سوره انشقاق
نام هشتاد و چهارمين سوره قرآن كريم.
اين سوره به اتفاق، مكى[۱] و در ترتيب نزول، هشتاد و سومين سوره قرآن است[۲] كه پس از سوره انفطار و قبل از سوره روم نازل شده[۳] و به اين ترتيب، از آخرين سوره‌هاى فرود آمده در مكه است. نظم سوره و پيوستگى آيات آن دليل بر نزول يكپارچه آن است.[۴]
سوره انشقاق داراى 25 آيه، 108 كلمه[۵] و 430 حرف[۶] است.[۷] برخى با ادغام آيات 7 ـ 8 آن را 24 آيه[۸] و بعضى افزون بر آن با يكى دانستن آيات 10 و 11 آن را 23 آيه[۹] دانسته‌اند.
نام مشهور سوره انشقاق[۱۰] است و بعضى آن را «انشقت» خوانده‌اند كه از آيه نخست آن گرفته شده است. آيه 21 انشقاق/84 يكى از موارد ده‌گانه سجده مستحب نزد دانشمندان شيعه[۱۱] و از موارد چهارده‌گانه سجده واجب نزد بيشتر علماى اهل سنت است.[۱۲]
محتواى سوره:
- آيات 1 ـ 5 با بيان حوادث هولناك پايان اين جهان، به برپايى روز قيامت اشاره دارد.
- در آيه 6 مى‌فرمايد: براى انسان سيرى است به سوى پروردگارش و او در اين مسير تا آنجا پيش مى‌رود كه پروردگارش را ملاقات كند.
- در آيات 7 ـ 12 ملاك پاداش در روز رستاخيز را نامه عمل مى‌داند كه بر اساس آن به حساب انسان‌ها رسيدگى مى‌شود.
- در آيات 13 ـ 15 خوشحالى از كفر و گناه و نيز گمان به عدم معاد و بازگشت پس از مرگ را دو علت براى عذاب بدكاران مى‌شمارد و احاطه همه جانبه ربّ العزّه به تمامى رفتارها و پندارهاى انسان را يادآور مى‌شود.
- در آيات 16 ـ 19 با 4 سوگند به مراحل سير انسان در دنيا و آخرت و انتقالش از حالى به حال ديگر اشاره مى‌كند.
- آيات پايانى سوره، ابراز شگفتى از ايمان نياوردن كافران و آگاهى پروردگار از آنچه ايشان در دل پنهان كرده‌اند و بيان فرجام بدكاران و نيكوكاران را دربردارد.[۱۳]
در فضيلت تلاوت اين سوره، از امام صادق عليه‌السلام نقل شده است: كسى كه همواره در نمازهاى واجب و مستحب سوره‌هاى انفطار و انشقاق را بخواند، خداوند بين او و حاجتش فاصله نمى‌افكند و مانعى ميان او و خدا نخواهد بود و پيوسته خداوند به او مى‌نگرد تا از حساب مردم فارغ شود.[۱۴]
در حديثى ديگر از پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله آمده است: هر كس همواره اين سوره را بخواند، خداوند او را از دريافت نامه عمل از پشت سر در امان مى‌دارد.[۱۵]
پانویس
- ↑ البرهان فى علوم القرآن، ج 1، ص 281؛ مجمع البيان، ج 10، ص 695؛ التحرير والتنوير، ج 30، ص 217.
- ↑ التحرير والتنوير، ج 30، ص 217؛ تاريخ قرآن، راميار، ص 589.
- ↑ بصائر ذوى التمييز، ج 1، ص 99؛ التمهيد، ج 1، ص 137 ـ 140؛ التحرير والتنوير، ج 30، ص 217.
- ↑ التفسير الحديث، ج 5، ص 423.
- ↑ المعجم الاحصائى، ج 1، ص 304.
- ↑ روض الجنان، ج 20، ص 194؛ تاريخ قرآن، راميار، ص 589.
- ↑ غرائب القرآن، ج 6، ص 468؛ الميزان، ج 20، ص 240؛ المعجم الاحصائى، ج 1، ص 309.
- ↑ الاتقان، ج 1، ص 150؛ تاريخ قرآن، راميار، ص 589؛ تاريخ قرآن، حجتى، ص 148.
- ↑ الصافى، ج 5، ص 304؛ روض الجنان، ج 20، ص 194.
- ↑ التحرير والتنوير، ج 30، ص 617؛ الموسوعة القرآنيه، ج 11، ص 153.
- ↑ همان، ص 205؛ تفسير جامع آيات الاحكام، ج 3، ص 125.
- ↑ احكام القرآن، ج 4، ص 1911.
- ↑ اهداف كل سوره، ج 4، ص 96؛ الميزان، ج 20، ص 241.
- ↑ ثواب‌الاعمال، ص 260؛ مجمع‌البيان، ج 10، ص 679.
- ↑ مجمع البيان، ج 10، ص 695؛ بصائر ذوى التمييز، ج 1، ص 509.
منابع
محمدحسن درايتى، دائرة المعارف قرآن کریم، جلد 4، صفحه 520-522.
