منابع و پی نوشتهای ضعیف
جامعیت مقاله متوسط
مقاله بدون شناسه یا دارای شناسه ضعیف است
کیفیت پژوهش متوسط است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

ابن متوج بحرانی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(یک نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است)
سطر ۱: سطر ۱:
{{خوب}}
+
{{خوب}}'''«احمد بن عبدالله بحرانی»''' معروف به «'''ابن مُتَوَّج'''» (م، ۸۲۰ ق)، محدث و فقیه نامدار [[شیعه]] در قرن نهم هجری و از شاگردان [[محمد بن حسن حلی|فخرالمحققین حلی]] است. ابن متوّج در [[بحرین]] به تصدی [[قضاوت|قضا]] و امور حسبی و حل و فصل مشکلات مردم مشغول شد. [[فتوا|فتاوا]] و آراء علمی او در میان عالمان، بسیار مورد توجه بود. [[ابن فهد حلی|احمد بن فهد حلی]] از شاگردان اوست.
احمد بن عبدالله بحرانی معروف به «ابن متوج» از فقهای نامدار شیعه در قرن هشتم و نهم هجری است که آراء وی در میان اندیشمندان، بسیار مورد توجه قرار گرفت. او در «[[حله]]» از اساتیدی چون علامه فخرالدین، فرزند [[علامه حلی]]، بهره‌ها برد و به هنگام تحصیل، بارها بین وی و شهید اول، محمد بن جمال الدین مکی عاملی، بحث علمی ‌در می‌گرفت و اغلب موفقیت با ابن متوج بود. آنگاه او به [[بحرین]] بازگشت و به تصدی امور حسبی و حل و فصل مشکلات مردم مشغول شد و بعد از مدتی برای زیارت خانه خدا به مکه رفت و در آن‌جا مجدداً با شهید اول روبرو شد و با وی به بحث علمی‌ نشست ولی این بار موفقیت با شهید یار شد!که ابن متوج در تعجب ماند و این امر از آثار اشتغال او به امور حسبی و دور ماندن از امور علمی‌ بود، درحالی که شهید در این مدت به تدریس و تحصیل علم سرگرم بود. ابن فَهد، سبعَی و شیخ ناصر، فرزندش، از حلقه درس او خوشه‌ها چیدند.
+
{{شناسنامه عالم
 +
|نام کامل = احمد بن عبدالله بحرانی
 +
|تصویر=
 +
|زادروز = قرن هشتم قمری
 +
|زادگاه =
 +
|وفات =  ۸۲۰ قمری
 +
|مدفن =  [[بحرین]]
 +
|اساتید = [[محمد بن حسن حلی|فخرالمحققین حلی]]،...
 +
|شاگردان = [[ابن فهد حلی|احمد بن فهد حلی]]، فخرالدین سبیعی، احمد بن محذم اوائلی،...
 +
|آثار = تفسیر القرآن، الآیات النّاسخة و المنسوخة، غرائب المسائل، کفایة الطالبین، منهاج الهدایة فی تفسیر آیات الاحکام الخمسمأة، وسیلة القاصد فی فتح معضلات القواعد،...
 +
}}
 +
== زندگی‌نامه ==
 +
«جمال‌الدین احمد بن عبدالله بحرانی»، از علمای امامی [[بحرین|بحرین]] در سده‌های ۸ و ۹ قمری است. در برخی منابع لقب او فخرالدین و شهاب‌الدین نیز آمده است. از جزئیات زندگی ابن متوج اطلاعی در دست نیست؛ تنها می‌دانیم که او اهل اُوال ـ از جزایر بحرین ـ بود و برای تحصیل به [[عراق]] آمد. 
 +
 
 +
ابن متوج در [[حله]] از محضر [[محمد بن حسن حلی|فخرالمحققین حلی]] (م، ۷۷۱ق) فرزند [[علامه حلی]]، و دیگران بهره گرفت و پس از دریافت [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] از آنان به بحرین بازگشت.<ref>ماحوزی، جواهر، ۸۶-۸۷.</ref> وی در حله با [[شهید اول|شهید اول]] (م، ۷۸۶ق) گفت‌وگوهایی داشته و چندی پس از بازگشت ابن متوج از حله، آن دو در [[مکه]] و موسم [[حج]] مجدداً با یکدیگر دیدار کرده‌اند و بین ایشان [[مباحثه|مباحثه‌ای]] روی داده و اغلب موفقیت با ابن متوج بود.<ref>همان.</ref> 
 +
 
 +
[[ابن فهد حلی|احمد بن فهد حلی]]، فخرالدین سبیعی و احمد بن محذم اوائلی از ابن متوج بهره برده و روایت کرده‌اند.<ref>ابن ابی جمهور، غوالی اللئالی، ۱ / ۶-۷؛ افندی، ریاض العلما، ۱ / ۴۴.</ref> 
 +
 
 +
ابن متوج فقیهی بود که [[فتوا|فتاوایش]] در نقاط دورتر نیز تا حدودی شهرت داشته است و مؤلفان برخی اقوال فقهی وی را مورد توجه قرار داده‌اند.<ref>افندی، ۱ / ۴۳.</ref> همچنین گفته شده که مقصود [[فاضل مقداد]]<ref>کنز العرفان فی فقه القرآن، ۱ / ۱۴۳.</ref> از معاصری که اقوال وی را نقل کرده، ابن متوج بوده است.<ref>نک‍ : افندی، ۱ / ۴۴- ۴۵.</ref> وی حافظه‌ای قوی داشت و مقام علمی‌اش بدان مرتبه بود که بعضی به او لقب «خاتم المجتهدین» و «شیخ الاسلام» داده اند.
 +
 
 +
ابن متوج تا پایان عمر در [[بحرین|بحرین]] به [[قضاوت|قضا]] و امور حسبیه اشتغال داشت. وی در همانجا درگذشت و در جزیره اُکل یا جزیره «نبی صالح» به خاک سپرده شد.<ref>همان، ۸۹.</ref> تاریخ وفات او به طور دقیق دانسته نیست، لیکن برخی به استناد دست نوشته‌ای به خط فرزندش ناصر، آن را در سال ۸۲۰ قمری دانسته‌اند.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۳ / ۱۳.</ref>
 +
 
 +
== آثار و تألیفات ==
 +
از جمله آثار به جای ماندۀ ابن متوج عبارت است از:
  
==تالیفات ابن متوج==
+
# تفسیر القرآن؛
 +
# الآیات النّاسخة و المنسوخة؛ ابن متوج خود می‌گوید این رساله را از [[تفسیر]] خویش برگرفته است. شرح آن از عبدالجلیل حسینی قاری با تصحیح و ترجمۀ محمدجعفر اسلامی به چاپ رسیده است.
  
از تألیفات اوست:«رسالة الایات النّاسخة و المنسوخة»، کتاب «تفسیر قرآن» و. . .
+
برخی از آثار وی نیز به صورت [[نسخه خطی|خطی]] بازمانده است:  
حافظه ای بسیار قوی داشت و مقام علمی‌اش بدان مرتبه بود که بعضی به او لقب «خاتم المجتهدین» و «شیخ الاسلام» داده اند.
 
ابن متوج پس از عمری تحصیل، تدریس، تألیف و حل و فصل مشکلات مردم دار فانی را وداع کرد ودر جزیره «نبی صالح» به خاک سپرده شد.
 
  
 +
# غرائب المسائل؛
 +
# کفایة الطالبین؛ این رساله با عنوان «هدایة المستبصرین» یا «مایجب علی المکلف و مایعم به البلوى» نیز شناخته شده است؛
 +
# منهاج الهدایة فی تفسیر آیات الاحکام الخمسمأة
 +
# وسیلة القاصد فی فتح معضلات القواعد، در شرح [[قواعد الاحکام]] علامۀ حلی؛
 +
# الثارات یا قصص الثار، منظومه‌ای بلند در [[مرثیه|مراثی]] و حماسه‌های [[شیعه]] با مطلع «علیّ حرام أن الذّ بمطعم»؛
 +
# حرز منظوم.
 +
==پانویس==
 +
{{پانویس}}
 
==منابع==
 
==منابع==
علی محمدی، بحرین؛ جزیره ی ایمان، پژوهه، شماره 23، فروردین و اردیبهشت 1386، صفحه 10.
+
* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/224105/%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D9%85%D8%AA%D9%88%D8%AC "ابن متوج"، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی].
 
+
* "بحرین جزیره ایمان"، مجله پژوهه، علی محمدی، شماره ۲۳، فروردین ۱۳۸۶.
 
{{سنجش کیفی
 
{{سنجش کیفی
 
|سنجش=شده
 
|سنجش=شده
سطر ۲۴: سطر ۵۴:
 
|رده=دارد
 
|رده=دارد
 
}}
 
}}
 
 
[[رده: علمای قرن نهم]]
 
[[رده: علمای قرن نهم]]
 +
[[رده: علماء شیعه]]
 +
[[رده: فقیهان]]
 +
[[رده: محدثان]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۰۴

«احمد بن عبدالله بحرانی» معروف به «ابن مُتَوَّج» (م، ۸۲۰ ق)، محدث و فقیه نامدار شیعه در قرن نهم هجری و از شاگردان فخرالمحققین حلی است. ابن متوّج در بحرین به تصدی قضا و امور حسبی و حل و فصل مشکلات مردم مشغول شد. فتاوا و آراء علمی او در میان عالمان، بسیار مورد توجه بود. احمد بن فهد حلی از شاگردان اوست.

نام کامل احمد بن عبدالله بحرانی
زادروز قرن هشتم قمری
وفات ۸۲۰ قمری
مدفن بحرین

Line.png

اساتید

فخرالمحققین حلی،...

شاگردان

احمد بن فهد حلی، فخرالدین سبیعی، احمد بن محذم اوائلی،...

آثار

تفسیر القرآن، الآیات النّاسخة و المنسوخة، غرائب المسائل، کفایة الطالبین، منهاج الهدایة فی تفسیر آیات الاحکام الخمسمأة، وسیلة القاصد فی فتح معضلات القواعد،...

زندگی‌نامه

«جمال‌الدین احمد بن عبدالله بحرانی»، از علمای امامی بحرین در سده‌های ۸ و ۹ قمری است. در برخی منابع لقب او فخرالدین و شهاب‌الدین نیز آمده است. از جزئیات زندگی ابن متوج اطلاعی در دست نیست؛ تنها می‌دانیم که او اهل اُوال ـ از جزایر بحرین ـ بود و برای تحصیل به عراق آمد.

ابن متوج در حله از محضر فخرالمحققین حلی (م، ۷۷۱ق) فرزند علامه حلی، و دیگران بهره گرفت و پس از دریافت اجازه از آنان به بحرین بازگشت.[۱] وی در حله با شهید اول (م، ۷۸۶ق) گفت‌وگوهایی داشته و چندی پس از بازگشت ابن متوج از حله، آن دو در مکه و موسم حج مجدداً با یکدیگر دیدار کرده‌اند و بین ایشان مباحثه‌ای روی داده و اغلب موفقیت با ابن متوج بود.[۲]

احمد بن فهد حلی، فخرالدین سبیعی و احمد بن محذم اوائلی از ابن متوج بهره برده و روایت کرده‌اند.[۳]

ابن متوج فقیهی بود که فتاوایش در نقاط دورتر نیز تا حدودی شهرت داشته است و مؤلفان برخی اقوال فقهی وی را مورد توجه قرار داده‌اند.[۴] همچنین گفته شده که مقصود فاضل مقداد[۵] از معاصری که اقوال وی را نقل کرده، ابن متوج بوده است.[۶] وی حافظه‌ای قوی داشت و مقام علمی‌اش بدان مرتبه بود که بعضی به او لقب «خاتم المجتهدین» و «شیخ الاسلام» داده اند.

ابن متوج تا پایان عمر در بحرین به قضا و امور حسبیه اشتغال داشت. وی در همانجا درگذشت و در جزیره اُکل یا جزیره «نبی صالح» به خاک سپرده شد.[۷] تاریخ وفات او به طور دقیق دانسته نیست، لیکن برخی به استناد دست نوشته‌ای به خط فرزندش ناصر، آن را در سال ۸۲۰ قمری دانسته‌اند.[۸]

آثار و تألیفات

از جمله آثار به جای ماندۀ ابن متوج عبارت است از:

  1. تفسیر القرآن؛
  2. الآیات النّاسخة و المنسوخة؛ ابن متوج خود می‌گوید این رساله را از تفسیر خویش برگرفته است. شرح آن از عبدالجلیل حسینی قاری با تصحیح و ترجمۀ محمدجعفر اسلامی به چاپ رسیده است.

برخی از آثار وی نیز به صورت خطی بازمانده است:

  1. غرائب المسائل؛
  2. کفایة الطالبین؛ این رساله با عنوان «هدایة المستبصرین» یا «مایجب علی المکلف و مایعم به البلوى» نیز شناخته شده است؛
  3. منهاج الهدایة فی تفسیر آیات الاحکام الخمسمأة
  4. وسیلة القاصد فی فتح معضلات القواعد، در شرح قواعد الاحکام علامۀ حلی؛
  5. الثارات یا قصص الثار، منظومه‌ای بلند در مراثی و حماسه‌های شیعه با مطلع «علیّ حرام أن الذّ بمطعم»؛
  6. حرز منظوم.

پانویس

  1. ماحوزی، جواهر، ۸۶-۸۷.
  2. همان.
  3. ابن ابی جمهور، غوالی اللئالی، ۱ / ۶-۷؛ افندی، ریاض العلما، ۱ / ۴۴.
  4. افندی، ۱ / ۴۳.
  5. کنز العرفان فی فقه القرآن، ۱ / ۱۴۳.
  6. نک‍ : افندی، ۱ / ۴۴- ۴۵.
  7. همان، ۸۹.
  8. امین، اعیان الشیعة، ۳ / ۱۳.

منابع