ابن اشرف سمرقندی
شمس‌الدین محمد بن اشرف سمرقندی (۶۳۸-۷۰۴ ق)، ریاضیدان، منطق‌دان و منجم مسلمان در قرن هفتم قمری است. گفته شده که او شاگرد ابن کمونه بوده است.
| نام کامل | محمد بن اشرف سمرقندی |
| زادروز | ۶۳۸ قمری |
| زادگاه | سمرقند |
| وفات | ۷۰۴ قمری |
|
| |
| اساتید |
ابن کمونه،... |
|
| |
| آثار |
االصحائف الاهیة، التذکرة فى الهیئة، رسالة فى آداب البحث والمناظرة، اَشکال التأسیس، القسطاس فی المنطق، عین النظر فی المنطق،... |
فعالیت‌های علمی
ابن اشرف سمرقندی، نقش مؤثری در رشد و بالندگی منطق سینوی در جهان اسلام دارد. آرای منطقی او، در افکار برخی منطق‌دانان تأثیر داشته است؛ چنانکه قطب‌الدین رازی (مف ۷۶۶ ق) در شرح المطالع از سخنان او بهره برده است.
سمرقندی، برخلاف بسیاری از منطق‌دانان دوره‌های بعدی که همگی مقلد صرف بوده‌اند، نوآوری‌های بسیاری در منطق دارد. او علاوه بر گسترش برخی از نوآوری‌های ابن سینا، از آرای منطقی خاصی برخوردار است. تبعیت از نظام منطق‌نگاری ابن سینا، بساطت تصدیق یا نفی مرکب‌انگاری تصدیق، حل مسئله کل کلامی کاذب، تفکیک میان مصادیق مختلف ضرورت وصفیه و تقسیم آن بر سه قسم، افزودن شرط ذهنیه در عکس مستوی سالبۀ معدولة‌الموضوع معدومة‌المحمول و یا موجبۀ معدولة‌المحمول معدومة‌الموضوع، از جمله اندیشه‌های منطقی شمس‌الدین سمرقندی است.
آثار و تألیفات
- «الصحائف الاهیة»، در تفسیر؛
- «التذکرة فى الهیئة»؛
- «رسالة فى آداب البحث والمناظرة» در کلام؛
- «اَشکال التأسیس» (قضایای بنیادی)، یا الرسالة الریاضیة در هندسه؛
- «الفسطاط» یا «قسطاس المیزان» که نام درست آن «القسطاس فی المنطق» است؛
- «کتاب عین النظر» در منطق؛
- «شرح تحریر مجسطى».
منابع
- انجمن مفاخر فرهنگی، اثرآفرینان، ج۱، ص۹۴.
- "برخی از اندیشه‌های منطقی سمرقندی"، اکبر فایدیی، آموزه‌های فلسفه اسلامی، ۱۳۹۹، شماره ۲۶.
