ابوبصیر مرادی

از دانشنامه‌ی اسلامی
(تغییرمسیر از ليث بن البخترى)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

«ابوبصیر لیث بن بخترى مرادى» (ح، ۱۸۳ ق)، از راویان موثق شیعه در کوفه و از اصحاب امام باقر و امام صادق علیهماالسلام است. در کتاب رجال کشى ابوبصیر از جمله «اصحاب اجماع» معرفی شده است. ابن غضائری ضمن اینکه مذهب او را مورد طعن دانسته، یادآور شده است که اعتبار روایی او مورد طعن نیست.

نام کامل ابوبصیر لیث بن بخترى مرادى
زادگاه کوفه
وفات ۱۸۳ هجرى

Line.png

شاگردان

ابوجمیله مُفضل بن صالح اسدی، عبدالله بن مسکان، عبدالله بن بکیر، عبدالکریم بن عمرو خثعمی،...

آثار

کتابی در مسائل فقهی،...

معرفی اجمالی

قاضى نورالله شوشتری در «مجالس المؤمنین» در ترجمه او گفته: در کتاب «خلاصه» مذکور است که کنیه او ابوبصیر و ابومحمد است و از راویان امامین الهمامین محمد بن على الباقر و جعفر بن محمدالصادق علیهماالسلام بوده و حضرت امام محمدباقر علیه السلام در شأن او فرموده که «بَشِّرِ الْمُخْبِتینَ بِالْجَنَّةِ؛ بشارت است آن کسانى را که خشوع از براى خدا مى‌کنند به دخول جنت» و از آن جمله لیث مرادی خواهد بود.

و در کتاب خلاصه از مختار کشى از جمیل بن دراج روایت نموده که گفت از امام صادق علیه السلام شنیدم که مى‌فرمود: «بَشِّرِ الْمُخْبِتِینَ بِالْجَنَّةِ بُرَیدُ بْنُ مُعاوِیةِ الْعجلى وَ اَبُوبَصیر لَیثُ بْن الْبَخْتَرى الْمُرادى وَ مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ وَ زُرارَةٌ نُجَباءُ اُمَناءُاللّهِ عَلى حَلالِهِ وَ حَرامِهِ لَوْلا هؤُلاءِ لاَنْقَطَعَتْ آثارُ النَّبُوَةِ وَانْدَرَسَتْ».[۱]

و از ابوبصیر روایت کرده که گفت: روزى به خدمت امام جعفر صادق علیه السلام رفتم، از من پرسیدند که در وقت موت علباء بن درّاع الاسدى حاضر شده بودى؟ گفتم: بلى، و او در آن حال مرا خبر کرد که تو ضامن دخول بهشت از براى او شده‌اى و از من استدعا کرد که این مضمون را یاد شما آورم، فرمود که راست گفته است، پس من به گریه درآمدم گفتم که جان من فداى تو باد، تقصیر من چیست که قابل این عنایت نشده‌ام مگر پیر سالخورده ضریر البصر منقطع به درگاه دین پناه شما نیستم؟ آن حضرت عنایت نموده فرمودند که از براى تو نیز ضامن بهشت شدم... .[۲]

اما ابوبصیر مرادی، همان‌طور که شعیب عقرقوفی اظهار داشته است،[۳] وفات امام صادق علیه السلام را درک کرده است، ولی گزارش صریحی در مورد موضع‌گیری او در قبال فطحیه دیده نمی‌شود. روایت عقرقوفی حاکی است که ابوبصیر مرادی به امامت امام کاظم علیه السلام باور نداشته[۴] و گفتار ابن غضائری، رجال‌شناس شیعه اشاره دارد که مذهب وی مستقیم نبوده است.

جایگاه علمی و روایی

علمای رجال، لیث مرادی را به وثاقت و اعتماد ستوده اند.[۵] در کتاب رجال کشى آمده است که «ابوبصیر یکى از آن‌ها است که اجماع نموده‌اند علمای امامیه بر تصدیق او و اقرار کرده اند به فقه او»؛ که اصطلاحا اصحاب اجماع نامیده می شوند.

غالب روایات ابوبصیر مرادی، از امام صادق(ع) است. از وی در کتب اربعه، بیش از ۵۵ حدیث در موضوعات مختلف فقهی، کلامی و اخلاقی با نام هایی همچون: «ابوبصیر المرادی» و «لیث بن البختری» گزارش شده است.[۶]

راویان بسیاری نیز از ابوبصیر روایت می کنند، از آن جمله اند: ابوجمیله مُفضل بن صالح اسدی، عبدالله بن مسکان، عبدالله بن بکیر و عبدالکریم بن عمرو خثعمی.

تنها اثر یاد شده از ابوبصیر مرادی کتابی در مسائل فقهی است که بیشتر به روایت ابن فضال فطحی از ابوجمیله مفضل بن صالح از وی شهرت داشته است. این کتاب در سطح محدودی مورد استفادۀ محدثانی چون خالد برقی در المحاسن، شیخ کلینی در الکافی، ابن بابویه در الفقیه، شیخ طوسی در تهذیب و الاستبصار قرار گرفته و آنگونه که از موارد نقل بر می‌آید، مشتمل بر پاسخهای امام صادق(ع) به سؤالات ابوبصیر مرادی است.[۷]

پانویس

  1. مجالس المؤمنین، ۱/۳۳۸؛ رجال حلى، ص ۱۳۶؛ رجال کشى، ۱/۴۰۰.
  2. مجالس المؤمنین، ۱/۳۳۹؛ رجال کشى، ۱/۴۰۰.
  3. رجال کشی، ۱۷۲.
  4. طوسی، تهذیب، ۱۰/۲۵.
  5. المناقب، ابن شهر آشوب، ج۴ ص۱۸۴، خلاصة الأقوال، ص۱۳۶ ش۲.
  6. معجم رجال الحدیث: ج۱۴ ص۱۴۰ ش۹۷۷۵.
  7. رجال النجاشی، ص۳۲۱، شماره ۸۷۶.

منابع