عباسعلی ادیب

آیت الله حاج شیخ عباسعلی ادیب حبیب آبادی، فرزند مرحوم حاج محمد جعفر، در روز جمعه 13 جمادی الاول سال 1315 ه.ق، در قریه ی حبیب آباد برخوار اصفهان متولد گردید.(1)

وی مقدمات علوم و ادبیات را در زادگاه خود نزد مرحوم معلم حبیب آبادی آموخت و سپس به شهر اصفهان رفت. در مدرسه الماسیه حجره گرفت و نزد اساتید این شهر تلمذ نمود که ازآن جمله می توان به آقا میرزا احمد مدرس، شیخ محمد رضا نجفی، سید مهدی در چه ای، ثقة الاسلام حاج آقا نورالله مسجد شاهی و جمعی از اکابر فقها، مجتهدین، اعاظم علماء و در بین حوزه علمیه اصفهان اشاره کرد .(2)

وی در رشته های مختلف همچون فقه، اصول و اخلاق، ریاضیات، هندسه، لگاریتم، هیأت، نجوم و ... به سطوح عالی و مدارج بلند راه یافت.(3) همچنین از برخی اساتید خود موفق به دریافت اجازه اجتهاد و روایت گردید.

وی تحصیلات عالی را تا سطح دکترا در رشته فارما کولوژی از شاخه های رشته های پزشکی به اتمام رسانید و به عنوان دانشیار دانشکده ی علوم پزشکی اصفهان دست یافت و مدتی نیز به عنوان معاون اداری – مالی این دانشگاه خدمت کرد .(5)

خصوصیات اخلاقی

در وجود مرحوم آیت الله ادیب ویژگی های زیادی بود. از آن جمله می توان به:

1) زهد: زاهد به معنای واقعی کلمه بود. یک سر سوزنی در فکر عنوان، ریاست، تعریف، شهرت و این قبیل کارها نبود، بلکه یک زندگی بسیار ساده و بی آلایش داشت.

2) تواضع فوق العاده: وی با آن همه بار علمی، مجتهدی مسلم در فقه و اصول، کارشناسی بسیار بالا در هیأت، ریاضی، نجوم، و فیلسوفی عارف و کامل در فلسفه، اما آنقدر متواضع بود که اجازه نمی داد یک طلبه ای پشت سرش راه برود، اشاره می کرد بیا در کنار من.

3) روح طلبه پروری: آیت الله ادیب نسبت به طلاب و اهل علم فوق العاده تجلیل می کرد به خصوص در منظر عوام از یک طلبه سوالی نمی کرد که مبادا از جواب عاجز بماند و باعث تحقیر او بشود.

4) نظم: از خصوصیات وی نظم و دقت در عمل بود. در ساعات تدریس در مسجد و اقامه ی جماعت در کلیه برنامه ها بسیار منظم و منبسط عمل می کرد .

5) وعظ و خطابه: علاوه بر اینکه در سنگر تدریس فقه، اصول، حکمت و غیره سخت مشغول بود، در مسجد هم منبر می رفت و موعظه و ارشاد کرده، و حتی ذکر مصیبت هایی در حد بسیار عالی ایراد می فرمود.

6) تعبد: باوجود این همه کثرت مشاغل و مراجعات مردمی، تدریس صبح، عصر و مطالعه مقید بود به انجام نوافل؛ کلیه نوافل را در طول سال انجام می داد، مخصوصا در مدت عمر، نماز شب ایشان ترک نشد. حتی آن شب که در منزل زمین خورد و دستشان شکست، یک ساعت قبل از طلوع فجر بود که جهت وضو برای نماز شب به پا خواسته بود.

7) تألیفات : از ویژگی های وی نسبت به کتاب هایی که نوشت این بود که در هر موضوعی احساس نیاز می کرد که خلأیی وجود دارد، بلافاصله دست به قلم می شد، کتابی می نوشت که آن نیاز خلآ جبران شود.

8) آیت الله ادیب در زمانی که از قدرت جسمی بر خوردار بود، به عنوان روحانی حج مشرف می شد، و احتمالا 17 سفر جهت ارشاد زائرین به مکه داشته است.

9) به زیارت خانه خدا و مدینه طیبه مشرف شد و همانند یک بعثه و پایگاه عظیمی چه در مکه و چه در مدینه، مورد مراجعات روحانیون کاروان ها بود. هر کدام از روحانیون به مساله و مشکلی بر می خوردند، می آمدند در محضر وی و مشکل خود را حل می کردند.(6)

استادان

از جمله استادان وی می توان به آیت الله سید محمد نجف آبادی، آیت الله شیخ محمد رضا مسجد شاهی اصفهانی، آیت الله سید باقر درچه ای، آیت الله شیخ محمد حسین فشارکی ، آیت الله میرزا محمد رضا کلباسی اشاره کرد .(4)

شاگردان

محمد باقر غفرانی (12)- سید علی میر لوحی فلاورجانی (13)-دکتر محمد فشارکی (14)- حجة الاسلام والمسلمین سید محمد تقی مدنی (15)

شعر و شاعری ادیب

حاج شیخ عباسعلی ادیب، عالمی زاهد ، فقیهی جامع ، مجتهدی بزرگوار و ادیبی شاعر بود که به فارسی و عربی شعر نیکو می سرایید.(7)وی سابقا "نادم: تخلصی می نمود(8)و پس از آن که نام خانوادگی خود را، ادیب قرار داد، این کلمه را متخلص

خود نیز گردانید .

نمونه اشعار فارسی

" خم ابروی خمینی، خم خم خانه شکست*****پی پیمانه ، جرعه و پیمانه شکست خاک ایران همه چون صفحه شطرنجی بود*****مات شدن شاه و همه تخته ی شاهانه شکست"(10)

اقدامات

احیاء و تجدید ساختمان مسجد مقابل مقبره صاحب بن عباد (در محله طوقچی اصفهان)، و اقامه ی نماز جماعت و موعظه، ارشاد در هدایت مومنین در این مسجد که به نام «مسجد صاحب بن عباد» شهرت دارد،(16)دارالشفای حضرت زهرای مرضیه (س)که اکنون یکی از بهترین درمانگاهها و بیمارستان های شهر اصفهان به شمار می آید، همچنین حسینیه امام خمینی (ره)، مقبره صاحب بن عباد و کتابخانه ای که به نام آیت الله ادیب در دست احداث است .(17)

آثار ماندگار

احسن التقویم، ارث الشیعه، مناسک الشیعه، ملحقات قضاوتهای امیر المؤمنین (ع)، زیارت مدینه که مشتمل بر تمام زیارات حضرت رسول (ص)، حضرت زهرا (س)، ائمه بقیع (ع)، حمزه، شهداء و سایر اعمال مدینه به طور مفصل، کتاب شرح دعای ندبه (وظایف الشیعه)، شرح حال صاحب بن عباد (هدیة العباد)(18)

عروج به ملکوت اعلی

در عصر پنجشنبه، سال 1412 ه.ق وفات یافت و در جوار مقبره صاحب بن عباد در محله ی طوقچی اصفهان مدفون گردید.(19)

پی نوشت

(1). هادوی – مصطفی ، تذکرة شعرای استان اصفهان ، اصفهان ، پویان مهر ،1383 ، مرکزی، ص 49

(2). مهدوی – سید مصلح الدین ، دانشمندان و بزرگان اصفهان ، ج 2 ، انتشارات گلدسته چاپ اول ، 1384 ، ص 1069 ، مرکزی

(3). ریاحی – محمد حسین ، چلونگر – محمد علی ، ادیب ماندگار ، یادنامه ی آیت ا... شیخ عباسعلی ادیب اصفهانی ، اصفهان ، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان ، چاپ اول ، بهار 1385 ، اصفهان شناسی ص 191

(4). همان، ص 222

(5). همان،ص271

(6). همان، ص 320- 319

(7). مهدوی – سید مصلح الدین ، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن آخر ج 2 ، نشر الهدایة ، چاپ خیام ، قم ، چاپ اول ، تابستان 1367 ، ص 322 مرکزی

(8). هادوی، همان، ص 49

(9). مهدوی ، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دوقرن اخیر ، ج 2 ، ص 322

(10). ریاحی ، همان ، ص 279

(11). همان ، 363

(12). همان، ص 248

(13). همان، ص 275

(14). همان ، ص 213

(15). همان ، 327

(16). مهدوی ، دانشمندان و بزرگان اصفهان ج2، ص 1069

(17). ریاحی ، همان ، ص 320

(18). کتابی – محمد باقر، رجال اصفهان ( در علم ، عرفان ، ادب و هنر )... ، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، چاپ اول ، پائیز 1375 ، ص 250 مرکزی

(19). مهدوی ، دانشمندان و بزرگان اصفهان ج2 ، ص 1069