محمد قليخان هندوستانی

سید محمد موسوی فرزند محمد حسین فرزند حامد حسین، یکی از آیات بزرگ شیعه در کشور هندوستان بود. این سید اجل اکمل، علامه متکلم اکبر، دانشمند متفکر ارشد، بهترین پهلوان مناظرات، حامل پیام حق در مباحثات، بیانگر حق و عدالت، نشانگر اسلام حقیقت، بالا برنده لوای شریعت، حامی پیامبر ختمی مرتبت صلی الله علیه و آله، یکی از بزرگان علمای مکتب ما در قرن سیزدهم هجری بود.

این گل خوشبوی آل رسول والد سادات ثلاث، که آن آیات عظام حامد حسین، اعجاز حسین و سراج حسین که جانها به قربان حسین علیه السلام، همگان از لحاظ خدمات و تألیفات و بیانات و مباحثات در جهان اسلام کم نظیر بودند. وجود عزیز آنها پیام آورانی جهان اسلام را و اتمام حجتی جهان بشریت خاصه هندوان را.

این سید بزرگوار از شاگردان سید دلدار بود، که از لحاظ علم و کمال فضل و بیان، گوی سبقت را از اقران خویش ربود و سالها در شعاع وسیع خود خدماتی ارزنده نمود، که آثار او دال بر احاطه دانشهای بی کران اوست. رساله عدالت یا عدالت علویه، برهان سعادت، کشف ضغاین، تشیید مطاعن، همچنین مصارع الافهام و تقریب الافهام از آثار گرانبهای اوست.

معظم له مفتی مسلمانان هند بود. در سال ۱۱۸۸ به جهان دیده گشود و در سال ۱۲۶۸ (در هندوستان) از جهان فانی دیده فرو بست و به اجداد عظام خویش ملحق گشت. خاندان این بزرگوار نیز چون سید دلدار از اجله علمای هند بودند. بالاخص حامد حسین صاحب «عبقات» که این فقیر در جای خود متواضعانه به او عرض ادب می نماید و مؤدبانه دست او را می بوسد. چه آنکه امثال ایشان وزارت در بار مولا را برای همیشه ابلاغ گرفتند و فقیران بُله را به دیار خراب تنها گذاشتند. هر چند میدان وسیعی برای بازماندگان جهت ربودن گوی سبقت باقی گذاشتند و خود در ملأ اعلی نظاره گر زمینیان گشتند، و هنگام عروج مطهری و صدر شهید و... به روانشان کفهای شادی زدند و بر غافلان و بی خبران حسرتها خوردند.