مسجد قبة الصخرة: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (صفحه‌ای جدید حاوی ' {{بخشی از یک کتاب}} '''معرفي:''' مسجد قبه‌ الصخره‌ در فاصله‌اى‌ كاملاً متساوى‌ ا...' ایجاد کرد)
 
جز (مهدی موسوی صفحهٔ مسجد قبه الصخره را به مسجد قبة الصخرة منتقل کرد)
 
(۵ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{بخشی از یک کتاب}}
+
{{شناسنامه مکان
'''معرفي:'''
+
|تصویر=[[پرونده:مسجد قبه الصخره.jpg|300px]]
 +
|کشور=فلسطین
 +
|شهر= بیت المقدس
 +
|نقشه=[[پرونده:مسجد قبه الصخره.PNG|300px]]
 +
|طول="09.7'14°35
 +
|عرض="42.2'46°31
 +
|گوگل مپ=https://www.google.com/maps/place/Dome+of+the+Rock/@31.7780451,35.2375842,17z/data=!3m1!4b1!4m5!3m4!1s0x150329c86ce8896f:0xe33f01a44e2808aa!8m2!3d31.7780191!4d35.2354079?hl=fa
 +
}}
 +
{{منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}}
  
مسجد قبه‌ الصخره‌ در فاصله‌اى‌ كاملاً متساوى‌ از دو ضلع‌ شمالى‌ و جنوبى‌ باروى‌ حرم‌ قدسى‌ قرار دارد. صخره‌ عبارت‌ است‌ از يك‌ تخته‌ سنگ‌ نامنتظم‌ كه‌ روزگارى‌ قله‌ى‌ كوه‌ موريا بوده‌ است‌. اين ‌صخره‌ آبى‌ رنگ‌ است‌ و پاى‌ هيچ‌ انسانى‌ بر آن‌ نهاده‌ نشده‌ است‌. در قسمت‌ روبروى‌ قبله‌ى‌ اين ‌سنگ‌ يك‌ فرورفتگى‌ وجود دارد كه‌ به‌ نظر مى‌رسد زمانى‌ انسانى‌ بر آن‌ راه‌ رفته‌ و بر اثر آن‌ اين‌ رد پا برجاى‌ مانده‌ است‌.
 
  
بر اين‌ سنگ‌ آثارى‌ از هفت‌ رد پا بر جا مانده‌ است‌. گفته‌ شده‌ است‌ كه‌ روزى ‌ابراهيم‌ پيامبر علیه‌السلام در آن‌ منطقه‌ بود و به‌ همراه‌ وى‌ فرزند خردسالش‌ اسماعيل‌ نيز بود كه‌ اسماعيل ‌در آن‌ هنگام‌ بر آن‌ سنگ‌ راه‌ رفت‌، و اين‌ رد پاهاى‌ اوست‌.
+
«قبه» در زبان عربی به بنایی که سقف آن گرد و بر آمده باشد می گویند (گنبد) و «صخره‌» عبارت‌ است‌ از يك‌ تخته‌ سنگ‌ نامنتظم‌ به رنگ سفید مایل به کرم، كه‌ روزگارى‌ قله‌ى‌ كوه‌ موريا بوده‌ است‌. معروف است که در شب [[معراج]] [[پیامبر اسلام|حضرت‏ محمد]](صلی الله علیه وآله) از روی این صخره به معراج رفتند. و طبق نوشته ثبت شده برروی سنگ، اثر پای پیامبر و اسب بالدارش براق برجا مانده است. طول صخره از شمال به جنوب ۱۷٫۵ متر و عرض آن از مشرق به مغرب سیزده متر و ارتفاع آن یک تا دو متر است.
  
گنبد عظيمى‌ كه‌ بر فراز اين‌ مسجد است ‌از چوب‌ ساخته‌ شده‌ و ورق‌هايى‌ از سرب‌ آن‌ را پوشانده‌ بوده‌ است‌ و بر اين‌ ورق‌هاى‌ سرب‌ نيز الواحى‌ از مس‌ براق‌ قرار داده‌ شده‌ بود. تاريخ‌ بناى‌ گنبد كنونى‌ به‌ سال‌ 423 هجرى‌ بازمى‌گردد. اين‌ گنبد از دو جداره‌ ساخته‌ شده‌ است‌. جداره‌ى‌ داخلى‌ آن‌ را الواحى‌ چوبين‌ و سپس‌ تزئينات‌ و نقوش‌ گچين‌ زيبايى‌ پوشانده‌ است‌.  
+
== تاریخچه قبة الصخره ==
 +
در زمان [[یزید بن معاویه|یزید]] و بعد از شهادت [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]](ع)، [[بنی امیه|امویان]] تحت فشار مردم از شهر [[مدینه]] رانده شدند. [[کعبه]] طی یورشی دچار آتش سوزی گردید و امویان از این بابت تا مدت های مدید مورد نکوهش قرار گرفتند. این کشمکشها در 693 میلادی با مرگ خلیفه ([[عبدالله بن زبیر]]) به پایان رسید.
  
جداره‌ى‌ خارجى‌ آن‌ را نيز الواح‌ مس‌ براق‌ پوشانده‌ است‌. طول‌ قله‌ى‌ گنبد 17 متر و 70 سانتيمتر، عرض‌ آن‌ 5/13 و ارتفاع‌ آن‌ 5/1 متر است‌. زير گنبد، گودالى‌ غار مانند قرار دارد كه‌ براى‌ ورود به‌ آن‌ بايد از پلكانى‌ پايين‌ آمد. عده‌اى‌ بر اين‌ عقيده‌اند كه ‌اين‌ صخره‌ كشتارگاه‌ اصلى‌ قربانى‌هاى‌ سوزانده‌ شده‌، بوده‌ است‌؛ و نيز اين‌ كه‌ اين‌ غار محل‌ ريختن ‌خون‌ قربانى‌ها و آب‌ تطهير بوده‌ است‌.
+
جانشین یزید، [[عبدالملک بن مروان|عبدالملک مروان]] پشت به دنیای عرب کرد، او می دانست که [[اورشلیم]] زیارتگاه [[یهود|یهودیان]] و [[مسیحیت|مسیحیان]] می‌باشد و کوشش بسیار کرد تا اعتبار و حرمتی را که به دو شهر مقدس مسلمانان اختصاص داشت به اورشلیم منتقل نماید و باتوجه به منافع مادی که از تجمع سه دین معتبر دنیا در یک مکان واحد مقدس حاصل می‌شد، تلاش داشت تا سومین شهر مقدس مسلمانان را به قطب پر جاذبه‌ای تبدیل نماید.
 +
برای تحقق بخشیدن به چنین آرمانی، عبدالملک دستور ساختن بنایی با شکوه و جلالی بی نظیر در قله موریا، محلی که یهودیان جشن یادبود [[حضرت ابراهیم علیه السلام|حضرت ابراهیم]] (جدّ مشترک یهودیان و مسیحیان) را در آنجا به پا می کردند داد. پس قبة الصخره در محل قدیمی معبد [[حضرت سلیمان علیه السلام|سلیمان]] بنا شد، معبدی که زمانی به وسیله [[بُخْتُ نُصَّر|بخت النصر]] ویران و دوباره به دست هرود ساخته شد و بار دیگر در سال 70 میلادی تیتوس اقدام به تخریب آن نمود.
  
روى‌ صخره‌ آثار ضربه‌هاى‌ كلنگ‌ بازمانده‌ از دوران‌ جنگ‌هاى‌ صليبى‌ بر جاى‌ مانده‌ است‌ كه‌ بر اثر اين‌ ضربه‌‌ها تلاش‌ شده‌ بود تا تكه‌‌هايى‌ از آن‌ صخره ‌جهت‌ تبرك‌ بركنده‌ شود. كشيش‌هاى‌ مسيحى‌ آن‌ دوران‌ در مقابل‌ هر قطعه‌ سنگ‌ بركنده‌ شده ‌معادل‌ وزن آن‌ را به‌ فروشندگان‌ طلا مى‌پرداختند. مدتى‌ به‌ منظور محافظت‌ از آن‌ صخره‌ روپوشى‌ از مرمر بر آن‌ پوشانده‌ شد، اما صلاح‌ الدين‌ ايوبى‌ در ساليان‌ بعد آن‌ پوشش‌ را برطرف‌ كرد.
+
نیت آن بود که قبة الصخره به عنوان کانونی همه توجهات را به خود جلب کرده و مرکزیتی در میان مساجد مسلمانان داشته باشد و به این ترتیب همان خصوصیت و ویژگی که متعلق به خانه پیغمبر بود، به این مکان اختصاص یابد. بنای مذکور بین سالهای 692 و 687 میلادی ساخته شد.
  
در شرق‌ قبه‌ الصخره‌ گنبدى‌ كوچك‌ به‌ نام‌ قبه‌ السلسله‌ قرار دارد كه‌ بر شش‌ ستون‌ استوار است‌. پيرامون‌ اين‌ ستون‌ها رواقى‌ يازده‌ ضلعى‌ قرار دارد كه‌ در هر زاويه‌ى‌ آن‌ يك‌ ستون‌ مرمرين‌ و در ميان‌ هر دو ستون‌ يك‌ محراب‌ وجود دارد. اين‌ ساختمان‌ قضاوتكده‌ى‌ داوود نام‌ دارد. در غرب‌ قبه‌ الصخره‌ نيز گنبدى‌ ديگر به‌ نام‌ قبه‌ المعراج‌ نام‌ دارد كه‌ به‌ يادبود [[معراج‌]] رسول‌ اكرم‌ صلی الله علیه و آله به‌ آسمان‌ بنا گرديده‌ است‌. در جنوب‌ قبة‌ الصخرة‌ گنبدى‌ ديگر به‌ نام‌ قبة‌ يوسف‌ و در جنوب‌ غربى ‌دروازه‌ى‌ «دوايداريه‌» در شمال‌ حرم‌ شريف‌ گنبد سليمان‌ قرار گرفته‌ است‌؛ كه‌ بنايى‌ است‌ استوار و درون‌ آن‌ صخره‌اى‌ ديگر قرار دارد.
+
سپس [[مأمون]]، خلیفه [[عباسیان|عباسی]] آن را ترمیم و دیوار هشت ضلعی آن را بنا کرد. در ۱۰۹۹ م، صلیبیون وارد [[بیت المقدس]] شدند و قبة الصخره به [[کلیسا]] تبدیل شد. صلیبیان داخل و خارج آن را با نقاشیها و تصاویر قدیسین مسیحی آراستند، و صلیب زرین بزرگی بر بالای گنبد نصب کردند. در ۵۸۲ هجری قمری (۱۱۸۷ م)، [[صلاح الدین ایوبی]] در بیت المقدس تغییراتی داد. در زمان سلطان سلیمان قانونی (پادشاه عثمانی)، بنای قبة الصخره کاملا تجدید شد و در زمان سلاطین عثمانی گنبد مطلا گردید. در سال ۱۹۶۴ مجددا تجدید بنا گردید.
  
مسجد قبة‌ الصخرة‌ روزنه‌‌هايى‌ از مرمر مشبك‌ دارد؛ كه‌ جایگزين‌ مشبك‌‌كارى‌هاى‌ گچين‌ شده‌است‌. شكاف‌هاى‌ اين‌ روزنه‌ها با شيشه‌هاى‌ رنگى‌ تزيين‌ شده‌ است.‌ قسمت‌هاى‌ بالايى‌ طاق‌ها و ستون‌ها را تزيينات‌ زيبايى‌ آرا بسك‌ و خطوط‌ كوفى‌ و خاتم‌ و معرق‌ پوشانده‌ است‌. همچنان‌ كه‌ طوق‌ بيرونى گنبد را تزيينات‌ كاشى‌‌كارى‌ پوشانده‌ و در قسمت‌ بالاى‌ آن‌ به‌ خطى‌ عريض‌ [[سوره‌ اسراء]] نگاشته‌ شده‌ است‌. در قسمت‌ داخلى‌ كتيبه‌اى‌ به‌ خط‌ كوفى‌ مذهب‌ به‌ طول‌ 240 متر وجود دارد. اين ‌كتيبه‌ شامل‌ آياتى‌ از [[قرآن‌]] مجيد و نيز عبارتى‌ دال‌ بر تاريخ‌ بناى‌ آن‌ ساختمان‌ مى‌شود.
+
== مختصات و معماری ==
 +
شکل قبه الصخره خلاف ساختمان های [[مسجد|مساجد]] و اماکن مقدس جهان که معمولا مستطیل شکل هستند، از یک هشت ضلعی منتظم تشکیل گردیده که طول هر یک از اضلاع آن ۱۹٫۲۰ متر و قطر آن ۵۴٫۸۶ متر است.
  
'''تاريخچه‌:'''
+
ساختمان قبةالصخره باز هم خلاف ساختمان مساجد معمول فقط دارای یک گنبد بزرگ می باشد که قطر آن ۲۳٫۷۷ متر و ارتفاعش ۲۱ متر می باشد. ارتفاع ساختمان از کف تا انتهای گنبد ۳۳ متر است.
 +
بنای دایره شکل مرکزی دربرگیرنده صخره است، گنبدی برروی آن قرار دارد که عنوان مسجد براساس آن می‌باشد. این گنبد دارای ابعادی بزرگتر از معمول بوده و انتهای (نوک) آن مخروطی (بطور تقریب) است. استخوان بندی اولیه در اصل چوبی است و طبق فرمول متشکله از دو پوسته تشکیل می شود. قسمت خارجی آن از مس زرین است که در سال 1960 میلادی با افزودن شبکه بندی فلزی و پوششی از آلومینیوم طلایی آن را مرمت کردند.
 +
نور و روشنایی داخل ساختمان به وسیله‌ی دو ردیف پنجره تامین می‌گردد که یک ردیف آن در دیوار های هشت ضلعی و ردیف دیگر در دیواره تحتانی ساختمان است. ساقه گنبد دارای شانزده پنجره است. این دیوارها با بهترین سنگهای مرمر و نیز دیوار های بالا با بهترین کاشی های ایرانی و عثمانی پوشیده شده اند. در سطح درونی گنبد آیاتی از [[قرآن|قرآن مجید]] با بهترین خط و با طلای ناب نوشته شده است.
  
در سال‌ هفدهم‌ هجرى‌ (636 ميلادى‌) در دوران‌ خليفه‌ى‌ دوم‌ «مسجد جامع‌ عمر» به‌ فاصله ‌اندكى‌ از كليساى‌ «قيامت‌» در جايى‌ كه‌ عمر در آن‌ نقطه‌ [[نماز]] خوانده‌ بود بنا گرديد. گفته مى‌شود هنگام‌ زيارت‌ عمر از آن‌ كليسا وقت‌ نماز فرارسيد؛ از اين‌ رو پاپ‌ سفر ونيوس‌ از وى‌ خواست‌ تا در كنار او نماز بخواند. اما عمر نپذيرفت‌ و در محلى‌ كه‌ ايستاده‌ بود نماز خواند؛ تا نماز خواندن‌ وى‌ در كنار پاپ ‌دست‌آويزى‌ نگردد.
+
==منابع ==
  
در سال‌ 154 هجرى‌ (771 ميلادى‌) زلزله‌ بخش‌ شرقى‌ مسجد را ويران‌ ساخت‌. منصور عباسى ‌فرمان‌ داد تا‌ صفحه‌هاى‌ زرين‌ درهاى‌ مسجد را جدا ساخته‌، از آن‌ها سكه‌ ضرب‌ كرد؛ و آن‌ سكه‌هارا خرج‌ بازسازى‌ قسمت‌هاى‌ آسيب‌ ديده‌ كرد. زلزله‌ همچنين‌ در سال‌‌هاى‌ 158 و 425 و 462 هجرى‌ نيز به‌ اين‌ مسجد آسيب‌‌هايى‌ رساند. از جمله‌ اين‌ كه‌ در زلزله‌ى‌ سال‌ 425 بخشى‌ از محراب‌ داوود فروريخت‌ و نيز بخشى‌ از مسجد ابراهيم‌ خليل‌ آسيب‌ ديد.
+
(1). العمارة‌ فى‌ صدرالاسلام‌، د.كمال‌ الدين‌ سامح‌، ص‌ 146.
  
در سال‌ 492 هجرى‌ (1099 ميلادى‌) صليبيان‌ قدس‌ شريف‌ را اشغال‌ كردند؛ و [[مسجدالاقصى‌]] رابه‌ [[كليسا]] تبديل‌ كرده‌، بر آن‌ نام‌ «تاميلوم‌ سولومونيس‌» نهادند. آنان‌ برخى‌ از اجزاى‌ مسجد را به ‌سكونت‌ سازمان‌ سواران‌ كليسا اختصاص‌ داده‌، بخش‌‌هايى‌ را كه‌ در قسمت‌ جنوب‌ مسجد بنا كرده‌ بودند به‌ انبار تسليحات‌ خود تبديل‌ كردند. آنان‌ همچنين‌ از سردابه‌اى‌ زير آن‌ مسجد به ‌عنوان‌ اصطبل‌ چارپايان‌ خود استفاده‌ كرده‌، بر بالاى‌ صخره‌ قربانگاهى‌ به‌ نام‌ معبد سرور بزرگ‌ بنا كردند.
+
(2). المساجد فى‌ الاسلام‌، طه‌ ولى‌، ص‌ 561.
  
در سال‌ 583 هجرى‌ (1178 ميلادى‌) صلاح‌ الدين‌ ايوبى‌ قدس‌ را از اشغال‌ صليبيان‌ رهايى‌ بخشيد؛ و فرمان‌ داد بخش‌هاى‌ تخريب‌ شده‌ى‌ آن‌ را اصلاح‌ نمايند. همچنان‌ كه‌ محراب‌ آن‌ را تجديد بنا كرد؛ و منبرى‌ در آن‌ نهاد و گنبد آن‌ را خاتم‌‌كارى‌ نمود.
+
(3). صفحات‌ من‌ تاريخ‌ تونس‌، محمد بن‌ الخوجة‌، ص‌ 83.
 
 
در سال‌ 1364 هجرى‌ قمرى‌ (1945 ميلادى‌) يهوديان‌ شهر قدس‌ را از طريق‌ هوا و نيز با توپخانه‌ى‌ سنگين‌ بمباران‌ كردند. در جريان‌ اين‌ بمباران‌ در ميانى‌ مسجد از بين‌ رفت‌ و گنبد آن ‌متحمل‌ آسيب‌‌هاى‌ سنگين‌ گرديد. آنان‌ همچنين‌ گلدسته‌ى‌ باب‌ الاسباط‌ را مورد بمباران‌ مستقيم‌ قرار دادند.
 
 
 
در سال‌ 1387 هجرى‌ (1967 ميلادى‌) پس‌ از اشغال‌ شهر قدس‌ توسط‌ صهيونيست‌ها كه‌ در پى ‌شكست‌ جنگ‌ ژوئن‌ 1967 صورت‌ گرفت‌، صهيونيست‌‌ها شهر قدس‌ و [[مسجد]]الاقصى‌ را ويران ‌كردند و گنبد اين‌ مسجد را متحمل‌ تلفات‌ زيادى‌ كردند.
 
 
 
در سال‌ 1389 هجرى‌ (1969 ميلادى‌) يكى‌ از اتباع‌ يهود يك‌ گالن‌ بنزين‌ پاى‌ منبر مسجد نهاد و آن‌ را به‌ آتش‌ كشيد؛ كه‌ در نتيجه‌ منبر باستانى‌ مسجد سوخت‌؛ و آتش‌ به‌ الوارهاى‌ چوبين‌ كه‌ گنبد بر آن‌ها تكيه‌ داشت‌ نيز سدايت‌ كرد و آن‌‌ها را به‌ آتش‌ كشيد.
 
 
 
تلاش‌‌هاى‌ يهوديان‌ براى‌ آلوده‌‌سازى‌ و اهانت‌ به‌ حرم‌ قدسى‌ مسجدالاقصى‌ استمرار يافت‌. آنان ‌به‌ اين‌ بهانه‌ كه‌ بازمانده‌هاى‌ معبد سليمان‌ پيامبر صلی الله علیه و آله در زير مسجدالاقصى‌ قرار دارد بارها به ‌حفارى‌ و گمانه‌‌زنى‌ پيرامون‌ و زير مسجدالاقصى‌ پرداختند. آنان‌ همچنين‌ بارها كوشيدند ديوار «البراق‌» را كه‌ مسلمان‌ به‌ علت‌ ارتباط‌ مستقيم‌ اين‌ ديوار با [[معراج‌]] پيامبر اكرم‌ صلی الله علیه و آله آن‌ را تقديس‌ مى‌نمايند به‌ تصرف‌ درآورند.
 
 
 
همچنين‌ خاخام‌ها و متعصبان‌ يهودى‌ پيوسته‌ براى‌ [[نماز]] به‌ داخل ‌مسجدالاقصى‌ وارد مى‌شوند؛ تا بدين‌ وسيله‌ مقاصدى‌ از پيش‌ انديشيده‌ را به‌ اثبات‌ برسانند. و بدين‌ ترتيب‌ هتك‌ حرمت‌ها و تجاوزهاى‌ مسلحانه‌ى‌ صهيونيست‌‌ها به‌ حرم‌ قدسى و نمازگزاران ‌همچنان‌ ادامه‌ دارد؛ كه‌ يكى‌ از آخرين‌ اين‌ موارد هتك‌ حرمت‌ شارون‌ به‌ اين‌ مسجد در تاريخ‌ 28 سپتامبر سال‌ 2000 ميلادى‌ بود، كه‌ نقطه‌ آغاز انتفاضه‌ى‌ ديگرى‌ در مسجدالاقصى‌ بود.
 
 
 
==منابع:==
 
  
(1). العمارة‌ فى‌ صدرالاسلام‌، د.كمال‌ الدين‌ سامح‌، ص‌ 146.
+
(4). [http://www.bayynat.ir/index/?state=pl&id=37 مسجد قبه الصخره، سایت بینات]، تاریخ بازیابی : 20 فروردین 1392.
  
(2). المساجد فى‌ الاسلام‌، طه‌ ولى‌، ص‌ 561.
+
(5). [http://www.islamicartz.com/story/0mYEhVgbVVaGdciWq0Q33OaxCQ_-AUmB-kmqSBYuhf0 سایت هنر اسلامی].
  
(3). صفحات‌ من‌ تاريخ‌ تونس‌، محمد بن‌ الخوجة‌، ص‌ 83.
+
(6). [http://fa.wikishia.net/view/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%B5%D8%AE%D8%B1%D9%87http://fa.wikishia.net/view/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%B5%D8%AE%D8%B1%D9%87 سایت ویکی شیعه].
  
(4). [http://www.bayynat.ir/index/?state=pl&id=37 ترجمه شده در سایت بینات].
+
[[رده:مساجد تاریخی]]
 +
[[رده:اماکن فلسطین]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۵:۳۵

مسجد قبه الصخره.jpg

کشور

فلسطین

شهر

بیت المقدس

  • طول:"09.7'14°35 شرقی
  • عرض:"42.2'46°31 شمالی
مسجد قبه الصخره.PNG
مشاهده در نقشه

این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

Icon-computer.png
محتوای فعلی مقاله یکی از پایگاه های معتبر متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


«قبه» در زبان عربی به بنایی که سقف آن گرد و بر آمده باشد می گویند (گنبد) و «صخره‌» عبارت‌ است‌ از يك‌ تخته‌ سنگ‌ نامنتظم‌ به رنگ سفید مایل به کرم، كه‌ روزگارى‌ قله‌ى‌ كوه‌ موريا بوده‌ است‌. معروف است که در شب معراج حضرت‏ محمد(صلی الله علیه وآله) از روی این صخره به معراج رفتند. و طبق نوشته ثبت شده برروی سنگ، اثر پای پیامبر و اسب بالدارش براق برجا مانده است. طول صخره از شمال به جنوب ۱۷٫۵ متر و عرض آن از مشرق به مغرب سیزده متر و ارتفاع آن یک تا دو متر است.

تاریخچه قبة الصخره

در زمان یزید و بعد از شهادت امام حسین(ع)، امویان تحت فشار مردم از شهر مدینه رانده شدند. کعبه طی یورشی دچار آتش سوزی گردید و امویان از این بابت تا مدت های مدید مورد نکوهش قرار گرفتند. این کشمکشها در 693 میلادی با مرگ خلیفه (عبدالله بن زبیر) به پایان رسید.

جانشین یزید، عبدالملک مروان پشت به دنیای عرب کرد، او می دانست که اورشلیم زیارتگاه یهودیان و مسیحیان می‌باشد و کوشش بسیار کرد تا اعتبار و حرمتی را که به دو شهر مقدس مسلمانان اختصاص داشت به اورشلیم منتقل نماید و باتوجه به منافع مادی که از تجمع سه دین معتبر دنیا در یک مکان واحد مقدس حاصل می‌شد، تلاش داشت تا سومین شهر مقدس مسلمانان را به قطب پر جاذبه‌ای تبدیل نماید. برای تحقق بخشیدن به چنین آرمانی، عبدالملک دستور ساختن بنایی با شکوه و جلالی بی نظیر در قله موریا، محلی که یهودیان جشن یادبود حضرت ابراهیم (جدّ مشترک یهودیان و مسیحیان) را در آنجا به پا می کردند داد. پس قبة الصخره در محل قدیمی معبد سلیمان بنا شد، معبدی که زمانی به وسیله بخت النصر ویران و دوباره به دست هرود ساخته شد و بار دیگر در سال 70 میلادی تیتوس اقدام به تخریب آن نمود.

نیت آن بود که قبة الصخره به عنوان کانونی همه توجهات را به خود جلب کرده و مرکزیتی در میان مساجد مسلمانان داشته باشد و به این ترتیب همان خصوصیت و ویژگی که متعلق به خانه پیغمبر بود، به این مکان اختصاص یابد. بنای مذکور بین سالهای 692 و 687 میلادی ساخته شد.

سپس مأمون، خلیفه عباسی آن را ترمیم و دیوار هشت ضلعی آن را بنا کرد. در ۱۰۹۹ م، صلیبیون وارد بیت المقدس شدند و قبة الصخره به کلیسا تبدیل شد. صلیبیان داخل و خارج آن را با نقاشیها و تصاویر قدیسین مسیحی آراستند، و صلیب زرین بزرگی بر بالای گنبد نصب کردند. در ۵۸۲ هجری قمری (۱۱۸۷ م)، صلاح الدین ایوبی در بیت المقدس تغییراتی داد. در زمان سلطان سلیمان قانونی (پادشاه عثمانی)، بنای قبة الصخره کاملا تجدید شد و در زمان سلاطین عثمانی گنبد مطلا گردید. در سال ۱۹۶۴ مجددا تجدید بنا گردید.

مختصات و معماری

شکل قبه الصخره خلاف ساختمان های مساجد و اماکن مقدس جهان که معمولا مستطیل شکل هستند، از یک هشت ضلعی منتظم تشکیل گردیده که طول هر یک از اضلاع آن ۱۹٫۲۰ متر و قطر آن ۵۴٫۸۶ متر است.

ساختمان قبةالصخره باز هم خلاف ساختمان مساجد معمول فقط دارای یک گنبد بزرگ می باشد که قطر آن ۲۳٫۷۷ متر و ارتفاعش ۲۱ متر می باشد. ارتفاع ساختمان از کف تا انتهای گنبد ۳۳ متر است. بنای دایره شکل مرکزی دربرگیرنده صخره است، گنبدی برروی آن قرار دارد که عنوان مسجد براساس آن می‌باشد. این گنبد دارای ابعادی بزرگتر از معمول بوده و انتهای (نوک) آن مخروطی (بطور تقریب) است. استخوان بندی اولیه در اصل چوبی است و طبق فرمول متشکله از دو پوسته تشکیل می شود. قسمت خارجی آن از مس زرین است که در سال 1960 میلادی با افزودن شبکه بندی فلزی و پوششی از آلومینیوم طلایی آن را مرمت کردند. نور و روشنایی داخل ساختمان به وسیله‌ی دو ردیف پنجره تامین می‌گردد که یک ردیف آن در دیوار های هشت ضلعی و ردیف دیگر در دیواره تحتانی ساختمان است. ساقه گنبد دارای شانزده پنجره است. این دیوارها با بهترین سنگهای مرمر و نیز دیوار های بالا با بهترین کاشی های ایرانی و عثمانی پوشیده شده اند. در سطح درونی گنبد آیاتی از قرآن مجید با بهترین خط و با طلای ناب نوشته شده است.

منابع

(1). العمارة‌ فى‌ صدرالاسلام‌، د.كمال‌ الدين‌ سامح‌، ص‌ 146.

(2). المساجد فى‌ الاسلام‌، طه‌ ولى‌، ص‌ 561.

(3). صفحات‌ من‌ تاريخ‌ تونس‌، محمد بن‌ الخوجة‌، ص‌ 83.

(4). مسجد قبه الصخره، سایت بینات، تاریخ بازیابی : 20 فروردین 1392.

(5). سایت هنر اسلامی.

(6). سایت ویکی شیعه.