ابن درید
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
معرفی اجمالی ابن درید
أبوبَكربن‌دُرَيْدأزْدي در بصره به دنيا آمد در سال دويست و بيست و سه، و در آنجا نشو و نما نمود. چون زنجي‌ها بصره را فتح كردند او به عمان گريخت، و دوازده سال در آنجا اقامت كرد، پس از آن به وطنش بازگرديد، سپس به فارس كوچ كرد، و در نزد بَني‌ميكال داراي قدر و قيمت گرديد. توليت و نظارت ديوان بدو سپرده شد. چون بني‌ميكال خلع شدند، در سنة سيصد و هشت به بغداد آمد و به وزير مقتدر بالله: ابن الفُرَات پيوست. وي او را از مقرَّبين خود گردانيد، و هر ماه براي وي‌پنجاه دينار وظيفه مقرّري معيّن كرد. و پيوسته در نزد او مجلّل و مكرّم بود تا أجلش در ماه شعبان سنة سيصد و بيست و يك در رسيد در حالي كه نود و هشت سال عمر كرده بود.
آثار ابن درید
كتاب «السَّرْج و اللِّجام»، و كتاب «المُقْتَبَس»، و كتاب «زُوَّارُ العَرَب»، و كتاب «اللُّغَات»، و كتاب «السِّلاح»، و كتاب «غريب القرآن»، و كتاب «الوِشَاح»، و كتاب «الجُمْهُرة» در لغت در شش مجلّد، هر جزئي از آن در مجلّدي بخصوصه مي‌باشد، و داراي ابياتي از شعر است كه آثار صنعت شعريه در دو مصراعش محكم و استوار است، و قصيده‌اي در باب مقصور و ممدود دارد، و قصيـدة كوتـاهي در حِكَـم و آداب دارد كه علماء بر شرح آن‌اهتمامي تمام داشته‌اند.او از پيشتازان در علوم أدبيّت و عربيّت ودر طول مدت شصت سال پيشوا در علم لغت مي‌باشد.
ابن درید و اهل البیت
شيخ رشيدالدِّين بن شهرآشوب مازندراني در «معالِم العلماء» وي را از شعراء اهل بيت و مجاهدين در راه آنان به شمار آورده است. و از جملة اشعارش در ولاء اهل بيت اين است:
أهْوَي النَّبِيَّ مَحَمَّداً وَ وَصِيَّهُ وَابْنَيْهِ وَ ابْنَتَهُ الْبَتُولَ الطَّاهِرَهْ
أهْلَ الْوَلاءِ فَإنَّنِي بِوَلاَئِهِمْ أرْجُو السَّلاَمَةَ وَ النَّجَا فِي الا'خِرَهْ
وَ أرَي مَحَبَّةَ مَنْ يَقُولُ بِفَضْلِهِمْ سَبَباً يُجِيرُ مِنَ السَّبِيلِ الْجَائِرَهْ
أرْجُو بِذَاكَ رِضَا الْمُهَيْمِنِ وَحْدَهُ يَوْمَ الْوُقُوفِ عَلَي ظُهُورِ السَّاهِرَهْ
1- «من عشق مي‌ورزم به پيغمبر محمد، و وصيّ او، و دو پسر او، و دختر او كه بتول طاهره مي‌باشد.
2- ايشانند أهل‌وَلاء. بنابراين من با ولايتشان‌اميد سلامت ونجات را درآخرت دارم. 3- و من مي‌بينم كه محبّت كسي كه مُقِرّ و معترف به فضيلت ايشان است، سبب و وسيله‌اي مي‌باشد تا او را از راه جور و ظلم و اعتساف، در كنف خود پناه دهد و حفظ نمايد. 4- و بدين ولاء و محبّت، من اميد در رضايت خداوند مهيمن بر امور، تنها بسته‌ام كه در روز وقوف در سطح عرصات و زمين موقف قيامت، او از من خرسند و خشنود باشد.»
بر تشيّع ابن‌دُرَيْد، در «رياض العلماء»، و «معالم العلماء»،و «أمَل الآمِل»، و «طبقات شيعة» قاضي نورالله مَرْعَشي، تنصيص و تصريح كرده‌اند.
منابع
- تقدم شیعه در علم لغت،مکتب وحی،تاریخ بازیابی: 8/7/1392
