش چنین نقل فرمودند:<ref>. ملکی تبریزی، میرزا جواد؛ المراقبات، بی جا، اخلاق، اول، 1375، ص 454.</ref>
+
==قربانی==
+
در در روز عید قربان [[واجب]] است بر کسی که [[حج تمتع]] به جا می‌آورد، ذبح یک «هَدی» یعنی یک شتر یا یک گاو و یا یک گوسفند.<ref>امام خمینی، مناسک حج، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، پنجم، ۱۳۷۰، ص۲۰۷.</ref> قربانی پس از رمی [[جمره عقبه‌‌|جمره عقبه]] انجام می گیرد.
«امام علی (ع) دوست داشت چهار شب از سال، خود را فارغ نماید؛ شب اول رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان»
 
 
ممکن است منظور از فراغت، فراغت برای عبادت در آن با زنده نگهداشتن آن باشد. بلکه به قرینه احادیث مشابه ظاهراً منظور همین است. زنده نگهداشتن آن عبارت از فارغ ساختن نفس، قلب و اعضای بدن در خدمت به خداوند متعال است، به این صورت که دل او در یاد خدا بوده، بدنش مشغول فرمانبرداری و عبادت خدا بوده و در طول شب هیچ چیزی حتی مناجات، او را از خداوند غافل ننماید؛ مگر اینکه مشغول شدن به این مناجات نیز برای خدا و به خاطر او باشد، که این مطلب اولین درجه مراقبت می‌باشد. در شب و روز عید زیارت امام حسین (علیه‌السلام) مستحب است.
 
 
== اعمال روز عید قربان ==
 
  
روز عید قربان بسیار روز شریفی است. با شروع روز عید باید بر تمامی کارهایی که باعث رضایت و جلب عطوفت پروردگار است، مواظبت نمود.
+
خداوند در [[قرآن|قرآن مجید]] راجع به قربانی چنین می‌فرماید: {{متن قرآن|«وَالبُدنَ جَعَلناها لَکُم مِن شَعائِر الله»}}. بُدن و بَدَنة به منزله شتران قربانی است.<ref>همان، ص۱۲۶.</ref> یعنی این قربانیان را قرار دادیم، چون جزو شعائر الهی می‌باشد.  
  
از کارهای مهم در این روز، قربانی است. این عمل همان‌گونه که در روایات آمده واجب است؛ گرچه مراد از وجوب در اینجا استحبابی است که بر آن تاکید شده است. اعمال آن چند چیز است؛ غسل، خواندن نماز عید و در این روز افطار بعد از نماز از گوشت قربانی مستحب است و قربانی که سنت مؤکد می‌باشد.<ref>. قمی، عباس؛ مفاتیح الجنان، ترجمه هادی شرفی تبریزی، بی جا، آیین دانش، یازدهم، ص 481.</ref>
+
[[مستحب]] موکد است که حجاج در روز [[عید قربان]] اولین چیزی که می‌خورند، از گوشت قربانی باشد.<ref>امام خمینی، مناسک حج، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، پنجم، ۱۳۷۰، ص۲۱۳.</ref>
  
== شرایط ذبح ==
+
قربانی برای غیر حاجیان [[سنت]] موکد است. در مورد گوشت قربانی در احادیث آمده است: [[ائمه اطهار|امامان معصوم]] علیهم السلام یک سوم قربانی را به همسایگان و یک سوم آن را به نیازمندانی که درخواست داشتند، می دادند و یک سوم باقی مانده را برای خانواده خود نگه می داشتند.<ref>من لا یحضره الفقیه، ج‏۲، ص۴۹۳</ref>
  
واجب است بر کسی که حج تمتع به جا می‌آورد، ذبح یک هدی یعنی یک شتر یا یک گاو و یا یک گوسفند؛ البته قربانی شتر افضل است و پس از آن گاو بهتر است. قربانی سایر حیوانات غیر از سه حیوان مذکور کافی نیست.<ref>. امام خمینی، مناسک حج، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، پنجم، 1370، ص 207.</ref>
+
از این رو مستحب است که قربانى سه قسمت شود: یک سوم آن را خودش بخورد و یک سوم را [[صدقه]] دهد و یک سوم را هدیه نماید؛ و احتیاط آن است که چیزى از آن بخورد اگر چه واجب نیست.<ref>ترجمه تحریرالوسیلة، ج‌۲، ص۲۵۹</ref>
 
== احکام ذبیحه ==
 
  
حجاج در روز عید قربان اولین چیزی که می‌خورند، باید (مستحب موکد است) از گوشت قربانی باشد. و احتیاط مستحب آن است که ذبیحه را سه قسمت کند. قسمتی را هدیه و یک قسمت را صدقه و قدری را هم بخورد و صدقه را به مؤمنین بدهد و خوردن قدری از قربانی مطلوب است.<ref>. امام خمینی، مناسک حج، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، پنجم، 1370، ص 213.</ref>
 
خوب است گوشت قربانی را سه قسمت کنند، یک قسمت برای همسایه‌ها قسمتی دیگر برای کسانی که درخواست کرده و قسمت سوم را برای خانواده خود نگهدارد. پوست آن را صدقه، و به قصاب از گوشت قربانی ندهد.(کراهت دارد)
 
در صورت ممکن بهتر است قربانی شتر باشد و اگر نبود گاو و یا گوسفند. همچنین بهتر است در صورتی که قربانی شتر و گاو باشد، جنس آن ماده باشد و اگر قربانی گوسفند یا بز بود، بهتر است جنس آن نر باشد.
 
 
 
==پانویس==  
 
==پانویس==  
 
{{پانویس}}
 
{{پانویس}}
[http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=32288 عید قربان، طیبه عطایی، سایت پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام (بخش فرهنگ علوم انسانی و اسلامی)] تاریخ بازیابی: 21 مهر 1392.
+
==منابع==
 +
*طیبه عطایی، عید قربان، [http://www.pajoohe.ir دانشنامه پژوهه]، تاریخ بازیابی: ۲۱ مهر ۱۳۹۲.
 +
*[[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام]]، موسسه دائره المعارف فقه اسلامی.
  
 +
{{مناسبت های شیعه}}
 
[[رده:اعیاد]]
 
[[رده:اعیاد]]
 +
[[رده: مقاله های مهم]]
 +
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= متوسط
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده= دارد
 +
}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ مهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۰۸:۲۲

روز دهم ذی الحجه با نام عید قربان، یکی از عیدهای بزرگ مسلمانان است. این روز مطابق است با روزی که حضرت ابراهیم علیه السلام بعد از اینکه خواب دیده بود فرزندش اسماعیل را قربانی می کند، فرزند خود را به قربانگاه برد. در اسلام قربانی نمودن در این روز بر کسی که حج تمتع به جا می‌آورد، واجب و بر دیگران مستحب است. مسلمانان در کشورهای اسلامی روز عید قربان را جشن می گیرند.

قربانی حضرت ابراهیم علیه‌السلام

داستان قربانی نمودن حضرت اسماعیل علیه السلام توسط حضرت ابراهیم علیه السلام در روز دهم ذی الحجه در آیات ۱۰۲ تا ۱۰۷ سوره صافات چنین آمده است:

هنگامی که با او به [مقام] سعی رسید، گفت: پسرکم! همانا من در خواب می دیدم که تو را ذبح می کنم، پس با تأمل بنگر رأی تو چیست؟ گفت: پدرم آنچه به آن مأمور شده ای انجام ده اگر خدا بخواهد مرا از شکیبایان خواهی یافت. پس هنگامی که آن دو تسلیم [خواسته خدا] شدند و ابراهیم، جبین او را به زمین نهاد [تا ذبحش کند] او را ندا دادیم که ای ابراهیم! خوابت را تحقق دادی [و فرمان پروردگارت را اجرا کردی]، به راستی ما نیکوکاران را این گونه پاداش می دهیم [که نیّت پاک و خالصشان را به جای عمل می پذیریم.] این ابتلا همان امتحانی است که (حقیقت حال اهل ایمان را) روشن می‌کند (که در راه خدا از هر چیز می‌گذرند). و بر او (گوسفندی فرستاده و) ذبح بزرگی فدا ساختیم.[۱]

اعمال عید قربان

اعمال شب عید قربان

از امام صادق علیه السلام روایت شده که از پدرانش چنین نقل فرمودند:[۲] «امام علی علیه السلام دوست داشت چهار شب از سال، خود را فارغ نماید؛ شب اول رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان».

ممکن است منظور از فراغت، فراغت برای عبادت در آن شب با زنده نگهداشتن آن باشد. بلکه به قرینه احادیث مشابه ظاهراً منظور همین است. زنده نگهداشتن آن عبارت از فارغ ساختن نفس، قلب و اعضای بدن در خدمت به خداوند متعال است، به این صورت که دل او در یاد خدا بوده، بدنش مشغول فرمانبرداری و عبادت خدا بوده و در طول شب هیچ چیزی حتی مناجات، او را از خداوند غافل ننماید؛ مگر این که مشغول شدن به این مناجات نیز برای خدا و به خاطر او باشد که این مطلب اولین درجه مراقبت می‌باشد. در شب و روز عید زیارت امام حسین علیه‌السلام مستحب است.

از واجبات شب عید قربان بر حاجى بیتوته در مشعر الحرام است.[۳]

اعمال روز عید قربان

حجاج بیت الله الحرام، صبح عید قربان به منی وارد می‌شوند. اعمال منی عبارت است از:

اما اعمال روز عید قربان برای غیر حاجیان چند چیز است:

  • غسل
  • خواندن نماز عید
  • افطار بعد از نماز از گوشت قربانی
  • قربانی (که سنت مؤکد می‌باشد.)[۵]

قربانی

در در روز عید قربان واجب است بر کسی که حج تمتع به جا می‌آورد، ذبح یک «هَدی» یعنی یک شتر یا یک گاو و یا یک گوسفند.[۶] قربانی پس از رمی جمره عقبه انجام می گیرد.

خداوند در قرآن مجید راجع به قربانی چنین می‌فرماید: «وَالبُدنَ جَعَلناها لَکُم مِن شَعائِر الله». بُدن و بَدَنة به منزله شتران قربانی است.[۷] یعنی این قربانیان را قرار دادیم، چون جزو شعائر الهی می‌باشد.

مستحب موکد است که حجاج در روز عید قربان اولین چیزی که می‌خورند، از گوشت قربانی باشد.[۸]

قربانی برای غیر حاجیان سنت موکد است. در مورد گوشت قربانی در احادیث آمده است: امامان معصوم علیهم السلام یک سوم قربانی را به همسایگان و یک سوم آن را به نیازمندانی که درخواست داشتند، می دادند و یک سوم باقی مانده را برای خانواده خود نگه می داشتند.[۹]

از این رو مستحب است که قربانى سه قسمت شود: یک سوم آن را خودش بخورد و یک سوم را صدقه دهد و یک سوم را هدیه نماید؛ و احتیاط آن است که چیزى از آن بخورد اگر چه واجب نیست.[۱۰]

پانویس

  1. ترجمه قرآن حسین انصاریان
  2. ملکی تبریزی، میرزا جواد؛ المراقبات، بی جا، اخلاق، اول، ۱۳۷۵، ص۴۵۴.
  3. فرهنگ فقه، موسسه دائره المعارف فقه اسلامی
  4. عطائی اصفهانی، علی؛ اسرار حج، قم، مهر، ۱۳۶۴، ص۱۲۳.
  5. قمی، عباس؛ مفاتیح الجنان، ترجمه هادی شرفی تبریزی، بی جا، آیین دانش، یازدهم، ص ۴۸۱.
  6. امام خمینی، مناسک حج، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، پنجم، ۱۳۷۰، ص۲۰۷.
  7. همان، ص۱۲۶.
  8. امام خمینی، مناسک حج، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، پنجم، ۱۳۷۰، ص۲۱۳.
  9. من لا یحضره الفقیه، ج‏۲، ص۴۹۳
  10. ترجمه تحریرالوسیلة، ج‌۲، ص۲۵۹

منابع