تقویم: مباهله پيامبر با نصاراي نجران
منبع: نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام
مباهله پيامبر صلی الله علیه و آله با نصاراي نجران: سال نهم هجري قمري/ 24 ذوالحجه
پس از فتح مكه معظمه و طائف و مسلمان شدن اهالي يمن و عمان، تقريباً تمامي مناطق جزيرة العرب در پوشش نظام اسلامي و حكومت توحيدي پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله قرار گرفت. اما در اين منطقه بزرگ عربي اقوام، قبايل و طوايفي بودند كه هنوز در برابر اسلام تسليم نشده و يا حتي دشمني و فتنه‌انگيزي مي‌كردند.
منطقه نجران كه در حد فاصل حجاز و يمن قرار دارد در عصر پيامبر صلی الله علیه و آله تنها منطقه مسيحي‌نشين حجاز بود كه مسيحيان مقيم آن با پشتيباني‌هاي كشورهاي مسيحي شاخ و شمال آفريقا و قيصر روم ادامه حيات مي‌دادند. پيامبر صلی الله علیه و آله براي بزرگان اين منطقه نامه‌هايي ارسال كرد و آنان را به پذيرش دين اسلام و يا پرداخت جزيه (ماليات ويژه اهل كتاب) فراخواند.
سران مسيحي نجران درباره نامه پيامبر صلی الله علیه و آله به مشورت پرداخته و با افراد زيادي در اين باره گفتگو كردند. ولي به خاطر تبليغات و فضاي ويژه مسيحيان در آن منطقه، آنان هيچيك از پيشنهادهاي رسول خدا صلی الله علیه و آله را نپذيرفتند و براي رفع اين معضل سه تن از بزرگان نجران، يعني: ابوحارثة بن علقمه (اسقف اعظم نجران و نماينده رسمي كليساي روم در حجاز)، عبدالمسيح بن شرحبيل معروف به عاقب (پيشواي اهالي اين منطقه) و اهتم (يا ايهم) بن نعمان معروف به سيد (شخصي كهن سال و ريش‌سفيد و مورد احترام نجرانيان) به همراه ده تن و به روايتي سي تن و به روايتي ديگر شصت تن از مسيحيان نجران عازم مدينه منوره شده تا با رسول خدا صلی الله علیه و آله به گفتگو بپردازند و راه حلي پيدا نمايند.
آنان پس از ورود به مدينه منوره، وارد بر پيامبر خدا صلی الله علیه و آله در مسجدالنبی شدند ولي پيامبر صلی الله علیه و آله اعتناي چنداني به آنان ننمود. مسيحيان علت آن را نمي‌دانستند و به نزد عثمان بن عفان و عبدالرحمن بن عوف كه پيشينه آشنايي با آنان داشته رفتند و علت آن را جويا شدند. ولي آن دو نيز چيزي در اين باره نمي‌دانستند و آنان را به نزد امام علي بن ابي‌طالب علیه‌السلام راهنمايي كرده برده و از آن حضرت، علت آن را پرسيدند.
امام علي علیه‌السلام فرمودند: چون شما با لباس‌هاي فاخر و تزئين كرده و صليب به گردن آويخته وارد مسجد شديد، پيامبر صلی الله علیه و آله را از كردارتان ناخوش آمد، بايد لباس‌هاي خود را تغيير داده و با وضع ساده و بدون هيچ‌گونه تزيين به زر و زيوري بر آن حضرت وارد شويد تا مورد استقبال وي قرار گيريد.
مسيحيان نجران بر اساس فرموده حضرت علي علیه‌السلام لباس و ظاهر خود را تغيير داده و با وضع ساده و عادي بر پيامبر صلی الله علیه و آله وارد شدند و با آن حضرت به گفتگو پرداختند. پيامبر صلی الله علیه و آله با آنان درباره توحيد و شرك، نحوه آفرينش حضرت عیسی علیه‌السلام و ارتباط وي با خداي سبحان و باطل دانستن عقايد مسيحيان گفتگو كرد، اما سران نجران گفتار آن حضرت را نپذيرفته و بر عقايد باطل خويش اصرار ورزيدند.
آنان براي فرار از پذيرش حق پيشنهاد مباهله دادند. بدين معنا كه در وقت معين در جايي به عبادت و راز و نياز به درگاه خداوند متعال پرداخته و بر طرف مقابل نفرين كنند تا خداوند متعال بر دروغگو و باطل‌گرا عذابي نازل كرده و او را نابود سازد. در همين زمان بر پيامبر صلی الله علیه و آله آيه‌اي نازل شد و از مباهله با مسيحيان استقبال كرد: «فَمَن حاجَّكَ فيهِ مِن بَعدِ ما جائَكَ مِنَ العِلم فَقُل تَعالوا نَدعُ اَبنائَنا وَابنائُكُم...».[۱]
بنابراين، طرفين به مباهله رضايت داده و قرار شد در روز ديگر در مكاني در بيرون شهر مدينه گرد هم آمده و اقدام به مباهله نمايند. سران نجران پيش از رسيدن به مكان مباهله به يكديگر گفتند: اگر رسول خدا صلی الله علیه و آله با فرماندهان و ياران خود به مباهله آمد، معلوم است كه مقاصد دنيوي دارد و از رسالت و نبوت او خبري نيست و ما بايد با وي مباهله كنيم. اما اگر با فرزندان و اهل بيتش براي اين كار اقدام كرد، دانسته مي‌شود كه او مقاصد دنيوي ندارد و قصدش هدايت و راهنمايي انسان‌ها از جهالت و كفر و شرك است. در آن صورت مباهله كردن با او خطرناك است و بايد به او ايمان آورد و يا حداقل با وي مصالحه كرد.
موعد مقرر فرارسيد و پيامبر صلی الله علیه و آله به همراه دخترش حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و دامادش حضرت امام علی علیه‌السلام و دو سبطش حضرت امام حسن علیه‌السلام و حضرت ابا عبدالله الحسين علیه‌السلام از مدينه حركت كرد و به جايگاه مقرر رفت. مسلمانان مدينه نيز آن حضرت را مشايعت كرده و با ذكر صلوات، سلام و تكبير آنان را همراهي مي‌نمودند.
مسيحيان نجران، زودتر از پيامبر صلی الله علیه و آله در مكان مقرر اجتماع كردند. آنان همين كه ديدند پيامبر صلی الله علیه و آله نزديكترين اقربا و اهل بيت ويژه خويش را براي مباهله آورد، احساس خطر كرده و از مبارزه و مباهله با آن حضرت منصرف شدند و منظره زيبا و نوربخش حضور پيامبر صلی الله علیه و آله به همراه امام علي علیه‌السلام و فاطمه زهرا سلام الله علیها و حسنين علیهم‌السلام آنان را مات و مبهوت كرد. به ناچار از مباهله سرباز زده و به آن حضرت پيشنهاد مصالحه دادند.
بدين ترتيب در برابر عظمت و حقانيت دين مبين اسلام سر فرود آورده و به يكي از پيشنهاد پيامبر صلی الله علیه و آله يعني پرداخت جزيه و كمك به مسلمانان در جنگ با دشمنان اسلام رضايت دادند و صلحنامه‌اي در اين باب تحرير كرده و طرفين امضا نمودند. اين واقعه علاوه بر اين كه يكي از معجزات بزرگ پيامبر صلی الله علیه و آله است، دليل روشني بر حقانيت و معصوميت خاندان پاك رسول خدا صلی الله علیه و آله يعني حضرت علي، حضرت فاطمه، امام حسن و امام حسين صلوات الله عليهم اجمعين مي‌باشد.[۲]
شايان ذكر است كه برخي از تاريخ‌نگاران و سيره‌نويسان، مباهله را در ذی الحجه سال دهم برشمردند، ولي با توجه به اين كه پيامبر صلی الله علیه و آله پس از مباهله حضرت علي علیه‌السلام را به يمن اعزام نمود و اعزام آن حضرت در رمضان سال دهم قمري بود، بي‌ترديد بايد رويداد مباهله در ذي الحجه سال نهم قمري باشد نه در دهم.
پانویس
- ↑ سوره آل عمران، آيه 61.
- ↑ نك: مسارالشيعه شیخ مفید، ص 22؛ الارشاد شيخ مفيد، ص 151؛ الاقبال بالاعمال الحسنة سيد بن طاووس، ج 2، ص 310؛ تاريخ ابن خلدون، ج 1، ص 451؛ زندگاني چهارده معصوم ترجمه اعلام الوري علامه طبرسی، ص 190؛ منتهی الآمال شیخ عباس قمی، ج 1، ص 93 و فرازهايي از تاريخ پيامبر اسلام صلی الله علیه و آله جعفر سبحاني، ص 495.
منابع بیشتر:
