عبدالحسین زرین کوب: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(منابع)
(آرشیو عکس و تصویر)
سطر ۲۴: سطر ۲۴:
  
 
==اساتید==
 
==اساتید==
* [[علامه شعرانی]]
+
 
* دکتر ملک‌الشعراء بهار
+
*[[علامه شعرانی]]
* دکتر فروزانفر
+
*دکتر ملک‌الشعراء بهار
 +
*دکتر فروزانفر
  
 
==آثار و تألیفات==
 
==آثار و تألیفات==
سطر ۳۴: سطر ۳۵:
 
===کتاب===
 
===کتاب===
 
در زمینه آثار تاریخى مى‌توان ۲۲ اثر را شمرد، از جمله:
 
در زمینه آثار تاریخى مى‌توان ۲۲ اثر را شمرد، از جمله:
* دو قرن سکوت
+
 
* تاریخ اران بعد از اسلام
+
*دو قرن سکوت
* [[بامداد اسلام]]
+
*تاریخ اران بعد از اسلام
* [[کارنامه اسلام (کتاب)|کارنامه اسلام]]
+
*[[بامداد اسلام]]
* تاریخ در ترازو»تاریخ مردم ایران
+
*[[کارنامه اسلام (کتاب)|کارنامه اسلام]]
* روزگاران ایران
+
*تاریخ در ترازو»تاریخ مردم ایران
 +
*روزگاران ایران
  
 
===مقاله===
 
===مقاله===
 
همچنین مقالات متعدد ادبى، عرفانى و تاریخى نیز در نشریات معتبر علمى از ایشان چاپ شده است.
 
همچنین مقالات متعدد ادبى، عرفانى و تاریخى نیز در نشریات معتبر علمى از ایشان چاپ شده است.
* چند کلمه از تاریخ
+
 
* فرمانروایى ایرانیان بر یمن
+
*چند کلمه از تاریخ
* نقد و بررسى در باب مآخذ تاریخ ایران بعد از اسلام
+
*فرمانروایى ایرانیان بر یمن
* مصاحبه با تاریخ
+
*نقد و بررسى در باب مآخذ تاریخ ایران بعد از اسلام
* درباره تاریخ
+
*مصاحبه با تاریخ
* تاریخ‌نگرى یا تاریخ‌نگارى
+
*درباره تاریخ
*  
+
*تاریخ‌نگرى یا تاریخ‌نگارى
 +
*
 +
 
 
آثار دیگر وى عبارت است از: «از کوچه رندان»، «سرّ نى»، «مقدمه بر دیوان [[پروین اعتصامی|پروین اعتصامى]]»، «[[ صداى بال سيمرغ]]»، «[[بحر در کوزه]]»، «دو رساله درباره انقلاب [[مشروطیت]]»، «[[تصوف]] ایرانى در منظر تاریخى آن»، «پیر گنجه در جست‌وجوى ناکجاآباد»، «پله‌پله تا ملاقات خدا»، «ارزش میراث صوفیه»، «جست‌وجو در تصوف ایران»، «با کاروان اندیشه»، «نامورنامه» و «یادداشت‌ها و اندیشه‌ها».
 
آثار دیگر وى عبارت است از: «از کوچه رندان»، «سرّ نى»، «مقدمه بر دیوان [[پروین اعتصامی|پروین اعتصامى]]»، «[[ صداى بال سيمرغ]]»، «[[بحر در کوزه]]»، «دو رساله درباره انقلاب [[مشروطیت]]»، «[[تصوف]] ایرانى در منظر تاریخى آن»، «پیر گنجه در جست‌وجوى ناکجاآباد»، «پله‌پله تا ملاقات خدا»، «ارزش میراث صوفیه»، «جست‌وجو در تصوف ایران»، «با کاروان اندیشه»، «نامورنامه» و «یادداشت‌ها و اندیشه‌ها».
  
== خاطره‌ای از تفأل به دیوان حافظ ==
+
==خاطره‌ای از تفأل به دیوان حافظ==
 
استاد زرین‌کوب خاطره‌ای دارد از تفأل به دیوان [[حافظ شیرازی]] در مجلس [[روز عاشورا]]؛ وی می گوید:
 
استاد زرین‌کوب خاطره‌ای دارد از تفأل به دیوان [[حافظ شیرازی]] در مجلس [[روز عاشورا]]؛ وی می گوید:
  
سطر ۷۹: سطر ۸۳:
 
==منابع==
 
==منابع==
  
* ویکی نور.
+
*ویکی نور.
* [https://www.farsnews.ir/news/14000624000036/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B2%D8%B1%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%DA%A9%D9%88%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7-%D8%B9--%D8%AA%D9%81%D8%A3%D9%84-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8-%D8%AF%D8%B1 خبرگزاری فارس] (تاریخ بازنگری: ۳۰/۸/۱۴۰۰).
+
*[https://www.farsnews.ir/news/14000624000036/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B2%D8%B1%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%DA%A9%D9%88%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7-%D8%B9--%D8%AA%D9%81%D8%A3%D9%84-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8-%D8%AF%D8%B1 خبرگزاری فارس] (تاریخ بازنگری: ۳۰/۸/۱۴۰۰).
  
 
==آرشیو عکس و تصویر==
 
==آرشیو عکس و تصویر==
 
<gallery mode="packed" heights="170">
 
<gallery mode="packed" heights="170">
پرونده:سید عبدالله ضیایی نیا (1).jpg|سید عبدالله ضیائی نیا در جوانی
+
پرونده:زرین کوب (1).jpg|عبدالحسین زرین کوب در جوانی
 
+
پرونده:زرین کوب (2).jpg|عبدالحسین زرین کوب
 +
پرونده:زرین کوب (7).jpg|عبدالحسین زرین کوب (سمت چپ) در کنار محمدامین ریاحی در جمع دوستان دانشگاهی
 +
پرونده:زرین کوب (3).jpg|عبدالحسین زرین کوب
 +
پرونده:زرین کوب (5).jpg|عبدالحسین زرین کوب و احمد مهدوی دامغانی
 +
پرونده:زرین کوب (8).jpg|عبدالحسین زرین کوب
 +
پرونده:زرین کوب (6).jpg|از راست: عبدالحسین زرین کوب، شرف الدین خراسانی و علی دهباشی
 +
پرونده:زرین کوب (4).jpg|قبر عبدالحسین زرین کوب در بهشت زهرای [[تهران]]
 
</gallery>
 
</gallery>
  
 
[[رده:علمای معاصر|زرین کوب،عبدالحسین]]
 
[[رده:علمای معاصر|زرین کوب،عبدالحسین]]

نسخهٔ ‏۸ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۳۰

دکتر عبدالحسین زرین‌کوب (۱۳۰۱ - ۱۳۷۸ ش)، ادیب، تاریخ‌نگار و نویسنده برجستهٔ ایران معاصر بود. وی از اساتید دانشگاه تهران در حوزه ادبیات و تاریخ بود و پس از انقلاب، با مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی همکاری نمود. از او آثار معروفی همچون «تاریخ ایران بعد از اسلام»، «بامداد اسلام» و «کارنامه اسلام» بجای مانده است.

۲۲۰px
نام کامل عبدالحسین زرین کوب
زادروز ۱۳۰۱ شمسی
زادگاه بروجرد
وفات ۱۳۷۸ شمسی
مدفن تهران - بهشت زهرا

Line.png

اساتید

علامه شعرانی، دکتر ملک‌الشعراء بهار، دکتر فروزانفر و ...


آثار

کارنامه اسلام، بامداد اسلام، دو قرن سکوت، پله‌پله تا ملاقات خدا، ...


تحصیل و تدریس

عبدالحسین زرین‌کوب، در ۲۷ اسفند ماه سال ۱۳۰۱ شمسی، در شهرستان بروجرد به دنیا آمد. دوران ابتدایى را در سال ۱۳۰۷ شمسی، در بروجرد از مدرسه «کمال» آغاز کرد و دوره متوسطه را در مدرسه «اعتضاد» ادامه داد. در کنار تحصیل در مدارس جدید، با ترغیب پدرش هم‌زمان به تحصیل علوم دینى در «حوزه علمیه بحر العلوم» پرداخت.

در سال ۱۳۱۹، تحصیلات دبیرستانى را در رشته ادبى به پایان برد. در سال ۱۳۲۴ در رشته ادبیات دانشگاه تهران با رتبه اول پذیرفته شد و در سال ۱۳۲۷ به‌عنوان دانشجوى رتبه اول، فارغ‌التحصیل شد و یک سال بعد، دکتراى ادبیات فارسى را در همان دانشگاه آغاز نمود. در سال ۱۳۳۴، تحصیلات دانشگاهى خود را با رساله‌اى با عنوان «نقد الشعر، تاریخ و اصول آن» به پایان برد.

در سال ۱۳۳۵، به‌عنوان دانشیار دانشکده علوم معقول و منقول به تدریس تاریخ اسلام، تاریخ کلام و مجادلات فرق، تاریخ ادیان، تاریخ علوم و تاریخ تصوّف اسلامى مشغول شد. پس از اخذ رتبه استادى دانشگاه تهران در سال ۱۳۳۹ در دانشکده الهیات و معارف اسلامى، دانشکده ادبیات، دوره دکترى دانشگاه تهران و دانشسراى عالى تهران به تدریس پرداخت.

مسافرت‌هاى متعدد علمى، مطالعاتى و تحقیقى به کشورهاى اروپایى، آمریکایى و آسیایى انجام داد و سالى چند را هم به‌عنوان استاد میهمان در آمریکا به تدریس پرداخت. حوزه مطالعاتى استاد را در عرصه‌هاى تاریخ، فلسفه، ادبیات، تصوّف، عرفان، تاریخ ادیان، آشنایى با معارف قدیم و جدید، علوم اسلامى و روش‌هاى تحقیق نوین و تسلط به زبان‌هاى زنده دنیا مى‌توان دانست.

اساتید

آثار و تألیفات

آثار دکتر زرین کوب

زرین‌کوب آثار متعدد ادبى، عرفانى و تاریخى را از خود به‌جا گذاشت است.

کتاب

در زمینه آثار تاریخى مى‌توان ۲۲ اثر را شمرد، از جمله:

مقاله

همچنین مقالات متعدد ادبى، عرفانى و تاریخى نیز در نشریات معتبر علمى از ایشان چاپ شده است.

  • چند کلمه از تاریخ
  • فرمانروایى ایرانیان بر یمن
  • نقد و بررسى در باب مآخذ تاریخ ایران بعد از اسلام
  • مصاحبه با تاریخ
  • درباره تاریخ
  • تاریخ‌نگرى یا تاریخ‌نگارى

آثار دیگر وى عبارت است از: «از کوچه رندان»، «سرّ نى»، «مقدمه بر دیوان پروین اعتصامى»، «صداى بال سيمرغ»، «بحر در کوزه»، «دو رساله درباره انقلاب مشروطیت»، «تصوف ایرانى در منظر تاریخى آن»، «پیر گنجه در جست‌وجوى ناکجاآباد»، «پله‌پله تا ملاقات خدا»، «ارزش میراث صوفیه»، «جست‌وجو در تصوف ایران»، «با کاروان اندیشه»، «نامورنامه» و «یادداشت‌ها و اندیشه‌ها».

خاطره‌ای از تفأل به دیوان حافظ

استاد زرین‌کوب خاطره‌ای دارد از تفأل به دیوان حافظ شیرازی در مجلس روز عاشورا؛ وی می گوید:

«روز عاشورا بود و قرار بود در مراسمی به همین مناسبت در حضور جمعیتی که هم افراد عادی در آن حضور داشتند و هم افراد تحصیل‌کرده و به‌اصطلاح روشنفکر، سخنرانی کنم. آرام وارد مسجد شده و در گوشه‌ای نشستم. نمی‌خواستم فعلاً کسی متوجه حضورم شود. در خلوت خودم،‌ دنبال موضوعی برای شروع سخنرانی می‌گشتم، موضوعی که بتواند مردم عزادار را در این روز خاص جذب کند. اما هرچه بیشتر فکر می‌کردم کمتر به نتیجه می‌رسیدم. در همین لحظه،‌ پیرمردی که کنار دستم نشسته‌بود با پرسشی رشته افکارم را پاره کرد: «ببخشید،‌ شما استاد زرین‌کوب هستید؟» گفتم: «استاد که چه عرض کنم، ولی زرین‌کوب هستم». خیلی خوشحال شد و از این گفت که چقدر دوست داشته بنده را از نزدیک ببیند. در میان صحبت‌هایش با خودم می‌گفتم: «این بنده خدا چرا باید آرزوی دیدن مرا داشته باشد؟»

پیرمرد روستایی با آن چهره آفتاب‌سوخته، متین، سنگین و باوقارش می‌گفت مکتب رفته و... حالا هم در اوقات بیکاری یا قرآن می‌خواند یا غزل حافظ. چند بیت جسته‌وگریخته هم از غزلیات خواجه خواند؛ چه زیبا هم غزل حافظ را می‌خواند. پرسیدم: «حالا چرا مشتاق دیدن بنده بودید؟». گفت: «سؤالی داشتم.» گفتم: «بفرمایید». پرسید: «شما به فال حافظ اعتقاد دارید؟» گفتم: «خب بله، صد درصد». گفت: «ولی من اعتقاد ندارم.» پرسیدم: «من چه کاری می‌توانم انجام بدهم؟ از من چه خدمتی برمی‌آید؟» گفت: «خیلی دوست دارم معتقد شوم. یک زحمتی برای من می‌کشید؟ یک فال برایم می‌گیرید؟» گفتم: «ولی من الان دیوان حافظ ندارم». بلافاصله یک دیوان جیبی از جیبش درآورد و به طرفم گرفت و گفت: «بفرما».

مات و مبهوت نگاهش کردم. دیوان حافظ را از دستش گرفتم و گفتم: «نیت کنید». فاتحه‌ای زیر لب خواند و گفت: «برای خودم نمی‌خواهم. می‌خواهم ببینم حافظ درباره امروز (روز عاشورا) چه می‌گوید؟» شوکه شدم و مردد در گرفتن فال. حافظ و عاشورا؟ اگر جواب نداد، چه؟ عشق و علاقه این مرد به حافظ چه می‌شود؟ با اینکه بارها و بارها غزلیات خواجه را کلمه‌به‌کلمه خوانده و در معنا و مفهوم آن‌ها اندیشیده بودم غزلی به ذهنم نرسید که به‌طور ویژه به این موضوع پرداخته‌باشد. اما چشمانم را بستم، فاتحه‌ای قرائت کردم و حافظ را به شاخه نباتش قسم دادم و صفحه‌ای را باز کردم و این شعر آمد:

زان یار دلنوازم شکری است با شکایت * گر نکته‌دان عشقی خوش بشنو این حکایت ...

رندان تشنه‌لب را آبی نمی‌دهد کس * گویی ولی‌شناسان رفتند از این ولایت

در زلف چون کمندش ای دل مپیچ کانجا * سرها بریده بینی بی‌جرم و بی‌جنایت ...

از هر طرف که رفتم جز وحشتم نیفزود * زنهار از این بیابان وین راه بی‌نهایت ...

عشقت رسد به فریاد ار خود به سان حافظ * قرآن ز بر بخوانی در چارده روایت

خدایا! این غزل اگر موضوعش امام حسین (ع) و وقایع روز عاشورا و شب یازدهم نباشد، پس چه می‌تواند باشد؟... این غزل، باید به‌طور ویژه برای همین مناسبت سروده شده‌ باشد. بیت اولش را که خواندم، پیرمرد از بیت دوم شروع به زمزمه‌کردن با من کرد. شعر را از حفظ می‌خواند و گریه می‌کرد، طوری که چهار ستون بدنش می‌لرزید؛ انگار داشتم برایش روضه می‌خواندم. گفت: «معتقد شدم استاد. معتقد بودم، ایمان پیدا کردم.» و گریه امانش نداد... . حالا دیگر می‌دانستم سخنرانی‌ام را چگونه شروع کنم. آن روز من، روضه‌خوان امام شهید شدم و کسانی پای روضه من گریه کردند که به‌قول خودشان پای هیچ روضه‌ای گریه نکرده‌ بودند».

وفات

مرحوم دکتر عبدالحسین زرین‌کوب، پس از عمرى تلاش علمى در زمینه تدریس، تحقیق و تصنیف، در سن ۷۷ سالگى (سال ۱۳۷۸ ش) در تهران، دار فانى را وداع گفت و در قطعه هنرمندان «بهشت زهرا» به خاک سپرده شد.

منابع

آرشیو عکس و تصویر