عبدالله جوادی آملی
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
منبع: پایگاه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
آیت الله عبدالله جوادي آملي
تولد و دوران كودكي
آیت الله عبدالله جوادي آملي، در سال 1312 هجري شمسي در آمل به دنيا آمد. پدر و جدش، ميرزا ابوالحسن و ملا فتح الله از مبلغين اسلام و ارادتمندان به آستان ولايت بوده‌اند. از ويژگي‌هاي جدي وي اين بوده كه در منابر خود به ذكر احكام و مناقب اهل بيت عليهم‌‌السلام مي‌پرداخته و ظاهراً علاقه وافري به علم كلام داشته است.
فرزنداني كه خدا به پدر استاد عطا مي‌كرده است، معمولاً بر اثر ضعف امكانات بهداشتي پزشكي يا به علل و عوامل ديگر زنده نمي‌ماندند. پيش از تولد استاد، يكي از بستگان در عالم رؤيا مي‌بيند كه شخصي عصايي به دست پدر استاد مي‌دهد و او آن را به دست گرفت. اين رؤيا را چنين تعبير كردند كه خداوند به ميرزا ابوالحسن، پسري عطا خواهد كرد كه زنده مي‌ماند و عصاي دست پدر خواهد شد. از اين رو، پدر و مادر نذر كردند اگر خدا به آن‌ها پسري داد، او را به مشهد امام رضا علیه السلام ببرند؛ و اين گونه، استاد جوادي آملي متولد شد. فشار دوران پهلوي و مشكلات پدر و جد استاد در مسائل مادي و سياسي، باعث نشد كه از علاقه اين خانواده به روحانيت شيعه كاسته شود و همانا، آرزوي آنان، تحصيل فرزند خود در حوزه‌هاي علميه بود.
دوران تحصيل
آیت الله جوادي آملي پس از به پايان رساندن سال ششم ابتدايي، در سال 1325 يا 1326، با پيشنهاد پدر و علاقه وافر، وارد حوزه علميه آمل شد و تا سال 1329 در آن شهر، به تحصيل پرداخت و بخشي از دروس سطح را در آنجا به پايان برد. پس از آن با تشويق استاد خود، مرحوم آقا شيخ شعباني نوري، عازم حوزه علميه مشهد مقدس شد. در بدو ورود به حوزه علميه مشهد، در يكي از مدارس به برخي از طلاب برخورد كه در كسوت روحانيت بودند، ولي نسبت به علماي بزرگ مشهد در آن روزگار، تكريمي نداشتند و تعابيرشان درباره علما همراه با تندي و طعن بود! اين خاطره چنان براي استاد تلخ بود كه حاضر نشد در چنين حوزه‌اي بماند و درس بخواند. از اين رو مشهد را ترك گفت و به همراه پدر، رهسپار تهران شد تا در آن حوزه عظيم در آن روزگار و در محضر بزرگاني همچون آیت حاج شيخ محمدتقي آملي، به تحصيل بپردازد. مرحوم شيخ محمدتقي آملي نيز پدر استاد را مي‌شناخت و طي نامه‌اي به مرحوم حاج محمدباقر آشتياني، متصدي مدرسه مروي، كه از بهترين مدارس آن روز بود، خواستار پذيرش استاد جوادي شد.
با ورود به مدرسه مروي و قبولي در آزمون ورودي آن، استاد به خواندن رسائل و مكاسب اشتغال يافتند. پس از آن به فراگيري كفاية الاصول پرداخت و سپس در دروس خارج استادان بنام حوزه علميه تهران شركت جست و هم‌زمان، به فراگيري علوم عقلي نيز پرداخت. پس از حدود 5 سال تحصيل در تهران و با كسب اجازه از محضر مرحوم آیت الله حاج شيخ محمدتقي آملي، در سال تحصيلي 35ـ1334 به حوزه علميه قم آمد تا از محضر علماي آن ديار نيز بهره‌هاي فراواني برگيرد. از آن سال، تاكنون وي در حوزه علميه قم حضور دارد و ضمن بهره‌مندي از محضر علماي بزرگ اين حوزه مباركه، خود سر منشأ خيرات و بركات كثيري براي آن بوده است.
استادان و دوستان
استاد جوادي آملي، در دوران تحصيلي خود، با استادان بنامي، انس داشته است. پدر او معتقد بود كه درس حوزوي را بايد پيش انسان بزرگواري كه خود تزكيه شده باشد، آغاز كرد. بدين منظور، فرزند خود را براي تحصيل، نزد آیت الله فرسيو كه از دانشمندان و علماي بزرگ آمل بود، برد و او در آغازين روز درس، جمله «اول العلم معرفة الجبار» را چنان معنا كرد كه استاد خود را هنوز مرهون آن سروش غيبي مي‌داند.
آیت الله جوادي آملي، دروس ادبيات را نزد پدرش و حجج الاسلام، عبدالله اشراقي شيخ احمدي اعتمادي و برخي ديگر خواند و بخش مهم شرح لمعه را نزد مرحوم آیت الله شيخ عزيزالله طبرسي فراگرفت. بخش اوامر قوانين را در محضر آیت الله ضياي آملي و بقيه را از مرحوم آیت الله محمد غروي آموخت. در روزهاي تعطيل هم امالي شيخ صدوق را در محضر آیت الله ضياءالدين آملي مي‌خواند.
با ورود به تهران، به مدرسه علميه مروي رفت و دروس سطح را در آنجا به پايان برد. از ويژگي‌هاي مدرسه مروي اين بود كه طلاب آن مي‌بايست در كنار فراگيري علوم، قرآن را نيز تلاوت كنند و سالي دو بار براي بازديد كتاب‌ها جلساتي تشكيل مي‌شد. انس با كتابخانه نيز نصيب طلاب علوم مي‌شد و توفيق بود تا محصلان با كتاب‌هاي خطي و چاپي آشنا شوند. استاد جوادي آملي، دروس رسائل و مكاسب را در محضر آیت الله سيد عباس فشاركي، آقاي شيخ اسماعيل جاپلقي و آقا شيخ محمدرضا محقق خواند. در بخش فلسفه نيز، شرح منظومه، طبيعيات، اشارات و بخشي از اسفار را نزد حاج شيخ ابوالحسن شعراني و مقداري از شرح منظومه و شرح اشارات و بخشي از اسفار را خدمت آیت الله حاج ميرزا مهدي محي‌‌الدين الهي قمشه‌اي كه عارفي بي‌‌نظير و صاحبدلي بي‌‌بديل بود فراگرفت. براي آموختن شرح فصوص ابي عربي (شرح قيصري بر فصوص) به محضر آیت الله محمدحسين فاضل توني رفت و دروس خارج فقه و اصول را نزد مرحوم شيخ محمدتقي آملي آموخت، ضمن اين كه در علوم معقول نيز از ايشان بهره‌هاي فراوان مي‌برد.
با هجرت به قم، در سال تحصيلي 35ـ1334 در درس بزرگان قم، از جمله حضرت امام خمينی، آیت الله العظمي بروجردي، علامه شعرانی و آیت الله ميرزا هاشم آملي، آیت الله محقق داماد، علامه سيد محمدحسين طباطبايي حاضر شد. وي، ويژگي بارز درس امام خميني را پرورش روح دقت و آزادگي علمي مي‌داند و بر حكيمانه‌‌بودن ديدگاه‌هاي امام در دروس حوزوي تأكيد مي‌نمايد.
استاد جوادي آملي، در حدود 25 سال از محضر علامه طباطبايی، در علوم نقلي و عقلي بهره برد و در خلوت و جلوت، انيس اين مفسر بزرگ قرآن كريم بود. از دوستان آیت الله جوادي آملي، مي‌توان از آیت الله شهيد مطهري، مرحوم حاج آقا مصطفي خميني و امام موسي صدر نام برد. او در سال 1332 در تهران، با شهيد مطهري آشنا شد كه اين دوستي تا زمان شهادت ايشان ادامه داشت.
فعاليت‌هاي علمي و فرهنگي
آیت الله عبدالله جوادي آملي، در طول عمر شريف خود، تاكنون خدمات علمي و فرهنگي شايان توجهي را به انجام رسانده است. وي از سال‌هاي نخستين تحصيل به تدريس در تربيت طلاب مبتدي مي‌پرداخته است و تاكنون، شاگردان بسيار مفيدي را به عالم اسلام تقديم داشته است. استاد، همواره بر تهذيب نفس در كنار تحصيل پاي مي‌فشرده و همواره شاگردان خود را به اخلاص در تبليغ معارف وحياني و انس هماره با قرآن و روايات سفارش مي‌نموده است.
از خدمات مهم فرهنگي استاد جوادي آملي، تأسيس مؤسسه تحقيقاتي و نشر اسراء در سال 1372 است. مؤسسه اسراء به منظور پژوهش در رشته‌هاي مختلف علوم اسلامي و پاسخ‌‌گويي به شبهات موجود در اسلام تأسيس شده است و تاكنون خدمات شايان توجهي را تقديم داشته است.
تالیفات
آیت الله جوادي آملي، تاكنون كتاب‌هاي بسياري را در زمينه‌هاي گوناگون از جمله تفسير، فلسفه، كلام، فقه و اصول نگاشته است كه به برخي از آن‌ها اشاره مي‌رود:
- 1. تسنيم، تفسير قرآن كريم (تاكنون 4 جلد)؛
- 2. تفسير موضوعي قرآن كريم (در 15 جلد)؛
- 3. رحيق مختوم (2 جلد)؛
- 4. ولايت فقيه؛
- 5. عصارة خلقت، درباره امام زمان عجل الله تعالی فرجه شریف؛
- 6. عيد ولايت؛
- 7. ولايت در قرآن؛
- 8. ولايت علوي؛
- 9. تجلي ولايت؛
- 10. حكمت علوي؛
- 11. ظهور ولايت؛
- 12. دنياشناسي و دنياگرايي در نهج البلاغه؛
- 13. امام علی علیه السلام مظهر اسماي حسني الهي؛
- 14. وحدت جوامع در نهج البلاغه؛
- 15. حيات عارفانه امام علي علیه السلام؛
- 16. انتظار بشر از دين؛
- 17. بنيان مرصوص امام خمينی؛
- 19. زن در آينه جلال و جمال؛
- 20. حماسه و عرفان؛
- 21. صهباي حج؛
- 22. فلسفه حقوق بشر؛
- 23. تبيين براهين اثبات خدا؛
- 24. حكمت نظری و عمل در نهج البلاغه؛
- 25. مراثي اهل بيت؛
- 26. حكمت و عبادات؛
- 27. گنجور عشق؛
- 28. كتاب الخُمس؛
- 29. اسرار الصلوة؛
- 30. علي بن موسي الرضا علیه السلام والقرآن كريم؛
- 31. علي بن موسي الرضا و الفلسفة الالهيّة؛
- 32. كتاب الحجّ؛
- 33. زن در قرآن؛
- 34. اخلاق در قرآن؛
- 35. هدایت در قرآن؛
- 36. انسان در قرآن؛
- 37. خطبه‌های نماز جمعه.
بسياري از كتب استاد نيز تاكنون منتشر نشده و مؤسسه اسراء سرگرم تدوين و چاپ آن است.
فعاليت‌هاي سياسي
استاد جوادي آملي كه از ياران صديق و از شاگردان مبرز امام خمينی بود، در جبهه‌هاي سياسي نيز همواره پيرو پير و مراد خود بود و در سال‌هاي مبارزه بر ضد رژيم شاه از هيچ كوششي دريغ نمي‌ورزيد. وي از سال 1342 همراه امام بود و در طول اين دوران، بارها مورد دستگيري و بازجويي ساواك قرار گرفت. بخشي از اين مبارزات، همكاري در مبارزات مردم آمل، سخنراني، افشاگري و تنظيم اطلاعيه‌ها و بيانيه‌ها بود.
با شكل‌گيري مبارزات و تظاهرات در همه جاي ايران، مردم آمل نيز با ارشادها و راهنمايي‌هاي آیت الله جوادي آملي، به صفوف مبارزان پيوستند و رژيم پهلوي را با شكست روبرو ساختند.
پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران نيز، آیت الله جوادي در مسئوليت‌هاي گوناگوني به انجام وظيفه پرداخت. در سال‌هاي آغازين انقلاب، با حكم امام خمينی به رياست دادگاه انقلاب و حاكميت شرع منصوب شد و همچنين عضو شوراي عالي قضايي بود. از ديگر فعاليت‌هاي ايشان در آن دوره، تدوين لايحة قصاص بود كه همواره مورد نفرت دشمنان انقلاب و ملي‌‌گراها بود.
استاد جوادي آملي، سفرهاي گوناگوني به كشورهاي مختلف جهان، با انگيزه‌هاي تبليغي و سياسي انجام داده است. يكي از مهمترين سفرهاي وي سفر به شوروي سابق براي تسليم پيام امام خميني به گورباچف، رهبر وقت اتحاد جماهير شوروي بود كه از ديد صاحب نظران جهاني، پديده‌اي بسيار مهم تلقي مي‌شد. از ديگر سفرهاي مهم وي، سفر به نيويورك و شركت در نشست اديان و ابلاغ پيام مقام معظم رهبري بود كه معظم‌‌له با صلابت تمام، پيام رهبر ايران را در آن قرائت كردند.
از ديگر مسئوليت‌هاي وي، عضويت در مجلس خبرگان قانون اساسي و نيز عضويت در مجلس خبرگان رهبري در دوره‌هاي اول و دوم بود. وي همچنين از اعضاي جامعه مدرسين حوزه علميه قم، پيش و پس از انقلاب اسلامي بوده است و نيز هم اكنون، امامت نماز جمعه شهر مقدس قم را بر عهده دارد. آیت الله جوادي آملي، هم اكنون در حوزه علميه قم به تربيت طلاب مي‌پردازد.
