سوره انفطار
نام هشتاد و دومين سوره قرآن كريم.
اين سوره به اتفاق مفسران مكى است[۱] و اندكى پيش از هجرت بعد از سوره نازعات و قبل از سوره انشقاق نازل شده است.[۲] هماهنگى و نظم موجود در ميان آيات اين سوره نشان وحدت نزول آن است.[۳] بنا به قول مشهور ترتيب نزول آن مانند ترتيب كنونى آن در مصحف، 82[۴] و داراى 19 آيه[۵]، 81 كلمه[۶] و 319 حرف است.[۷]
نام مشهور آن انفطار، مصدر باب انفعال به معناى شكافته شدن و برگرفته از كلمه «انفَطَرَت» در آيه نخست آن است.[۸] در روايات[۹] و برخى منابع كهن[۱۰] از آن به سوره «اِذَا السَّماءُ انفَطَرَت» و در برخى تفاسير به سوره «انفطرت» [۱۱] و «المنفطره» نيز ياد شده است.[۱۲]
در تقسيم‌بندى سوره‌ها در گروه سوره‌هاى مفصل يعنى سوره‌هايى كه بسمله‌هاى فراوانى بين آن‌ها فاصله انداخته است، قرار دارد.[۱۳] درباره ارتباط اين سوره با سوره پيش از آن (تكوير) گفته‌اند: چون خداوند در سوره تكوير به مباحث قيامت و رخدادهاى مهم آستانه آن پرداخته در اين سوره نيز همين مباحث را پى گرفته است،[۱۴] از اين رو برخى مفسران از آن به عنوان «تمام»[۱۵] يا «نظير»[۱۶] سوره پيشين ياد كرده‌اند.
محتواى سوره:
اين سوره به انسان هشدار مى‌دهد مبادا به سبب فراموش كردن قيامت و حسابرسى اعمال در آن روز و به اميد احسان پروردگار مرتكب گناه شود،[۱۷] از اين‌رو در آيات 1ـ5 با برشمردن برخى از حوادث هولناك آستانه قيامت و اين كه در آن روز انسان پس از برانگيخته شدن از گور بر تمام آثار و اعمالش مطلع مى‌گردد به معرفى روز قيامت مى‌پردازد و در آيات 6 ـ 8 انسان را به سبب ناسپاسى در برابر نعمت‌هاى خداداد سرزنش و به او هشدار مى‌دهد.
در آيات 9ـ 16 راز نافرمانى انسان را فراموش كردن قيامت مى‌داند و براى بيدارى او از خواب غفلت بر اين نكته تأكيد مى‌ورزد كه بر انسان نگهبانانى گمارده شده است كه كارهاى او را ثبت مى‌كنند. سپس به سرنوشت نيكان و بدان اشاره مى‌كند و در پايان، آيات 17 ـ 19 با اشاره به دشواري‌هاى آن روز عظيم مى‌گويد: روزى است كه هيچ‌كس قادر بر كارى به سود ديگرى نيست و اين واقعيت كه همه امور از آن خداست در آن روز آشكار مى‌شود.
فضيلت سوره:
بر پايه روايتى از امام صادق عليه‌السلام كسى كه همواره در نمازهاى واجب و مستحب، سوره‌هاى انفطار و انشقاق را تلاوت كند. خداوند بين او و حاجتش فاصله نمى‌اندازد و مانعى ميان او و خداوند نخواهد بود و پيوسته خداى سبحان به او مى‌نگرد تا از حساب مردم فارغ شود.[۱۸]
پانویس
- ↑ مجمع البيان، ج 10، ص 679؛ زادالمسير، ج 9، ص 46؛ روح المعانى، مج 16، ج 30، ص 110.
- ↑ البرهان فى علوم القرآن، ج 1، ص 281؛ الموسوعة القرآنيه، ج 11، ص 115؛ التمهيد، ج 1، ص 137.
- ↑ التفسير الحديث، ج 5، ص 419.
- ↑ البرهان فى علوم القرآن، ج 1، ص 281؛ التمهيد، ج 1، ص 137.
- ↑ جامع البيان، مج 15، ج 30، ص 106؛ التبيان، ج 10، ص 289.
- ↑ المعجم الاحصائى، ج 1، ص 304؛ معجم علوم القرآن، ص 69.
- ↑ بصائر ذوى التمييز، ج 1، ص 505.
- ↑ بصائر ذوى‌التمييز، ج 1، ص 505؛ التحرير والتنوير، ج 30، ص 169.
- ↑ صحيح البخارى، ج 6، ص 96؛ ثواب الاعمال، ص 260؛ مجمع الزوائد، ج 7، ص 134.
- ↑ تفسير مجاهد، ص 710؛ تفسير عبدالرزاق، ج 3، ص 402؛ التحرير والتنوير، ج 30، ص 169.
- ↑ سعد السعود، ص 579؛ نهج البيان، ج 5، ص 327.
- ↑ روح المعانى، مج 16، ج 30، ص 110؛ التحرير والتنوير، ج 30، ص 169.
- ↑ مجمع البيان، ج 1، ص 83؛ تاريخ قرآن، ص 102ـ103؛ معجم علوم قرآن، ص 272.
- ↑ مجمع البيان، ج 10، ص 679.
- ↑ تفسير بقاعى، ج 8، ص 348.
- ↑ مجمع البيان، ج 10، ص 679.
- ↑ تفسير بقاعى، ج 8، ص 347.
- ↑ ثواب الاعمال، ص 260؛ البرهان، ج 5، ص 599.
منابع
سيد عبدالرسول حسينى‌زاده، دائرة المعارف قرآن کریم، جلد 5، صفحه 30-32.
