آيه امتحان

آیه 10 سوره ممتحنه/ 60 را «آیه امتحان» گویند. در این آیه، از مردان باایمان مى خواهد تا زنانى را كه ادعاى ایمان كرده و از مكه خارج شده و به مسلمانان پیوسته اند، امتحان نموده در صورتى كه آن ها را بر ایمان یافتند، به كافران برنگردانند:

«يأَيهَا الَّذينَ ءَامَنوا إِذا جاءَكُمُ المُؤمِنتُ مُهجرتٍ فَامتَحِنوهُنَّ اللّهُ أَعلَمُ بِإيمنِهنَّ فإِن عَلِمتُموهُنَّ مُؤمِنتٍ فَلا تَرجِعُوهُنَّ إِلى الكُفّارِ لَاهُنَّ حِلٌّ لَهم و لَاهُم يحِلُّونَ لَهنَّ و ءَاتوهُم مَا أَنفَقوا و لَاجُناحَ عَليكُم أَن تَنكِحوهُنَّ إذا ءَاتَيتُموهُنَّ أُجورَهنَّ و...». در شأن نزول این آیه آمده است كه مسلمانان در قرارداد صلح حدیبیه پذیرفتند هرگاه یكى از مكیان به مسلمانان پیوست، آنان باید او را به كافران پس دهند؛ ولى اگر یكى از مسلمانان به كفار پیوست، آنان به برگرداندن ملزم نباشند. پس از امضاى این قرارداد، زنى از مكیان كه مسلمان شده بود، به مسلمان ها پیوست.

همسرش كه از بنى‌مخزوم بود، در پى او آمد تا او را بازستاند و گفت: اى محمد! قرار میان ما و شما همین بوده و مركب نوشته، هنوز خشك نشده است كه این آیه نازل شد. در ذیل این آیه آمده است: پیامبر صلى الله علیه و آله آن زن را سوگند داد كه آیا فرار او از مكه به دلیل بغض شوهر یا عشق به مرد دیگرى نبوده و فقط به دلیل گرویدن به اسلام بوده است؛ آن گاه مهر و سایر هزینه ها را به مرد كافر داد و او را بازنگرداند. فقیهان احكام گوناگونى را از این آیه استفاده كرده اند؛ از جمله گفته اند: جدایى بین زن مسلمان و شوهر كافر به مجرد هجرت تحقق مى یابد و به طلاق نیاز نیست.

منابع

علی خراسانی، دائرة‌المعارف قرآن كریم، جلد 1، ص 372-373