امامه دختر ابی العاص

اُمامَه نوه رسول خدا از دخترش زینب است که حضرت علی علیه السلام پس از شهادت حضرت فاطمه سلام الله علیها او را مطابق با وصیت حضرت فاطمه به همسری برگزید.

نسب

پدر اُمامَه، شخصی است به نام « لقیط » ( و گفته اند « مِقسَم » و جز آن نیز گفته شده ) فرزند ربیع بن عبدالعزی بن عبد شمس بن عبد مناف بن قصی قُرَشی عَبشَمی، مشهور به ابو العاص.

ابوالعاص، پسر « هاله » خواهر اُم المؤمنین خدیجه ( دختر خُوَیلِد ) می باشد.

مادر اُمامَه « زینب » دختر رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) است. از این رو، حضرت فاطمه (علیها السّلام) خاله ی اُمامه به شمار می آید.

پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) اُمامه را دوست می داشت. بسا او در هنگام نماز بر دوش پیامبر سوار می شد و آن حضرت در همان حال، نماز را ادامه می داد.

پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) قبل از اسلام، دختر بزرگ خود « زینب » را به همسری ابوالعاص عبشمی درآورد. زینب، برای او « علی » و « اُمامَه » را به دنیا آورد که علی، در کودکی از دنیا رفت و اُمامَه، زنده ماند تا اینکه امام علی (علیه السّلام) بعد از حضرت فاطمه (علیها السّلام) و با وصیتِ او، با اُمامَه ازدواج کرد.

ازدواج حضرت علی علیه السلام با امامه

فاطمه علیهاالسلام به امامه علاقه خاصی داشت و هنگام رحلت به [امیرالمومنین] علیه‌السلام سفارش نمود که بعد از وی با او ازدواج کند. حضرت فاطمه (علیها السّلام) نیک رفتاری با او را به حضرت علی (علیه السّلام) سفارش کرد و فرمود: اُمامَه، برای فرزندانم، همانند خود من است. گفته شده امامه برای آن حضرت محمد اوسط را به دنیا آورد و برخی گفته اند امامه فرزندی به دنیا نیاورد.

امامه پس از امام علی علیه السلام

امام علی، به اُمامَه گفت: پس از من ازدواج کن و با نظر مغیرة بن نَوفل مخالفت مکن. پس از شهادت امام علی (علیه السّلام) امامه به همراه عمویش عبدالرحمن بن محرز از کوفه به مدینه آمد. پس از آن معاویه به مروان بن حکم نامه نوشت و به او امر نمود که برایش از او خواستگاری کند. چون مروان این کار را انجام داد امامه نزد مُغیره آمد و از وی نظر خواست. مغیره به او گفت: من از معاویه بهترم، اَمرت را به من بسپار! اُمامَه، کار خویش به او سپرد و مغیره، اشخاصی را فرا خواند و او را به عقد خویش درآورد. پس مروان آنچه پیش آمده بود را برای معاویه نوشت. پس معاویه جواب داد: او مالک نفس خویش شد. پس او را با آّنچه اختیار نموده رها کن. برخی گفته اند امامه برای مغیره یحیی را به دنیا آورد و بعضی گفته اند فرزندی برای او نزایید و به این ترتیب از «زینب» ( دختر پیامبر ) نسلی بر جای نماند.

امامه و نقل حدیث

امامه از زنان محدث است. ابن عبدالبر و ابن اثیر او را از اصحاب رسول الله صلی الله علیه و آله برشمرده‌اند. آیت الله خویی در رجال خود امامه را در زمره نساء حدیث شمرده و گفته است او از امام علی علیه السلام روایت نموده است.

کلینی به سند خود از ابوبصیر از فاطمه بنت علی از امامه روایت می‌کند که گفت: علی علیه‌السلام در ماه رمضان نزد من آمد، برای شام خرما و قارچ آوردم و آن حضرت خورد که او قارچ دوست می‌داشت.

منابع

• شهرستاني، سيدعلي، نام خلفا بر فرزندان امامان (عليهم السّلام) ( بن مايه ها، پيراهه ها )، ترجمه: سيد هادي حسيني، قم: انتشارات دليل ما، چاپ اول، 1390ش.
• معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران، بانوان عالمه و آثار آن‌ها
• مقریزی، تقى الدين أحمد بن على، إمتاع الأسماع بما للنبى من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع، تحقيق محمد عبد الحميد النميسى، بيروت، دار الكتب العلمية، ط الأولى، 1420/1999