اکتحال
اکتحال یا سرمه کشیدن، یکی از دستورات مستحبى اسلام و از سنت های مؤکد است که هم جنبه پیشگیرى دارد و، هم به عنوان درمان برخى بیمارى ها معرّفى شده است.
سرمه کشيدن یکی از آداب زینت و یکی از اعمال پسنديده در شريعت است که براى تمام افراد مرد و زن سفارش شده است؛ البته سرمه کشیدن برای زن، مانند سایر زینتها در مقابل نامحرم حرام است.
مرحوم طبرسى، در کتاب مکارم الاخلاق، در بيان آداب پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) مى گويد: «و کان لا يفارقه في اسفاره قارورة الدهن و المکحلة والمقراض و المرآة و السواک و المشط; پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) هميشه شش چيز در سفر همراه داشت 1ـ شيشه کوچکى از روغن و کِرِم 2ـ سرمه دان 3ـ قيچى 4ـ آينه 5ـ مسواک 6ـ شانه».[۱]
این روايت نیز در کتاب «دعائم الاسلام» از پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) نقل شده است: «انه امر بالا کتحال بالا ثمد و قال(صلى الله عليه وآله): عليکم به فانه مذهبة لِلْقَذى[۲] مصفاة للبصر; پيامبر اکرم(صلى الله عليه وآله)سفارش کردند که مسلمانان با «اثمد» سرمه بکشند. و ضمن تأکيد بر اين نوع از سرمه، فرمودند: سرمه به اثمد خار و خاشاک (و آشغالهاى داخل چشم) را خارج نموده، و چشم را پاک مى کند».[۳]
تاکید بر سنت نبوی اکتحال در روایات ائمه
- امام صادق (عليه السلام) فرمودند:
«الکحل ينبت الشعر و يجفّف الدِّمعه و يُعذِبُ الريق و يجلو البصر; سرمه (چهار فايده دارد) 1ـ به رشد موها کمک مى کند. 2ـ از ريزش اشک زياد (از حدّ معمول) جلوگيرى مى نمايد. 3ـ آب دهان را گوارا مى سازد. 4ـ و چشم را جلا مى دهد».[۴]
- امام باقر(عليه السلام) فرمودند:
«الاکتحال بالاثمد ينبت الاشفار و يحدّ البصر و يعين على طول السجود; سرمه کشيدن با اثمد موجب رشد مژه ها مى شود، و چشم را تيز بين مى کند، و به عبادت و شب زنده دارى کمک مى نمايد».[۵]
نکته جالب اين که طبق اين روايت، سرمه علاوه بر آثار مادّى، اثر معنوى نيز دارد.
پانویس
- ↑ مستدرک الوسائل، جلد اوّل، ابواب آداب الحمام، باب 29، حديث2.
- ↑ «قذى» (بر وزن قضا) به گفته مقاييس اللغة، مفهومى بر خلاف صفا و خلوص دارد، و به همين جهت به شىء آلوده اى که در آب بيفتد و آن را خراب کند «قذى» مى گويند. و نيز به چيزهاى که در چشم مى افتد و چشم را ناراحت مى کند «قذى» گفته مى شود.
- ↑ مستدرک الوسائل، جلد اوّل، ابواب آداب الحمام، باب 30، حديث اوّل.
- ↑ خصال، جلد 1، صفحه 16، به نقل از بحار الانوار، جلد73، صفحه 94.
- ↑ مکارم الاخلاق، صفحه 49، به نقل از بحار الانوار، جلد 73، صفحه 96.
منابع
- آداب و فضیلت سرمه کشیدن، حجت الاسلام ابوالقاسم عليان نژادى، در دسترس در پایگاه اطلاع رسانی آیت الله مکارم شیرازی، بخش مقالات فقهی
- اکتحال، اصطلاحنامه جامع علوم اسلامی بازیابی: 5 اسفند 92.
