فاضل سراب
ملا محمد بن عبد الفتاح تنكابني مشهور به فاضل سراب از علما، فقها، محدثان، متكلمان و دانشمندان نامدار شيعه در اواخر قرن يازدهم و اوائل قرن دوازدهم هجري است.
ولادت
وي در حدود سال ۱۰۴۰ ه. ق در روستاي سراب از توابع تنكابن متولد گرديد. پس از كسب مقدمات علوم در نزد پدر و نيز در مدارس علميه تنكابن جهت تحصيل در مدارج علمي بالاتر عازم اصفهان گرديد.
اصفهان در آن عصر از حيث علمي مركز حوزه‌هاي علميه جهان تشيع محسوب مي‌گرديد و علما و دانشمندان بسياري از بلاد مختلف به جهت تحصيل و يا تدريس در اين شهر گرد آمده بودند و علوم ديني و دانش‌هاي نقلي و علوم عقلي رواج بسيار داشت. فاضل سراب از محضر فقها و حكماي اصفهان از جمله علامه ملا محمد باقر سبزواري، آقا حسين خوانساري، علامه محمدتقي مجلسي و نيز از محضر حكماي نامداري چون ملا رجبعلي تبريزي و ملا ميرزاي شيرواني بهره فراوان برد و ديري نگذشت كه به مدارك و مدارج عاليه علمي وكمال نائل گرديد و بيش از سي عنوان كتاب، رساله و حواشي از خود بر جاي گذاشت كه نزديك به نيمي از آنها مربوط به مباحث فلسفي و كلامي است. از جمله مي توان به موارد زير اشاره نمود:
۱-سفينة النجاه ۲- ضياءالقلوب ۳- اثبات الصانع القديم بالبرهان القاطع القويم ۴- رساله حجتيه الاجماع و خبر الواحد ۵- رساله در اصول دين و عقايد ۶- رساله في صلاه الجمعه وقول بوجوبها العيني ۷- رساله في حكم رويه الهلال قبل از الزوال ۸- حاشيه بر زبده البيان في تفسير آيات الاحكام اردبيلي ۹- اثبات الواجب يا رساله توحيد واجب الوجود ۱۰- رساله در حل شبهة جذر اصم ۱۱- حاشيه بر مدارك الاحكام ۱۲- حاشيه بر شرح مطالع ۱۳- حاشيه بر ذخيره المعاد و....
فاضل سراب گذشته بر مقام رفيع علمي، شاگردان متعددي تربيت نمود و بسياري از علما، بزرگان و محدثان آن زمان از محضر وي كسب اجازه نمودند بزرگاني همچون: ملا محمد شفيع گيلاني لاهيجي، ملا محمد جعفر كرماني خراساني، محمد باقر بن سيد علاءالدين محمد گلستانه، مير محمد حسين خاتون آبادي، ملا عبدالباقي سبزواري از حوزه درس وي كسب فيض نمودند.
سرانجام فاضل سراب تنكابني پس از عمري نزديك به هشتاد وپنج سال در شب دوشنبه ۱۸ ذي الحجه سال ۱۱۲۴ ه. ق دار فاني را وداع گفت و در تخت فولاد اصفهان مدفون گرديد. مدفن وي به صورت آرامگاهي درآمد كه نه تنها بسياري از علما، فقها، هنر مندان و مشاهير علم و ادب را در خود جاي داد بلكه از حيث معماري و سبك خاص بناي آن نيز همواره زائرين بسياري را به جهت زيارت به سوي خود معطوف نموده است. مشخصه بارز شيوه معماري تكيه فاضل، بناي بقعه اي گنبددار آجري بر روي پلان هشت ضلعي است كه با جزئيات ديگري آن را از ساير تكاياي دوره صفوي متمايز ساخته است. بقعه مذكور آجري ساده و فاقد تزئيناتي همچون گچبري وكاشيكاري است. در اطراف مقبره وي قبور چندي متعلق به خاندان جويباره‌اي از نوادگان فاضل سراب مشاهده مي‌شود و به همين علت اين تكيه را گاهي تكيه جويباره‌اي نيز مي‌خوانند.
منبع
