سید محمدرضا خراسانی: تفاوت بین نسخه‌ها
(←اساتید) |
|||
| سطر ۲: | سطر ۲: | ||
==تحصیلات و اجازات== | ==تحصیلات و اجازات== | ||
| − | سید محمدرضا علاوه بر کسب فیض از محضر پدرش، توانست از مدارس فقها و حکمای نامدار | + | سید محمدرضا علاوه بر کسب فیض از محضر پدرش، توانست از مدارس فقها و حکمای نامدار حوزه علمیه اصفهان بهره های وافی و کافی ببرد. |
| − | وی با استعداد سرشار و همت والای خود ، توانست در اوایل | + | وی با استعداد سرشار و همت والای خود ، توانست در اوایل دهه سوم از عمرش به مقام [[اجتهاد]] نائل شود و از سوی چهار تن از استادان بزرگش، مفتخر به دریافت اجازه اجتهاد گردد. پس از آن، سه تن از مراجع و فقهای نامی [[قم]] و [[نجف اشرف]] نیز اجتهاد او را تأیید کرده و با صدور اجازه نامه های گویا و صریح، [[تقلید]] از غیر را برای او ممنوع و اجتهاد مطلق او را اعلام کردند.<br> |
| − | نام هشت تن از مشایخ | + | نام هشت تن از مشایخ اجازه اجتهاد و وی عبارتند از: |
* [[آیت الله عبدالکریم گزی]] در تاریخ ۱۳۳۳ق | * [[آیت الله عبدالکریم گزی]] در تاریخ ۱۳۳۳ق | ||
* آیت الله محمد حسین فشارکی در تاریخ ۱۳۳۵ق و همچنین در تاریخ ۱۳۴۷ق | * آیت الله محمد حسین فشارکی در تاریخ ۱۳۳۵ق و همچنین در تاریخ ۱۳۴۷ق | ||
| سطر ۱۷: | سطر ۱۷: | ||
==اساتید== | ==اساتید== | ||
| − | از امتیازات آیت الله خراسانی این بود که توانست بیش از یک دهه از عمر خود را از علم و کمالات و روحیات [[آخوند کاشی]] بهره ببرد. آقای خراسانی به آخوند کاشی در خرید لوازم و نیازهای روزمره او و انجام امور شخصی اش کمک می کرد و خدمتگزاری به آخوند کاشی را از افتخارات عمر خود می شمرد . | + | از امتیازات آیت الله خراسانی این بود که توانست بیش از یک دهه از عمر خود را از علم و کمالات و روحیات [[آخوند کاشی]] بهره ببرد. آقای خراسانی به آخوند کاشی در خرید لوازم و نیازهای روزمره او و انجام امور شخصی اش کمک می کرد و خدمتگزاری به آخوند کاشی را از افتخارات عمر خود می شمرد . رابطه او به تدریج، رابطه مرید و مرادی شد و از نزدیکان خاص آخوند و شاگرد خصوصی او شد و [[تفسیر]] و هیأت و [[حکمت]] و [[شرح منظومه سبزواری (کتاب)|شرح منظومه سبزواری]] را در محضر او تعلیم دید. هنگامی که در محضر آیت الله خراسانی سخنی از آخوند کاشی به میان می آمد، ایشان می فرمود: «من اساساً قادر نیستیم بعضی از کمالات و صفات آخوند را برای شما بازگو کنم». خراسانی، حکایات و داستان های شگفتی از استادش آخوند کاشی نقل کرده است.<br> |
برخی از اساتید آیت الله خراسانی از سطوح گرفته تا خارج، اعم از علوم عقلی و نقلی دز حوزه علمیه [[اصفهان]] | برخی از اساتید آیت الله خراسانی از سطوح گرفته تا خارج، اعم از علوم عقلی و نقلی دز حوزه علمیه [[اصفهان]] | ||
| سطر ۳۹: | سطر ۳۹: | ||
لازم به ذکر است، آیت الله خراسانی برای استادش، حاج آقا رحیم ارباب نیز احترام خاصی قائل بود و فضایل انسانی و مکارم اخلاقی او را می ستود. روزی در جلسه درس خطاب به شاگردان درباره آیت الله ارباب فرمود: «اگر ما ایشان را ندیده بودیم، شاید برایمان مشکل بود که احوال و کرامات [[سلمان فارسی]] را بپذیریم» | لازم به ذکر است، آیت الله خراسانی برای استادش، حاج آقا رحیم ارباب نیز احترام خاصی قائل بود و فضایل انسانی و مکارم اخلاقی او را می ستود. روزی در جلسه درس خطاب به شاگردان درباره آیت الله ارباب فرمود: «اگر ما ایشان را ندیده بودیم، شاید برایمان مشکل بود که احوال و کرامات [[سلمان فارسی]] را بپذیریم» | ||
| + | |||
| + | ==فضایل اخلاقی و اوصاف شخصی== | ||
| + | وی شخصیتی کم نظیر در علم و عمل و اخلاق و حسن سلوک بود. عالمی متین، با وقار، زاهد، بردبار، پشت و پناه مردم، مروج دین و شریعت، حافظ و نگاهبان حوزه علمیه، و آبروی علما و روحانیت [[اصفهان]] به شمار می رفت. از جمله ویژگی های پسندیده او می توان به وقار و متانت چشم گیر، ابهت و قیافه جذاب، ظاهری آراسته و اندامی موزون، جامه های زیبا و آبرومند، عالمی مدیر و مدبر و نظم و ترتیب خارق العاده در امور فردی و اجتماعی اشاره کرد. از خصوصیات بارز اخلاقی او بیزاری از هر گونه تملق و ستایش و چاپلوسی بود. از جمله آن که، هنگامی که در حال حرکت در مسیر بود، هیچ گاه اجازه نمی داد که طلاب، دور و بر یا جلو و پشت ایشان راه بیفتند و همواره می فرمود یا جلوتر بروید تا من بعد از شما بروم و یا بگذارید من بروم و سپس شما بروید و راه افتادن دنبال آقایان را کاری زشت و قبیح می دانست و دلیل این کار خود را به روایتی از امیرمؤمنان علی علیه السلام، مستند می نمود که فرموده اند انسان نباید دوست داشته باشد که افراد دنبال او راه بیفتند و این عمل را از نشانه های تکبر و خودخواهی دانسته اند. | ||
| + | |||
| + | ==زعامت حوزه علمیه اصفهان== | ||
| + | |||
| + | با وفات آیت الله میر سید علی مجتهد نجف آبادی، آیتالله خراسانی مرجعیت کلی یافت و سید العلما و رئیس حوزه علمیه اصفهان گردید. خراسانی با هوش سیاسی، نبوغ فکری و توفیق خدایی، توانست حوزه علمیه اصفهان را که یادگار چندین قرن تلاش فکری و علمی جهان تشیع بود، حفظ نموده و رونق و گرمی را به آن بازگرداند. به همت والای او، دو مرتبه، از مقدمات و سطوح گرفته تا دروس خارج و اجتهادی، علوم نقلی و عقلی، در حوزه تدریس و مباحثه میشد و همین فعالیتهای شبانه روزی، عواطف بشری و دین باوری آیت الله خراسانی بود که زعامت دینی و پیشوایی روحانی را برای او فراهم ساخت. | ||
| + | ایشان، علاوه بر این که خود فقیهی کامل و مجتهدی تمام و از توانایی بالایی در امر تدریس برخوردار بود، برای ترویج و راه اندازی دوباره حوزه، دست به کار تدریس شد و نزدیک به نیم قرن در مدارس مختلف اصفهان، فعالیت چشمگیر داشت و تدریس او از نظم خاصی برخوردار بود. صبحها در مدرسه صدر بازار ، خارج فقه و بعداز ظهرها در مدرسه چهارباغ (معروف به مدرسه امام صادق علیه السلام) خارج اصول تدریس میکرد و این برنامه همیشه در ساعت و دقیقه مشخصی تا آخرین روزهای عمرش، ادامه داشت. | ||
| + | |||
| + | از اقدامات اساسی آیتالله خراسانی در رونق بخشیدن به حوزه و احیای مدرسه چهارباغ ، دعوت از اساتید بزرگ و مدرسین نام آور اصفهان برای تدریس در این مدرسه بود. علاوه بر این که خود، به تدریس خارج اصول فقه در مدرسه چهارباغ همت گمارد، از اساتید نامداری مانند: سید علی اصغر مدرس برزانی* در تدریس کفایه، شیخ احمد فیاض در تدریس فقه، حاج میرزا علی آقا شیرازی در تدریس اخلاق و نهج البلاغه، میرزا حیدر علی خان برومند در تدریس کفایه، شیخ محمود مفید* در تدریس اسفار و برخی از علمای دیگر برای تدریس دروس مختلف دعوت به عمل می آورد. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | ==روش تدریس== | ||
| + | |||
| + | |||
| + | درس فردا را در شب قبل در حجره مطالعه میکرد و مطالب را به دقت مینوشت و به هنگام تدریس، مطالب را از روی نوشته میخواند. بیانی نرم و سلیس و در عین حال پر محتوا و عمیق داشت و مطالب سخت و پیچیده را درخور فهم طلاب، به آنها تفهیم مینمود. اشکالات را در صورتی که معقول و بجا بود، پاسخ می داد وگرنه رد میشد. بسیار منظم و دقیق بود و اجازه نمیداد کسی در وسط درس به جلسه بیاید و این کار را بیاحترامی و اهمیت ندادن به درس و علم می دانست | ||
| + | |||
| + | ایشان علاوه بر امتحانی که بطور عمومی از طلاب برای تعیین سطح گرفته میشد، امتحانی نیز برای ورود طلبه به مدرسه چهارباغ اصفهان می گرفت که دارای چهار شرط و یک التزام کتبی بود. در آن زمان که گرفتن آزمون متداول نبود، ایشان آزمون طلبه را لازم میدانست. با اینکه با تلاش بسیار توانست مدرسه چهارباغ را از دست دولت وقت خارج کند و اجازه آوردن سی طلبه به آن جا را بگیرد، با این حال برای انتخاب این سی طلبه شرایط سختی را قرار داده و معدل طلبه هم نباید از چهارده کمتر میشد. حتی به برخی طلاب که برای تبلیغ به منبر میرفتند و سپس به مدرسه باز میگشتند میفرمود که این خلاف قرارداد شماست؛ من اجازه نمیدهم. طلبه باید در مدرسه بماند و درس بخواند. به برخی از طلاب که وضع مالی خوبی نداشتند و اظهار میکردند که به ناچار منبر میروند، میفرمود با زحمت و سختی هم که شده در مدرسه بمانید و درستان را بخوانید | ||
| + | |||
| + | در صورتی که طلبه از آزمون، سربلند بیرون میآمد و نمره خوب میگرفت، به او پول یا کتاب اهداء میکرد و بارها کتب درسی مانندمعالم، شرایع و مکاسب را به طلاب، هدیه می داد | ||
| + | |||
| + | ==شاگردان== | ||
| + | |||
| + | جمع زیادی از طلاب و فضلا از دروس فقه و اصول وی استفاده کرده و یا از او مفتخر به دریافت اجازه اجتهاد و نقل حدیث شدند که نام برخی از آنها عبارت است از: شیخ مصطفی فقیه، شیخ اسدالله جوادی، سید حسن علوی، سید محمدکاظم مدرس صادقی، شیخ مظفر فرزانه، سید ابوتراب مرتضوی درچهای ، شیخ احمد قمی نژاد، سید محمد حسینی کوشکی، شیخ علی محمد فقیه حبیبآبادی*، سید ضیاء تجویدی، ملا هاشم جنتی، شیخ محمود کفعمی، سید عطاء الله فقیه*، شیخ محمود سالک*، سید بحرالعلوم میردامادی، شیخ محمدباقر صدیقین*، دکتر محمدتقی عماد خراسانی، شیخ مرتضی فقیه، سید علی طباطبایی خوراسگانی، سید اسماعیل موسوی، سید ابراهیم مهدوی، سید حسین شهشهانی، شیخ محمد علی آقایی، سید محمد رضا ابن الرسول، شیخ محمد علی اعتزازیان*، سید فضلالله ضیاءنور، حاج نورالله موسوی، شیخ عباس آدریانی و حاج سید عبدالحسین روضاتی( مصاحبه با آقای جوادی؛ دست نوشتههای ابراهیم جواهری). همچنین در اوایل کار تدریس آیتالله خراسانی، مدرسین نامداری مانند: شیخ علی محمد فقیه حبیبآبادی، شریعت هرندی و شیخ عباسعلی ادیب نیز در مجلس درس شرکت میکردند تا دیگر طلاب و فضلا به درس و بحث، تشویق و ترغیب گردند. | ||
نسخهٔ ۱۱ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۶:۵۴
آیت الله سید محمدرضا خراسانی (متولد ذی الحجه سال ۱۳۱۱ هجری قمری برابر با تیر ۱۲۷۳ هجری شمسی در اصفهان - متوفی 29 رجب سال 1397 هجری قمری برابر با 26 تیر 1356 هجری شمسی در اصفهان) فرزند سید محمدجواد بن سید محمدرضا بن سید یوسف قائنی خراسانی از خاندان سادات حسینی بود که 35 سال زعامت حوزه علمیه اصفهان را بر عهده داشت
محتویات
تحصیلات و اجازات
سید محمدرضا علاوه بر کسب فیض از محضر پدرش، توانست از مدارس فقها و حکمای نامدار حوزه علمیه اصفهان بهره های وافی و کافی ببرد.
وی با استعداد سرشار و همت والای خود ، توانست در اوایل دهه سوم از عمرش به مقام اجتهاد نائل شود و از سوی چهار تن از استادان بزرگش، مفتخر به دریافت اجازه اجتهاد گردد. پس از آن، سه تن از مراجع و فقهای نامی قم و نجف اشرف نیز اجتهاد او را تأیید کرده و با صدور اجازه نامه های گویا و صریح، تقلید از غیر را برای او ممنوع و اجتهاد مطلق او را اعلام کردند.
نام هشت تن از مشایخ اجازه اجتهاد و وی عبارتند از:
- آیت الله عبدالکریم گزی در تاریخ ۱۳۳۳ق
- آیت الله محمد حسین فشارکی در تاریخ ۱۳۳۵ق و همچنین در تاریخ ۱۳۴۷ق
- آیت الله سید محمد باقر درچه ای در تاریخ ۱۳۴۲ق
- آیت الله میر محمد صادق مدرس خاتون آبادی
- آیت الله ضیاءالدین عراقی در تاریخ ۱۳۴۷ق
- آیت الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی
- آیت الله العظمی عبدالکریم حائری یزدی
- آیت الله سید محمدرضا رضوی خوانساری
اساتید
از امتیازات آیت الله خراسانی این بود که توانست بیش از یک دهه از عمر خود را از علم و کمالات و روحیات آخوند کاشی بهره ببرد. آقای خراسانی به آخوند کاشی در خرید لوازم و نیازهای روزمره او و انجام امور شخصی اش کمک می کرد و خدمتگزاری به آخوند کاشی را از افتخارات عمر خود می شمرد . رابطه او به تدریج، رابطه مرید و مرادی شد و از نزدیکان خاص آخوند و شاگرد خصوصی او شد و تفسیر و هیأت و حکمت و شرح منظومه سبزواری را در محضر او تعلیم دید. هنگامی که در محضر آیت الله خراسانی سخنی از آخوند کاشی به میان می آمد، ایشان می فرمود: «من اساساً قادر نیستیم بعضی از کمالات و صفات آخوند را برای شما بازگو کنم». خراسانی، حکایات و داستان های شگفتی از استادش آخوند کاشی نقل کرده است.
برخی از اساتید آیت الله خراسانی از سطوح گرفته تا خارج، اعم از علوم عقلی و نقلی دز حوزه علمیه اصفهان
- حاج آقا رحیم ارباب
- شیخ علی مدرس یزدی
- حاج سید مرتضی خراسانی
- سید احمد اصفهانی مدرس
- ملا حسینعلی صدیقین
- سید محمدباقر درچه ای
- سید محمدمهدی درچه ای
- سید ابوالقاسم دهکردی
- آخوند ملا محمد کاشی
- میر محمد صادق مدرس خاتون آبادی
- شیخ محمدرضا نجفی مسجد شاهی
- شیخ عبدالکریم گزی
- آخوند شیخ محمدحسین فشارکی
- میر سید محمدتقی مدرس اصفهانی
- میر سید محمد مدرس نجف آبادی
لازم به ذکر است، آیت الله خراسانی برای استادش، حاج آقا رحیم ارباب نیز احترام خاصی قائل بود و فضایل انسانی و مکارم اخلاقی او را می ستود. روزی در جلسه درس خطاب به شاگردان درباره آیت الله ارباب فرمود: «اگر ما ایشان را ندیده بودیم، شاید برایمان مشکل بود که احوال و کرامات سلمان فارسی را بپذیریم»
فضایل اخلاقی و اوصاف شخصی
وی شخصیتی کم نظیر در علم و عمل و اخلاق و حسن سلوک بود. عالمی متین، با وقار، زاهد، بردبار، پشت و پناه مردم، مروج دین و شریعت، حافظ و نگاهبان حوزه علمیه، و آبروی علما و روحانیت اصفهان به شمار می رفت. از جمله ویژگی های پسندیده او می توان به وقار و متانت چشم گیر، ابهت و قیافه جذاب، ظاهری آراسته و اندامی موزون، جامه های زیبا و آبرومند، عالمی مدیر و مدبر و نظم و ترتیب خارق العاده در امور فردی و اجتماعی اشاره کرد. از خصوصیات بارز اخلاقی او بیزاری از هر گونه تملق و ستایش و چاپلوسی بود. از جمله آن که، هنگامی که در حال حرکت در مسیر بود، هیچ گاه اجازه نمی داد که طلاب، دور و بر یا جلو و پشت ایشان راه بیفتند و همواره می فرمود یا جلوتر بروید تا من بعد از شما بروم و یا بگذارید من بروم و سپس شما بروید و راه افتادن دنبال آقایان را کاری زشت و قبیح می دانست و دلیل این کار خود را به روایتی از امیرمؤمنان علی علیه السلام، مستند می نمود که فرموده اند انسان نباید دوست داشته باشد که افراد دنبال او راه بیفتند و این عمل را از نشانه های تکبر و خودخواهی دانسته اند.
زعامت حوزه علمیه اصفهان
با وفات آیت الله میر سید علی مجتهد نجف آبادی، آیتالله خراسانی مرجعیت کلی یافت و سید العلما و رئیس حوزه علمیه اصفهان گردید. خراسانی با هوش سیاسی، نبوغ فکری و توفیق خدایی، توانست حوزه علمیه اصفهان را که یادگار چندین قرن تلاش فکری و علمی جهان تشیع بود، حفظ نموده و رونق و گرمی را به آن بازگرداند. به همت والای او، دو مرتبه، از مقدمات و سطوح گرفته تا دروس خارج و اجتهادی، علوم نقلی و عقلی، در حوزه تدریس و مباحثه میشد و همین فعالیتهای شبانه روزی، عواطف بشری و دین باوری آیت الله خراسانی بود که زعامت دینی و پیشوایی روحانی را برای او فراهم ساخت. ایشان، علاوه بر این که خود فقیهی کامل و مجتهدی تمام و از توانایی بالایی در امر تدریس برخوردار بود، برای ترویج و راه اندازی دوباره حوزه، دست به کار تدریس شد و نزدیک به نیم قرن در مدارس مختلف اصفهان، فعالیت چشمگیر داشت و تدریس او از نظم خاصی برخوردار بود. صبحها در مدرسه صدر بازار ، خارج فقه و بعداز ظهرها در مدرسه چهارباغ (معروف به مدرسه امام صادق علیه السلام) خارج اصول تدریس میکرد و این برنامه همیشه در ساعت و دقیقه مشخصی تا آخرین روزهای عمرش، ادامه داشت.
از اقدامات اساسی آیتالله خراسانی در رونق بخشیدن به حوزه و احیای مدرسه چهارباغ ، دعوت از اساتید بزرگ و مدرسین نام آور اصفهان برای تدریس در این مدرسه بود. علاوه بر این که خود، به تدریس خارج اصول فقه در مدرسه چهارباغ همت گمارد، از اساتید نامداری مانند: سید علی اصغر مدرس برزانی* در تدریس کفایه، شیخ احمد فیاض در تدریس فقه، حاج میرزا علی آقا شیرازی در تدریس اخلاق و نهج البلاغه، میرزا حیدر علی خان برومند در تدریس کفایه، شیخ محمود مفید* در تدریس اسفار و برخی از علمای دیگر برای تدریس دروس مختلف دعوت به عمل می آورد.
روش تدریس
درس فردا را در شب قبل در حجره مطالعه میکرد و مطالب را به دقت مینوشت و به هنگام تدریس، مطالب را از روی نوشته میخواند. بیانی نرم و سلیس و در عین حال پر محتوا و عمیق داشت و مطالب سخت و پیچیده را درخور فهم طلاب، به آنها تفهیم مینمود. اشکالات را در صورتی که معقول و بجا بود، پاسخ می داد وگرنه رد میشد. بسیار منظم و دقیق بود و اجازه نمیداد کسی در وسط درس به جلسه بیاید و این کار را بیاحترامی و اهمیت ندادن به درس و علم می دانست
ایشان علاوه بر امتحانی که بطور عمومی از طلاب برای تعیین سطح گرفته میشد، امتحانی نیز برای ورود طلبه به مدرسه چهارباغ اصفهان می گرفت که دارای چهار شرط و یک التزام کتبی بود. در آن زمان که گرفتن آزمون متداول نبود، ایشان آزمون طلبه را لازم میدانست. با اینکه با تلاش بسیار توانست مدرسه چهارباغ را از دست دولت وقت خارج کند و اجازه آوردن سی طلبه به آن جا را بگیرد، با این حال برای انتخاب این سی طلبه شرایط سختی را قرار داده و معدل طلبه هم نباید از چهارده کمتر میشد. حتی به برخی طلاب که برای تبلیغ به منبر میرفتند و سپس به مدرسه باز میگشتند میفرمود که این خلاف قرارداد شماست؛ من اجازه نمیدهم. طلبه باید در مدرسه بماند و درس بخواند. به برخی از طلاب که وضع مالی خوبی نداشتند و اظهار میکردند که به ناچار منبر میروند، میفرمود با زحمت و سختی هم که شده در مدرسه بمانید و درستان را بخوانید
در صورتی که طلبه از آزمون، سربلند بیرون میآمد و نمره خوب میگرفت، به او پول یا کتاب اهداء میکرد و بارها کتب درسی مانندمعالم، شرایع و مکاسب را به طلاب، هدیه می داد
شاگردان
جمع زیادی از طلاب و فضلا از دروس فقه و اصول وی استفاده کرده و یا از او مفتخر به دریافت اجازه اجتهاد و نقل حدیث شدند که نام برخی از آنها عبارت است از: شیخ مصطفی فقیه، شیخ اسدالله جوادی، سید حسن علوی، سید محمدکاظم مدرس صادقی، شیخ مظفر فرزانه، سید ابوتراب مرتضوی درچهای ، شیخ احمد قمی نژاد، سید محمد حسینی کوشکی، شیخ علی محمد فقیه حبیبآبادی*، سید ضیاء تجویدی، ملا هاشم جنتی، شیخ محمود کفعمی، سید عطاء الله فقیه*، شیخ محمود سالک*، سید بحرالعلوم میردامادی، شیخ محمدباقر صدیقین*، دکتر محمدتقی عماد خراسانی، شیخ مرتضی فقیه، سید علی طباطبایی خوراسگانی، سید اسماعیل موسوی، سید ابراهیم مهدوی، سید حسین شهشهانی، شیخ محمد علی آقایی، سید محمد رضا ابن الرسول، شیخ محمد علی اعتزازیان*، سید فضلالله ضیاءنور، حاج نورالله موسوی، شیخ عباس آدریانی و حاج سید عبدالحسین روضاتی( مصاحبه با آقای جوادی؛ دست نوشتههای ابراهیم جواهری). همچنین در اوایل کار تدریس آیتالله خراسانی، مدرسین نامداری مانند: شیخ علی محمد فقیه حبیبآبادی، شریعت هرندی و شیخ عباسعلی ادیب نیز در مجلس درس شرکت میکردند تا دیگر طلاب و فضلا به درس و بحث، تشویق و ترغیب گردند.
