الأمثال و الحكم المستخرجة من نهج‌البلاغة (کتاب)
معرفى اجمالى
الأمثال و الحكم المستخرجة من نهج‌البلاغة با موضوع ضرب المثل‌ها و حكمت‌هاى كوتاه «نهج‌البلاغة»، تأليف سيد محمد غروى، به زبان عربى است كه نويسنده، به بيان و تشريح آنها بر اساس كتب لغوى، تفسيرى، كلامى و شروح«نهج‌البلاغة» پرداخته است.
ساختار
شيوه غروى در ترتيب ذكر امثال و حكم، همانند«الامثال النبوية» به ترتيب حروف الفباست؛ او، به جهت تسهيل در دست‌يابى خواننده به كلمه مورد نظر، حروف تعريف ابتداى كلمات را در نظر نگرفته است.
گزارش محتوا
نويسنده، در مقدمه كتاب، مى‌نويسد: «ما در ضمن مطالعات خود در امثال و حكم، قريب به هزار ضرب المثل از كلمات امام اميرالمؤمنين(ع) در كتاب «نهج‌البلاغة» و غير آن استخراج كرديم و آن را به‌تبع كتابمان «الامثال النبوية»، «الامثال و الحكم العلويّة» ناميديم، پس از آن تصميم گرفتيم كه بخشى از امثال و حكم استخراج شده از «نهج‌البلاغة» را در پاسخ به درخواست بعضى از برادران، تقديم كنيم».
وى، پس از آن، در شرح اقسام مَثَل، آن را به دو قسم «سائر» و «قياسى» تقسيم مى‌كند. اولين قسم، به مثل‌هايى اطلاق مى‌شود كه عرب يا غير عرب، آن را در واقعه‌اى كه اقتضاى آن را دارد مى‌گويد، سپس بر زبان‌ها جارى مى‌شود و در واقعه‌اى مشابه اين واقعه، بدون تبديل به كار مى‌رود. قسم دوم، به مثلى اطلاق مى‌شود كه براى توضيح مطلبى از طريق تشبيه يا ابداع، توسط مثل‌زننده خلق مى‌شود.
مقصود از مَثَل در كتاب حاضر عبارت از هر دو قسم مى‌باشد و نويسنده هر آنچه را كه صلاحيت مَثَل بودن را داشته است، گردآورى و شرح كرده است.
غروى، در ادامه، اسامى تعدادى از كتبى كه امثال و حكم امام على(ع) را گردآورى كرده‌اند، ذكر كرده است و البته به اين نكته اشاره شده است كه نام برخى از اين كتب، در كتاب‌هاى ديگر نيز آمده است.
در كلمات امام اميرالمؤمنين(ع)، آيات قرآنى فراوانى وجود دارد كه البته از اديب پرورش‌يافته مكتب قرآن كريم كه از آن، به‌اعلى مرتبه متأثر است، چنين نيز متوقع است. به اعتقاد نويسنده، تمامى آيات قرآنى تمثيلى كه امام(ع) به آنها استشهاد كرده است، اصطلاحاً، «امثال مكنية» گفته مى‌شوند كه شروط اساسى ارسطو در تعريف مَثَل به لحاظ ايجاز، تشبيه و نيل به غرض، در آنها متجلى است.
در اين اثر، 202 مثل و حكمت كه از لبان مبارك اميرالمؤمنين(ع) صادر شده است، استخراج و به همراه شرح و تبيين آنها از منابع مختلف، گردآورى شده است. نويسنده، در اين تأليف، از «مجمع الامثال» احمد بن محمد نيشابورى، «شرح نهج‌البلاغة» ابن ابى‌الحديد، «امثال و حكم» دهخدا و «الامثال النبوية» اثر خود مؤلف، فراوان استفاده كرده است.
وضعيت كتاب
در پاورقى كتاب، آدرس آيات و مثل‌ها و حكمت‌ها و در انتهاى اثر نيز فهارس آيات، احاديث، امثال و حكم، اشعار، موضوعات و مصادر ذكر شده است.
منابع
مقدمه و متن كتاب.
منبع
ویکی نور
