اسد بن کعب قرظی
اَسَد بن كَعْب قُرَظى
از یهودیان مسلمان شده.
زندگی نامه و شان نزول
وى از یهودیان بنى‌قریظه بود و همراه برادرش اُسَید اسلام را پذیرفت.[۱] از زندگانى او اطلاع بیشترى در دست نیست جز این كه مفسران در ذیل 4 آیه و بیان شأن نزول آن، از این دو یاد كرده‌اند:
1. بنابر روایتى از عكرمه، اسد همراه برادرش اُسید و جمعى از یهودیان پس از مسلمان شدن از پیامبر خواستند همچنان بر اساس تورات عمل كنند و روزهاى شنبه را نیز گرامى بدارند. آیه 208 سوره بقره/2: «یاَیُّهَا الَّذینَ ءامَنوا ادخُلوافِى السِّلمِ كافَّةً ولاتَتَّبِعوا خُطُوتِ الشَّیطنِ اِنَّهُ لَكُم عَدُوٌّ مُبین» در پاسخ آنان نازل شد و آنان را به تسلیم محض فراخواند و از وساوس شیطان برحذر داشت.[۲] ابن‌كثیر این شأن نزول را گمان عكرمه دانسته است.[۳]
2. بر اساس روایتى از ابن عباس، اسد و برادرش و جمعى دیگر از یهودیان مسلمان شده، به پیامبر صلى الله علیه و آله گفتند: ما به تو، موسى و عُزیر و نیز قرآن و تورات ایمان داریم؛ اما به پیامبران دیگر و كتاب‌هایشان ایمان نداریم.
پیامبر صلى الله علیه و آله آنان را از این نظر بازداشت ولى آنان نپذیرفتند، آنگاه آیه 136 سوره نساء/4 نازل شد و خداوند از آنان خواست تا به آنچه بر پیامبر وحى شده، ایمان بیاورند.
در این آیه كسانى كه به خدا، فرشتگان، پیامبران، كتاب‌هاى آسمانى و روز قیامت كفر ورزیده‌اند، گمراه شمرده شده‌اند:[۴] «یاَیُّهَا الَّذینَ ءامَنوا ءامِنوا بِاللّهِ و رَسولِهِ والكِتبِ الَّذى نَزَّلَ عَلى رَسولِهِ والكِتبِ الَّذِى اَنزَلَ مِن قَبلُ و مَن یَكفُر بِاللّهِ و مَلئِكَتِهِ و كُتُبِهِ و رُسُلِهِ والیَومِ الأخِرِ فَقَد ضَلَّ ضَللا بَعیدا».
3. بنا به روایتى، چون این عده اسلام را پذیرفتند دیگر یهودیان گفتند: اینان از فرومایگان ما بودند وگرنه آیین خود را رها نمى‌كردند. آیه 113 سوره آل عمران/ 3 در تأیید این دسته از مسلمانان نازل شد و آنان را با دیگر یهودیان غیرقابل مقایسه دانست:[۵] «لَیسوا سَواءً مِن اَهلِ الكِتبِ اُمَّةٌ قائِمَةٌ یَتلونَ ءایتِ اللّهِ ءاناءَ الَّیلِ و هُم یَسجُدون؛ همه اهل كتاب یكسان نیستند؛ طایفه‌اى از آن‌ها در دل شب به تلاوت آیات خدا و نماز و اطاعت حق مشغول‌اند».
4. «اَلَّذینَ ءاتَینهُمُ الكِتبَ یَتلونَهُ حَقَّ تِلاوتِهِ اُولئِكَ یُؤمِنونَ بِهِ ومَن یَكفُر بِهِ فَاُولئِكَ هُمُ الخسِرون». (سوره بقره/2،121) بر اساس این آیه فقط یهودیانى كه به درستى بر اساس تورات عمل مى‌كنند، به آن ایمان دارند؛ ولى دیگر یهودیان زیان خواهند كرد. بنا به روایتى از ضحاك، آیه درباره یهودیان مسلمان شده چون اسد بن كعب، برادرش و جمعى دیگر نازل شده است.[۶]
پانویس
- ↑ جامع‌البیان، مج 3، ج 4، ص 71؛ الاصابه، ج 1، ص 207؛ مجمع‌البیان، ج 1، ص 374.
- ↑ جامع البیان، مج 2، ج 2، ص 442؛ تفسیر ماوردى، ج 1، ص 268؛ الدرالمنثور، ج 1، ص 579.
- ↑ تفسیر ابن كثیر، ج 1، ص 255.
- ↑ اسباب النزول، ص 152؛ الدرالمنثور، ج 2، ص 716.
- ↑ جامع‌البیان، مج 3، ج 4، ص 71؛ الدرالمنثور، ج 2، ص 296.
- ↑ مجمع‌البیان، ج 1، ص 374.
منابع
سید محمود سامانی، دائرة المعارف قرآن کریم، جلد 3، صفحه 195-196.
