عزیز نسفی

این صفحه مدخلی از اثر آفرینان است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

عزیز نسفی، عزیزالدین

ملیت: ایرانی
قرن: 7

(ز 671 ق)، عارف. در نسف به دنیا آمد و ایام شباب را در ماوراءالنهر به ویژه در بخارا سپرى كرد. در جوانى بیشتر اوقات خود را صرف تعلیم و تزكیه نفس نمود. حتى گویند طب نیز آموخت و در بخارا شروع به تصنیف و تألیف كرد. اما در پى فتنه‌هاى پیاپى و هجوم مغول به بخارا مجبور به ترك آن سامان شد و در 671 ق، به خراسان و نواحى مركزى ایران مهاجرت كرد.

گاه در بحرآباد جوین در كنار بقعه‌ى شیخ خود، سعدالدین حمویى مى‌زیست و گاه در شیراز بر تربت شیخ كبیر ابوعبدالله خفیف معتكف بود و گاه در ابرقو در مسجد جمعه یا در كوه ابراهیم و گاه در كرمان. عزیزالدین نسفى میراث قابل ملاحظه‌اى از عرفان و تصوف آمیخته به حكمت در زبان فارسى باقى گذاشته است.

وى با وجود انتساب به طریقه‌ى كبرویه نوعى سعه مشرب و تسامح فكرى نشان مى‌دهد كه در بین كبرویه و سایر سلسله‌هاى صوفیه به ندرت دیده مى‌شود. او از پیروان طریقه‌ى تحقیق علمى در مسائل مربوط به عقاید و مخصوصاً مربوط به تصوف به شمار مى‌آید. آثار وى كه مشتمل بر نثرى خطابى اما ساده و لطیف و قوى است در بعضى موارد متضمن نقل ابیات و رباعیات عارفانه نیز هست. از آثارش: «منازل السائرین»؛ «مقصد الاقصى»؛ «كشف الحقایق»؛ «زبده الحقایق»؛ «مبداء و معاد»؛ «كشف الصراط»؛ «انسان كامل».