آیه ۱۹ الرحمن
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
«مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيانِ × بَيْنَهُما بَرْزَخٌ لايَبْغِيانِ».
كلمه "مرج" - با سكون راء - كه مصدر فعل ماضى "مرج" است به معناى مخلوط كردن و نيز به معناى رها و روانه كردن است، هم موقعى كه مى‌خواهى به طرف بفهمانى كه فلانى فلان چيز را مخلوط كرد، مى‌گويى "مرجه" و هم هنگامى كه مى‌خواهى بفهمانى فلان چيز را رها و يا روانه كرد، مى‌گويى "مرجه" ولى در آيه مورد بحث معناى اول روشن‌تر به ذهن مى‌رسد و ظاهراً مراد از "بحرين - دو دريا" دريايى شيرين و گوارا و دريايى شور و تلخ است، همچنان كه در جايى ديگر از اين دو دريا ياد كرده فرموده:
«وَمَا يَسْتَوِي الْبَحْرَانِ هَذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ سَائِغٌ شَرَابُهُ وَهَذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَمِن كُلٍّ تَأْكُلُونَ لَحْمًا طَرِيًّا وَتَسْتَخْرِجُونَ حِلْيَةً تَلْبَسُونَهَا». [۱]
و قابل قبول‌ترين تفسيرى كه درباره اين دو آيه كرده‌اند اين است كه: مراد از دو دريا دو درياى معين نيست بلكه دو نوع دريا است، يكى شور كه قريب سه چهارم كره زمين را در خود فرو برده كه بيشتر اقيانوس ها و درياها را تشكيل مى‌دهد و يكى هم درياهاى شيرين است كه خداى تعالى آنها را در زير زمين ذخيره كرده و به صورت چشمه‌ها از زمين مى‌جوشد و نهرهاى بزرگ را تشكيل مى‌دهد و مجدداً به درياها مى‌ريزد، اين دو جور دريا يعنى درياهاى روى زمين و درياهاى داخل زمين همواره به هم اتصال دارند، هم در زيرزمين و هم در روى زمين و در عين اين كه "يلتقيان- برخورد و اتصال دارند" نه اين شورى آن را از بين مى‌برد و نه آن شيرينى اين را چون بين آن دو حاجز و مانعى است كه نمى‌گذارد در وضع يكديگر تغييرى بدهند و آن مانع خود مخازن زمين و رگه‌هاى آن است كه نه مى‌گذارد درياى شور به درياى شيرين تجاوز نموده و آن را مثل خود شور كند و در نتيجه زندگى جانداران را تهديد نمايد و نه درياى شيرين به درياى شور تجاوز نموده بيش از اندازه از زمين بجوشد و زياده از اندازه به دريا بريزد و دريا را شيرين سازد و در نتيجه مصلحتى را كه در شورى آب درياها است كه يا تصفيه هوا است و يا مصالحى ديگر از بين ببرد.
و نيز به طور دائم درياهاى شور، درياهاى شيرين را از اين راه كمك مى‌كند كه آب خود را به ابرها داده و ابرها آن را بر زمين مى‌بارد و زمين باران را در خود فرو برده مخازن خود را پر مى‌كنند و همين مخازن هم درياهاى شور را كمك نموده، همان طور كه گفتيم از زمين مى‌جوشد و به صورت نهرهاى كوچك و بزرگ به دريا مى‌ريزد.
پس معناى اين دو آيه - و خدا داناتر است - اين است كه: خداى تعالى دو درياى شيرين و گوارا و شور و تلخ را مخلوط كرده، در عين اين كه تلاقى آن دو دائمى است، به وسيله مانعى كه بين آن دو قرار داده نمى‌گذارد كه يكديگر را در خود مستهلك كنند و اين صفت گوارايى آن را از بين ببرد و آن صفت شورى اين را و در نتيجه نظام زندگى جانداران و بقاى آن را تهديد كنند.
پانویس
منابع
ترجمه تفسير الميزان، موسوی همدانی، ج19، ص166.
