ایلاء
سوگند شوهر بر ترك آمیزش با همسر دائمى خود.
ایلاء بر سوگند شوهر بر ترك آمیزش با همسر دائمى خود براى همیشه یا بیشتر از چهار ماه به قصد اضرار به او، اطلاق مى‌شود[۱] و در فقه بابى مستقل است؛ هر چند از آن در باب‌هاى نكاح، یمین و كفارات نیز به مناسبت سخن رفته است.
اركان:
اركان ایلاء سه چیز است:
- صیغه: ایلاء با هر لفظى كه در عرف یا لغت بدان صراحت داشته باشد، محقق مى‌شود. در تحقق آن با الفاظ كنایى اختلاف است. ایلاء به هر زبانى هر چند غیرعربى محقق مى‌گردد. قسم باید به یكى از نام‌هاى خداوند و انگیزه ایلاء كننده باید زیان رساندن به همسر خویش باشد و چنانچه به مصلحت زن باشد، حكم ایلاء را ندارد بلكه حكم قسم بر آن مترتب مى‌گردد.[۲]
- ایلاء با قسم بر ترك آمیزش به كمتر از چهار ماه منعقد نمى‌شود.[۳]
- ایلاء كننده و ایلاء شده: ایلاء كننده باید بالغ، عاقل و مختار باشد و از روى قصد ایلاء نماید. ایلاء شده باید همسر و به قول مشهور، دائمى بوده و نیز عمل آمیزش با وى صورت گرفته باشد.[۴]
احكام كلى:
پس از وقوع ایلاء چنانچه زن نزد حاكم شرع شكایت برد، حاكم نخست مرد را چهار ماه مهلت مى‌دهد تا رجوع كند و بعد از آمیزش، كفاره دهد. به قول مشهور، این مدت - كه مدت تربص نام دارد - از هنگام شكایت بردن زن نزد حاكم محاسبه مى‌شود، نه از زمان ایلاء.
مدت تربص، حق شوهر است و زن در آن مدت، استحقاق درخواست رجوع ندارد.
پس از سپرى شدن مدت یاد شده، چنانچه مرد رجوع نكرد، حاكم او را به طلاق یا رجوع وادار مى‌كند و در صورت استنكاف، زندانى مى‌شود و در خوردن و آشامیدن بر او سخت گرفته مى‌شود تا یكى از آن دو كار را بپذیرد.[۵] رجوع شخص قادر بر آمیزش به دخول در فرج به مقدار ختنه‌گاه و رجوع ناتوان از آمیزش، به اظهار اراده بر انجام آمیزش است.[۶]
پانویس
منابع
جمعى از پژوهشگران زیر نظر سید محمود هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، جلد 1، ص 748
