احمد بن هلال عبرتائی
محتویات
احمد بن هلال، اهل روستاي بزرگي از منطقه «نهروان» بود که ميان واسط و بغداد قرار دارد. گفته شده است: وي از ياران حضرت هادي عليه السلام يا عسکري عليه السلام بود. به غلو مشهور و مورد لعن و نفرين ابدي است.
نخست از افراد مورد اطمينان حضرت عسکري عليه السلام و از اصحاب خاصّ و روايت کننده از امامان معصوم‌عليهم السلام بود. 54 مرتبه به زيارت خانه خدا رفت که بيست مرتبه آن با پاي پياده بود.
امّا دچار انحراف و ارتجاع شد؛ به گونه‌اي که حضرت عسکري عليه السلام او را بسيار نکوهش کرد و در موردش فرمود: «از اين صوفي رياکار و بازيگر پروا کنيد».[۱]
برخي نيز اين جمله را در نکوهش او از جانب حضرت مهدي عليه السلام دانسته‌اند که در هر حال نشانگر پليدي و گمراهي اين مرد است.
او تا زمان نيابت جناب محمد بن عثمان زيست و با سماجت بسيار، سفارت آن جناب را انکار کرد. توقيع مبارکي از جانب حضرت مهدي عليه السلام در مورد لعن و نفرين بر او و لزوم اظهار بيزاري از کارهايش صدور يافته است.[۲]
بيشتر کتاب‌هاي رجالي، او را ملقب به «عَبَرْتايي» مي‌دانند.[۳] شيخ طوسي رحمه الله در «کتاب الغيبة» وي را «کرخي» نامگذاري کرده و «بغدادي» نيز درباره او گفته شده است.[۴]
از تاريخ فهميده مي‌شود که احمد بن هلال تا آخر سفارت و نيابت نايب نخست منحرف نشده بود؛ لکن به مجرد وفات عثمان بن سعيد در نايب دوم شک کرد و نيابت او را نپذيرفت![۵]
شيعيان هم پس از عزل، او را ملعون دانسته و از وي دوري جستند. پس از مرگ وي توقيعي از طرف ولي عصر عليه السلام بدست حسين بن روح به شرح ذيل صادر شد:
«خداوند از فرزند هلال نگذرد که بدون اجازه و رضايت ما در کار ما مداخله و تنها به ميل خود عمل مي‌کرد تا آنکه پروردگار با نفرين ما زندگي‌اش را به انجام رساند. ما در زمان حياتش نيز انحرافش را به خواص شيعيان خود اعلام کرديم. اين را به هر کس که درباره او مي‌پرسد، برسانيد. هيچ يک از شيعيان ما معذور نيست در آنچه افراد مورد اعتماد از ما نقل مي‌کنند، ترديد کند؛ زيرا مي‌دانند ما اسرار خود را با آنان مي‌گوييم».
آن حضرت در توقيعي ديگر فرمود: «ابن هلال ايمان خود را پايدار نداشت و با آن که مدت طولاني خدمت کرد، بدست خود ايمانش را به کفر دگرگون ساخت و خدا نيز او را کيفر داد».[۶]
نقلی دیگر
«احمد بن هلال عبرتایی کرخی بغدادی» از مدعیان دروغین نیابت در دوران نایب دوم بوده است. وی پس از وفات نایب اول، منکرِ وکالت محمد بن عثمان شد و خط انحرافی را پیش گرفت. بیشتر کتب رجالی او را ملقب به «عبرتائی» می دانند.[۷] و شیخ طوسی او را «کرخی» نامگذاری کرده[۸] و «بغدادی» نیز درباره او گفته شده است.[۹]
وی در سال 180 هـ.ق در «عبرتا» که روستایی بزرگ و از نواحی نهروان بغداد است متولد شد و در سال 267 هـ.ق از دنیا رفت.[۱۰] او قبل از انحرافش از شخصیت والایی برخوردار بوده و عالمی برجسته و عارفی متقی محسوب می شده است. او از عصر امام رضا علیه السلام بوده تا هفت سال گذشته از غیبت صغری و عبارات بعضی از علمای رجال دلالت بر مقام والای او دارد. نجاشی در رجال خویش می گوید: او «صالح الروایه» است و دو کتاب برای وی ذکر کرده است، کتاب «یوم ولیله» و «نوادر».[۱۱]
احمد بن هلال پنجاه و چهار بار به حج رفته است و بیست نوبت از آن را با پای پیاده حج نموده است.[۱۲]
در توقیعی از ناحیه مقدسه که بدست حسین بن روح نایب سوم صادر شد، حضرت وی را لعنت کرده و به شیعیان امر کرده بود که از وی دوری جویند.[۱۳]
آیت الله خویی می نویسد: «شکی نیست که احمد بن هلال از نظر عقیده فاسد است و قابل اعتماد نیست، بلکه از زندگی او استفاده می شود که به چیزی پای بند نبوده است؛ لذا گاهی غلوّ می کرده و گاهی اعمال ناصبی بودن از او ظاهر می شده است...».[۱۴]
پانویس
- ↑ محمد بن عمرکشي، رجال کشي، ص535.
- ↑ ر.ک: شيخ طوسي، کتاب الغيبة، ص 353.
- ↑ رجال ابن داوود؛ ص 425؛ رجال طوسي، ص 384؛ رجال علامه، ص 202.
- ↑ نجاشي، رجال، ح1، ص 218؛ کتاب الغيبة، ص 399، ح374.
- ↑ سيد محمدصدر، تاريخ‌الغيبةالصغري، ص 502.
- ↑ ر.ک: رجال الکشي، ص535؛ کتاب الغيبة، ص 353.
- ↑ فهرست، ص 50؛ رجال طوسی، ص 410.
- ↑ غیبه طوسی، ص 399.
- ↑ رجال طوسی، ص 410.
- ↑ فهرست، ص 50؛ رجال نجاشی، ج 1، ص 218.
- ↑ رجال نجاشی، ج 1، ص 218.
- ↑ اختیار معرفه الرجال، ج2، ص816.
- ↑ غیبه طوسی، ص 399.
- ↑ معجم رجال الحدیث، ج2، ص348.
منابع
م اخذ
- موعودنامه (فرهنگ الفبایی مهدویت)/ مجتبی تونه ای/ انتشارات مشهور/ ص 77.
- فرهنگ نامه مهدویت، خدامراد سلیمیان/ بنياد فرهنگي مهدي موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف/ ص 21.
