سید محمد تقی حکیم
محتویات
ولادت و تحصيلات
سيد محمد تقى طباطبايى حكيم در سال 1346 ه.ق. در نجف اشرف چشم به جهان گشود و از همان اوان نوجوانى در نجف اشرف، محضر علماى بزرگ را درك نمود. ابتدا ادبيات عرب و منطق را از برادر بزرگوارش سيد محمد حسين حكيم (قدس‌سره) و شيخ نورى جزايرى آموخت. علم معانى و بيان را از محضر سيد صادق بن سيد ياسين و شيخ على ثامر و فقه را از آيت الله سيد حسن حكيم و آية الله سيد يوسف حكيم (متوفاى 1411 ه.ق.) استفاده نموده و اصول فقه را از آيت الله سيد محمد على حكيم و فلسفه و تاريخ را از شيخ محمد رضا مظفر رحمةالله‌عليهم آموخت. پس از اتمام مرحله ادبيات و دروس سطح، در حلقه درس خارج فقه و اصول آيات عظام سيد محسن حكيم (متوفاى 1389 ه.ق.) و شيخ حسين حلى و سيد ابو القاسم خويى (متوفاى 1413 ه.ق.) و ميرزا حسن بجنوردى قرار گرفت و از اين بزرگان استفاده‌هاى وافرى برد.
تدريس
وى پس از شروع به تدريس دروس سطح مورد استقبال زياد طلاب جوان قرار گرفته و پس از گذشت چند سال، درس خارج فقه از متن مكاسب شيخ اعظم انصارى (متوفاى 1281 ه.ق.) و درس خارج اصول از متن كفاية الأصول آخوند خراسانى (متوفاى 1329 ه.ق.) را شروع مى‌كند و به علت طرح آراء مذاهب مختلف اسلامى، از ساير دروس خارج، ممتاز و مورد علاقه طلاب جوان قرار مى‌گيرد. از ديگر ويژگيهاى تدريس او تلفيق بين روشهاى سنتى و روشهاى جديد در تدريس فقه و اصول بوده است. او تدريس در دانشكده «منتدى النشر» در نجف اشرف را در سال 1365 ه.ق. آغاز نموده و علم نحو و صرف و معانى بيان و اخلاق و تاريخ و فقه و اصول را آموزش مى‌داد و در همان وقت مشغول به تدريس علوم اصول فقه مقارن و قواعد فقهى مقارن و جامعه شناسى در دانشكده فقه نيز بوده است. همچنين از سال 1386 ه.ق.، اصول فقه مقارن را در «معهد الدراسات الإسلامية العليا» در دانشگاه بغداد چندين سال تدريس نموده است.
فعاليتهاى علمى- فرهنگى
فعاليتهاى مؤلف صرفا به فعاليتهاى علمى منحصر نشده بلكه در فعاليتهاى اجتماعى نيز شركت مى‌كرده است او با تعدادى ديگر از بزرگان، «جمعيت منتدى النشر» را در نجف اشرف تأسيس نموده و بيش از ربع قرن در مديريت آن مركز علمى نقش داشته است و در دانشكده‌هاى آن تدريس مى‌نموده است. همينطور با تعدادى از متفكران و دانشمندان، مجمع الثقافي لمنتدى النشر را در سال 1346 تأسيس نموده و در فعاليتهاى فرهنگى مختلف آن شركت داشته است. به همراه تعدادى از دانشمندان اسلامى دانشكده فقه را در سال 1379 ه.ق. تأسيس نموده و در آنجا در كنار تدريس دروس اسلامى، به عنوان مسئول دانشكده فقه در سال 1386 ه.ق. انتخاب شده و تا سال 1391 ه.ق. اين مسئوليت را به عهده داشته است. مراكز دانشگاهى و مجامع علمى كه او را براى مسئوليتها و تحقيقات علمى مهم برگزيده‌اند عبارتند از: در دانشكده بغداد در سال 1386 ه.ق. به او درجه استادى اعطا نموده‌اند زيرا بسيارى از پايان نامه‌هاى دكترا و سطوح علمى عالى را بررسى نموده و اشكالات آنها را مطرح نموده است. مجمع علمى عراق در سال 1385 ه.ق. و مجمع لغت عربى در قاهره در سال 1388 ه.ق. و مجمع لغت عربى در دمشق در سال 1394 ه.ق. و مجمع تمدن اسلامى در اردن در سال 1401 ه.ق. او را به عنوان عضو برگزيده‌اند. كنفرانسها و مراكز علمى كه او را دعوت نموده‌اند عبارتند از: كنفرانس مجمع بحوث الإسلامية در قاهره در سال 1385 ه.ق. كنفرانس مشترك بين مجمع لغت عربى در قاهره و لغت عربى در عراق در بغداد در سال 1386 ه.ق. كنفرانس مشترك بين مجمع لغت عربى در قاهره و لغت عربى در عراق در مصر در سال 1388 ه.ق. كنفرانس آموزشى چاپ حروف عربى در قاهره در سال 1392 ه.ق. شوراى اصطلاحات قانونى كه به دعوت مجامع عربى در دمشق در سال 1393 تشكيل شده است. كنفرانس تأسيسى جمعيت دانشگاههاى اسلامى در شهر فاس مغرب در سال 1395 ه.ق. شوراى چاره جويى براى آسان كردن علم نحو در الجزائر در سال 1396 ه.ق.
تأليفات چاپ شده
1 - مالك اشتر - نجف اشرف - سال 1368 ه.ق. 2 - شاعر العقيدة - بغداد - سال 1390 ه.ق. 3 - الأصول العامة للفقه المقارن - دار الاندلس - بيروت - سال 1385 ه.ق. 4 - الزواج المؤقت و دوره في حل مشكلات الجنس 5 - الوضع، تحديده، تقسيماته، مصادر العلم به 6 - الاشتراك و الترادف 7 - المعنى الحرفي في اللغة بين النحو و الفلسفة، و الأصول 8 - سنة أهل البيت 9 - مناهج البحث في التاريخ 10 - قصة التقريب بين المذاهب الإسلامية 11 - سنة أهل البيت و موضوعات أخرى
تأليفات خطى
1 - حبر الأمة عبد اللّه بن عباس 2 - القواعد العامة في الفقه المقارن 3 - تاريخ التشريع الإسلامي 4 - زرارة بن أعين 5 - القيمة و فائضها و موقف الفقه الإسلامي منها 6 - الإمام علي (عليه‌السلام) بين حقوق الإنسان و واجباته 7 - مشكلة الأدب النجفي 8 - الاشتقاق من أسماء الأعيان 9 - من تجارب الأصوليين في المجالات اللغوية 10 - التشيع في ندوات القاهرة
منابع
نرم افزار اصول فقه، مرکز نور.
