سربداران: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ویرایش)
 
(۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{بخشی از یک کتاب}}
+
{{بخشی از یک کتاب}}'''سربداران''' سلسله ‌اى از امراى محلى سبزوار بودند که تقریباً از آغاز استیلاى مغول پدید آمدند. آنان با اتکاى به مذهب [[اثنى عشریه|شیعه اثنى عشرى]] توانستند به مدت ۵۰ سال بر [[خراسان]] و نواحى آن حکومت کنند.
  
==سربداران ==
+
==قیام سربداران==
  
سلسله ‌اى از امراى محلى سبزوار كه تقريباً از آغاز استيلاى مغول پديد آمدند. سربداران با اتكاى به مذهب شيعه اثنى عشرى توانستند به مدت 50 سال بر خراسان و نواحى آن حكومت كنند.  
+
آغازگر قیام سربداران، شیخ خلیفه و از مریدان وى شیخ حسن جورى بود که اعتقاد به [[شیعه|تشیع]] اثنى عشرى با تأکید بر مسئله [[ولایت]] و جهان بینى [[مهدویت]]، جدایى ناپذیرى [[دین|دین]] و دولت از یکدیگر و مبارزه با [[ظلم]] و ستم داشتند و از این رو آنان را سربدار خواندند که گفتند: «اگر خداوند ما را توفیق دهد رفع ظلم و دفع ظالمان مى کنیم و الا سر خود را بر دار اختیار داریم و تحمل جور و ستم نداریم».
  
آغازگر قيام، شيخ خليفه و از مريدان وى شيخ حسن جورى بود كه اعتقاد به تشيع اثنى عشرى با تأكيد بر مسئله ولايت و جهان بينى مهدويت، جدايى ناپذيرى دين و دولت از يكديگر و مبارزه با ظلم و ستم داشتند و از اين  رو آنان را سربدار خواندند كه گفتند: «اگر خداوند ما را توفيق دهد رفع ظلم و دفع ظالمان مى كنيم والا سر خود را بر دار اختيار داريم و تحمل جور و ستم نداريم».
+
رؤساى سربداران ۱۲ نفر بودند و جمعاً سى و پنج سال حکومت کردند. مؤسس این سلسله امین‌الدین عبدالرزاق یکى از بزرگان قریه باشتین از توابع سبزوار بود. امراى این سلسله، شهر سبزوار را که از روزگار قدیم مردم آن به [[تشیع]] اشتهار داشتند، مرکز خود ساختند و با درویشان و مردانى که به دوستى آل [[امام علی علیه السلام|على]] (علیه السلام) مشهور بودند، رابطه برقرار کردند.
  
==درباره ی سربداران==
+
پس از شهرت سربداران در [[خراسان]]، طغاتیمور مغول که فرمانرواى خراسان بود با برادرش امیرعلى از جرجان به سبزوار حمله کرد. سربداران امیرعلى برادر طغاتیمورخان را کشتند و این فتح بیش از پیش ایشان را در خراسان مشهور کرد و بر شمار پیروان ایشان بیفزود و سپس طغاتیمور را نیز شکست داده و خراسان را از دست او خارج کردند.
  
رؤساى سربداران 12 نفر بودند و جمعاً سى و پنج سال حكومت كردند. مؤسس اين سلسله امين‌الدين عبدالرزاق يكى از بزرگان قريه باشتين از توابع سبزوار بود. امراى اين سلسله شهر سبزوار را كه از روزگار قديم مردم آن به تشيع اشتهار داشتند، مركز خود ساختند و با درويشان و مردانى كه به دوستى آل على  مشهور بودند، رابطه برقرار كردند.
+
پس از تسخیر خراسان، امیر وجیه‌الدین مسعود و امراى او از جمله خواجه على مؤید (۷۶۶-۷۸۸ ق) یکى پس از دیگرى به امارت رسیدند که سرانجام خواجه على به امیر تیمور پناه جست تا اینکه در سال ۷۸۸ قمری در خرم ‌آباد لرستان در رکاب امیر تیمور در ضمن جنگى کشته شد و سلسله سربداران با کشته شدن او پایان یافت.
  
پس از شهرت سربداران در [[خراسان]]، طغاتيمور مغول كه فرمانرواى خراسان بود با برادرش اميرعلى از جرجان به سبزوار حمله كرد. سربداران اميرعلى برادر طغاتيمورخان را كشتند و اين فتح بيش از پيش ايشان را در خراسان مشهور كرد و بر شمار پيروان ايشان بيفزود و سپس طغاتيمور را نيز شكست داده و خراسان را از دست او خارج كردند.
+
===روسای معروف سربداران===
  
پس از تسخير خراسان امير وجيه‌الدين مسعود و امراى او از جمله خواجه على مؤيد (766-788 ه) يكى پس از ديگرى به امارت رسيدند كه سرانجام خواجه على به امير تيمور پناه جست تا در سال 788 در خرم ‌آباد لرستان در ركاب امير تيمور در ضمن جنگى تير خورده درگذشت و سلسله سربداران با كشته شدن او پايان يافت.
+
. امین‌الدوله؛
  
==روسای معروف سربداران==
+
*۲. وجیه‌الدین مسعود؛
  
* 1. امين‌الدوله؛
+
*۳. محمد آتیمور؛
  
* 2. وجيه‌الدين مسعود؛
+
*۴. کلو اسفندیار؛
  
* 3. محمد آتيمور؛
+
*۵. فضل‌الله سربدارى؛
  
* 4. كلو اسفنديار؛
+
*۶. شمس‌الدین على چشمى؛
  
* 5. فضل‌الله سربدارى؛
+
*۷. یحیى؛
  
* 6. شمس‌الدين على چشمى؛
+
*۸. ظهیرالدین؛
  
* 7. يحيى؛
+
*۹. حیدر قصاب؛
  
* 8. ظهيرالدين؛
+
*۱۰. لطف‌الله؛
  
* 9. حيدر قصاب؛
+
*۱۱. پهلوان حسن؛
  
* 10. لطف‌الله؛
+
*۱۲. على مؤید سرابى.
  
* 11. پهلوان حسن؛
+
==ویژگی‌های سربداران==
 +
درباره حکومت سربداران، موارد خاصی در منابع نقل شده است که برخی از این آن‎ها عبارتند از:
  
* 12. على مؤيد سرابى.
+
*مذهب [[تشیع]] با بن‌مایه‌ای از تعالیم [[تصوف]] و بیگانه‌ستیزی و جوانمردی و بُعد مردمی و فقدان وراثت در سلطنت، از جمله عوامل و ویژگی‌های مهم این قیام محسوب می‌شود.
[[Category:دولتهای شیعی در ایران]]
+
 
 +
*در زمان حکومت سربداران دهقانان فقط سه دهم محصول جمع آوری شده را به عنوان مالیات به دولت می‌پرداختند و اضافه بر این مبلغ، چیزی از آنها به عنوان مالیات گرفته نمی‌شد.
 +
 
 +
*فرمانروا، مقربان و سربازان همه یک جور لباس می‌پوشیدند و جامه‌های آنها شامل پارچه‌هایی از پشم گوسفند یا شتر بود.
 +
 
 +
*در خانه فرمانروا هر روز گردهمایی تشکیل می‌شد که حاضران غذا می‌خوردند، در این اجتماع هرکس اعم از ثروتمند و بینوا می‌توانست شرکت کند و غذا بخورد.
 +
 
 +
*سربازان معمولا از میان دهقانان برگزیده می‌شدند. شماره آنها در آغاز دوازده هزار تن، بعدها هیجده هزار تن و سرانجام بیست و دو هزار تن مرد رزمنده بود، که همه از دولت حقوق می‌گرفتند.
  
 
==منابع==
 
==منابع==
فرهنگ جامع تاريخ ايران، انتشارات آرون ، تهران 1387، جلد  1، صفحه 456 / نویسنده:عباس قدیانی
+
*فرهنگ جامع تاریخ ایران، انتشارات آرون، تهران ۱۳۸۷، جلد۱، صفحه ۴۵۶، نویسنده: عباس قدیانی.
 +
*ویکی شیعه.
 +
 
 +
[[Category:دولتهای شیعی در ایران]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۲۰

این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

Icon book.jpg

محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

سربداران سلسله ‌اى از امراى محلى سبزوار بودند که تقریباً از آغاز استیلاى مغول پدید آمدند. آنان با اتکاى به مذهب شیعه اثنى عشرى توانستند به مدت ۵۰ سال بر خراسان و نواحى آن حکومت کنند.

قیام سربداران

آغازگر قیام سربداران، شیخ خلیفه و از مریدان وى شیخ حسن جورى بود که اعتقاد به تشیع اثنى عشرى با تأکید بر مسئله ولایت و جهان بینى مهدویت، جدایى ناپذیرى دین و دولت از یکدیگر و مبارزه با ظلم و ستم داشتند و از این رو آنان را سربدار خواندند که گفتند: «اگر خداوند ما را توفیق دهد رفع ظلم و دفع ظالمان مى کنیم و الا سر خود را بر دار اختیار داریم و تحمل جور و ستم نداریم».

رؤساى سربداران ۱۲ نفر بودند و جمعاً سى و پنج سال حکومت کردند. مؤسس این سلسله امین‌الدین عبدالرزاق یکى از بزرگان قریه باشتین از توابع سبزوار بود. امراى این سلسله، شهر سبزوار را که از روزگار قدیم مردم آن به تشیع اشتهار داشتند، مرکز خود ساختند و با درویشان و مردانى که به دوستى آل على (علیه السلام) مشهور بودند، رابطه برقرار کردند.

پس از شهرت سربداران در خراسان، طغاتیمور مغول که فرمانرواى خراسان بود با برادرش امیرعلى از جرجان به سبزوار حمله کرد. سربداران امیرعلى برادر طغاتیمورخان را کشتند و این فتح بیش از پیش ایشان را در خراسان مشهور کرد و بر شمار پیروان ایشان بیفزود و سپس طغاتیمور را نیز شکست داده و خراسان را از دست او خارج کردند.

پس از تسخیر خراسان، امیر وجیه‌الدین مسعود و امراى او از جمله خواجه على مؤید (۷۶۶-۷۸۸ ق) یکى پس از دیگرى به امارت رسیدند که سرانجام خواجه على به امیر تیمور پناه جست تا اینکه در سال ۷۸۸ قمری در خرم ‌آباد لرستان در رکاب امیر تیمور در ضمن جنگى کشته شد و سلسله سربداران با کشته شدن او پایان یافت.

روسای معروف سربداران

  • ۱. امین‌الدوله؛
  • ۲. وجیه‌الدین مسعود؛
  • ۳. محمد آتیمور؛
  • ۴. کلو اسفندیار؛
  • ۵. فضل‌الله سربدارى؛
  • ۶. شمس‌الدین على چشمى؛
  • ۷. یحیى؛
  • ۸. ظهیرالدین؛
  • ۹. حیدر قصاب؛
  • ۱۰. لطف‌الله؛
  • ۱۱. پهلوان حسن؛
  • ۱۲. على مؤید سرابى.

ویژگی‌های سربداران

درباره حکومت سربداران، موارد خاصی در منابع نقل شده است که برخی از این آن‎ها عبارتند از:

  • مذهب تشیع با بن‌مایه‌ای از تعالیم تصوف و بیگانه‌ستیزی و جوانمردی و بُعد مردمی و فقدان وراثت در سلطنت، از جمله عوامل و ویژگی‌های مهم این قیام محسوب می‌شود.
  • در زمان حکومت سربداران دهقانان فقط سه دهم محصول جمع آوری شده را به عنوان مالیات به دولت می‌پرداختند و اضافه بر این مبلغ، چیزی از آنها به عنوان مالیات گرفته نمی‌شد.
  • فرمانروا، مقربان و سربازان همه یک جور لباس می‌پوشیدند و جامه‌های آنها شامل پارچه‌هایی از پشم گوسفند یا شتر بود.
  • در خانه فرمانروا هر روز گردهمایی تشکیل می‌شد که حاضران غذا می‌خوردند، در این اجتماع هرکس اعم از ثروتمند و بینوا می‌توانست شرکت کند و غذا بخورد.
  • سربازان معمولا از میان دهقانان برگزیده می‌شدند. شماره آنها در آغاز دوازده هزار تن، بعدها هیجده هزار تن و سرانجام بیست و دو هزار تن مرد رزمنده بود، که همه از دولت حقوق می‌گرفتند.

منابع

  • فرهنگ جامع تاریخ ایران، انتشارات آرون، تهران ۱۳۸۷، جلد۱، صفحه ۴۵۶، نویسنده: عباس قدیانی.
  • ویکی شیعه.