فرهنگ سخنان امام زمان (عج) (کتاب)
معرفى اجمالى
«فرهنگ سخنان امام زمان(عج)» اثر فارسى محمد دشتى، گردآورى رواياتى از امام زمان(ع) در موضوعات گوناگونى از قبيل فضيلت امامان معصوم و ضرورت اطاعت از ايشان است.
آنچه موجب اهميت اين اثر شده، آن است كه روايات پس از استخراج، ترجمه و دسته‌بندى شده و با نظم الفبايى ارائه گرديده است.
ساختار
دو مقدمه از مؤلف و ناشر آغازگر مطالب كتاب مى‌باشد. در اثر حاضر، سعى شده است مجموعه‌ى سخنان وارده از ناحيه حضرت مهدى(ع)، ذيل موضوع‌هاى مختلف فقهى، اخلاقى، اجتماعى، عقيدتى و سياسى به ترتيب حروف الفبا ارائه گشته است.
سخنان امام زمان(ع) چه در قالب توقيع و چه به صورت شفاهى، خطاب به علما يا نائبان يا هر كسى كه به نحوى به تشرف آن حضرت نايل آمده، در كتاب جمع‌آورى و اصل روايت به همراه ترجمه فارسى آن نقل شده كه دربردارنده 171 روايت در اين زمينه است.
براى بهتر روشن شدن اهداف آموزشى معصومين(ع) و جلوگيرى از سرگردانى مراجعه‌كنندگان در پيداكردن معانى واقعى روايات، دو كار انجام شده است: 1- انتخاب سوژه‌ها، 2- زمينه‌سازى براى درك روايت؛ بدين صورت كه قبل از آوردن يك حديث، در چند خط، علت صدور، مكان و زمان روايت و هدف امام(ع) به روشنى بيان شده تا مطالعه كننده به آسانى اهداف سياسى و عقيدتى آن بزرگوار را بشناسد. در اين رابطه از روش شهيد مطهرى در كتاب «داستان راستان» رهنمود گرفته شده است.
در تعيين جايگاه اصلى احاديث، سعى شده است تا علت لطف و محبت يا خشم و غضب در آغاز يا پايان روايات آورده شود.
مؤلف در كنار هر روايتى، سعى كرده است تا نتيجه‌هاى لازم و ضرورى را به دست آورده و اهداف آموزشى خود را مشخص نمايد.
براى روايات مطرح شده در كتاب، اسناد و مدارك متعددى از منابع دست اول اسلامى ارائه گرديده و نام راويان احاديث به‌طور كامل ذكر شده است.
با توجه به اينكه هدف اصلى در اين مجموعه، نقل سخنان صاحب الزمان(عج) است، مؤلف سه محور اصلى كه در طول تاريخ در مورد ايشان مورد توجه بوده، مدنظر قرار داده و به همين دليل گاهى در ضمن مقدمه احاديث يا در ترجمه و توضيح متن حديث و يا در پاورقى‌ها، از بيان اشارات لازم در مورد اين سه محور كوتاهى نكرده است.
اين سه محور عبارتند از:
1- بشارت به اصل ظهور مصلح كل به طور عموم.
2- در ضمن اين بشارت، شخص ظهوركننده نيز مشخص شده كه از چه نسلى است.
3- سؤال از جريان رجعت امامان معصوم(ع) و زندگى آنان در زمان ظهور و حتى پس از شهادت حضرت وليعصر(عج).
در ترجمه روايات، سعى بر اين شده تا اهداف اصلى معصومين(ع) در قالب عبارات فارسى گنجانده شود و مقيد بودن به عبارات عربى، مشكلى را در فهم مباحث پديد نياورد.
گزارش محتوا
مقدمه مؤلف، ضمن اشاره به درست بودن اين مطلب كه همه چيز را بايد از قرآن خواست و در آن جستجو كرد، و تذكر اينكه بدون رهنمودهاى عترت پيامبر(ص) در قالب هزاران حديث كه در تأويل و تفسير آيات مطرح شده، هرگز نمى‌توان حقايق قرآنى را شناخت و به ارزش‌هاى واقعى آن راه يافت؛ مجموعه «نهج الحياة» -كه كتاب حاضر جزئى از اين مجموعه است- توضيح داده و ويژگى‌هاى آن را بيان كرده است.
هدف مؤلف معرفى الگوهاى اصيل و ارزش‌هاى ناب اسلامى براى شناسايى بايدها و نبايدها از ديدگاه معصومين(ع) است؛ لذا زحمت ارزيابى و مشكلات تشخيص صحت يا بطلان روايات را برخود هموار ساخته و از اين‌رو با ملاك‌ها و مبانى اصولى و فقهى شيعه و اصول مسلم اعتقادى، به نقد و ارزيابى روايات پرداخته است.
در اين راستا سعى كرده است تا روايات مطرح شده‌ى مخالف قرآن، سنت رسول خدا(ص) عقل مستفاد از قرآن و حديث، اجماع علماى شيعه، اصول مسلم اعتقادى و صفات و ويژگى‌هاى معصومين(ع) نباشد.
برخى از روايات مطرح شده عبارتند از:
حرف الف: كه موضوعاتى از قبيل ائمه، ارتش امام زمان(ع)، احسان و نيكوكارى، امتحان و انتظار در آن مطرح شده است.
مطالب مربوط به ائمه، در دو مبحث دنبال شده است:
1- فضيلت امامان معصوم(ع): جايگاه امامان معصوم(ع) در آفرينش، هيچ استقلالى از خود ندارد، بلكه هرچه هست از ذات پروردگار است. اين جايگاه بزرگى است كه گروهى از بندگان خدا، واسطه حاجات ديگر بندگان باشند و اين ويژگى مخصوص امامان معصوم(ع) است كه واسطه فيض پروردگارند و هيچ اقدامى را بدون اذن خداوند انجام نمى‌دهند.
2- ضرورت اطاعت از آنان: انتخاب امام معصوم و دستيابى به پيشواى عدل، كار آسانى نيست و اساساً اين‌گونه انتخاب‌ها لغزش‌گاه‌هاى فراوانى دارد. براى عبور از اين لغزش‌گاه‌ها فقط يك راه ممكن است و آن هم راه ولايت و الگوگيرى از گفتار امام معصوم(ع) است.
در بخش ج: بعد از بيان روايتى كه به افشاى چهره جعفر كذاب و رد ادعاهاى باطل او در خصوص ارث بردن از حضرت امام حسن عسکری(ع) توسط حضرت مهدى(ع) پرداخته، روش امام زمان(ع) در جنگ تشريح شده است.
چون تعداد روايات نقل شده از امام زمان(عج) محدود بوده و از طرفى هم سعى مؤلف بر اين است كه هر آنچه از زبان مبارك امام زمان(ع) صادر شده، هرقدر كه كوتاه باشد، را ثبت كند، لذا در بعضى موارد، سخن آن حضرت فقط يك كلمه است؛ اما چون بار فرهنگى حديث زياد بوده، با توجه به قبل و بعد حديث و مطالب آنها، آن حديث آورده شده است.
در برخى موارد هم، روايت نقل شده، جنبه فقه و بيان مسئله شرعى دارد كه مؤلف آنها را يادآور شده و تذكر داده است تا در اين موارد هر كسى به رساله عمليه مرجع تقليد خود مراجعه نمايد.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع و ديگر آثار مؤلف در انتهاى كتاب آمده است.
پاورقى‌ها، به ذكر منابع و توضيح برخى كلمات و عبارات روايات پرداخته است.
در پاورقى‌ها، كتابى كه متن عربى حديث از آن نقل شده، با علامت ستاره مشخص شده است. فهرست موضوعى منابع تحقق در آخر كتاب آمده است.
منابع مقاله
1- مقدمه و متن كتاب.
2- «امام مهدى(عج) در آينه قلم، كارنامه منابع پيرامون امام مهدى(عليه‌السلام) و مهدويت»، قم، مؤسسه اطلاع‌رسانى اسلامى 1388، مرجع، ج1، ص320.
منبع
ویکی نور
