چارقل
این صفحه مدخلی از دانشنامه جهان اسلام است
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
چارقل ، عنوانی برای چهار سوره كافرون، اخلاص، فَلَق و ناس.
سوره ها با فعل امر قل
چارقل، مخفف چهارقل، به چهار سوره از قرآن كریم كه با فعل امر «قل» آغاز می‌شوند، اشاره دارد كه عبارت‌اند از: كافرون: «قل یا ایهاالكافرون»، اخلاص: «قل هو اللّه احد»، فلق: «قل اعوذ برب‌الفلق» و ناس: «قل اعوذ برب‌الناس». هر چند در قرآن كریم سوره جن نیز با قل آغاز می‌شود [۱] ولی فقط این چهار سوره كوتاه را در شمار این عنوان گنجانده‌اند. از این چهار سوره بانامهای سُوَرقل [۲]، قَلاقِل و ذات القلاقِل نیز یاد شده است. در یك حدیث نبوی، مشهور به حدیث ذات‌القلاقل، برای تعویذ و در امان ماندن خود و فرزند و مال از آسیب، خواندن این چهار سوره توصیه شده است [۳]
چهار قل برای تعویذ
خواندن این چهار سوره برای تعویذ در مناسبتهای مختلف، از قدیم‌الایام تاكنون در میان فارسی‌زبانان رایج بوده و در متون نظم و نثر گاهی این تعبیر به‌كار رفته است [۴] هرچند در حوزه فضائل‌القرآن‌و خواص قرآن هیچ‌گونه خواص، ثواب یا فضیلتی برای قرائت این چهار سوره باهم ذكر نشده اما در برخی احادیث خواندن سوره‌های اخلاص، فلق و ناس به همراه سوره حمد[۵] یا آیه الكرسی [۶] و این چهار سوره به همراه سوره نصر [۷] به عنوان حرز و ذكر و تعویذ توصیه شده است. علاوه بر این، در برخی نمازها، مانند نماز شب و نمازهای مستحب در شبهای ماه رجب، خواندن این چهار سوره سفارش شده است [۸]
تفسیرالقلاقل
گفتنی است كه ابن‌سینا در تفسیری با نام تفسیرالقلاقل به تفسیر سه سوره از چارقل (سوره‌های اخلاص، فلق و ناس) پرداخته است. این اثر به‌كوشش احسان یارشاطر با عنوان تفسیر سوره توحید، تفسیر سوره فلق و تفسیر سوره ناس در پنج رساله [۹] به چاپ رسیده است و ابوالمكارم محمودبن محمد حسنی واعظ نیز در تفسیری با نام بلابل القلاقل [۱۰] به‌تفسیر آیاتی كه با فعل امر قل آغاز می‌شود پرداخته است.
پانویس
- ↑ رجوع کنید به جن: 1،
- ↑ رامیار، ص 597
- ↑ رجوع کنید به قطب راوندی، ص 85؛ مجلسی، ج 51، ص 260، ج 89، ص 341؛ برای نسخه‌ای از روایت این حدیث رجوع کنید به آقابزرگ طهرانی، ج 6، ص 376
- ↑ برای نمونه رجوع کنید به سنایی، ص 404، 567؛ جامی، ج 2، ص 494؛ نظیری، ص 317؛ آل‌احمد، ص 19؛ كتیرائی، ص 46
- ↑ حویزی، ج 5، ص 705
- ↑ همان، ج 5، ص 702
- ↑ طبرسی، ج10، ص 839؛ ابوالفتوح رازی، ج20، ص 433؛ سیوطی، ج 8، ص600
- ↑ رجوع کنید به خطیب شربینی، ج 1، ص 221؛ حرّعاملی، ج 8، ص 92؛ دمیاطی، ج 1، ص 290.
- ↑ تهران 1383 ش
- ↑ تهران 1375 ش
منبع
- دانشنامه جهان اسلام، "چارقل" از محمدعلی لسانی فشاركی
