المجازات النبویه (کتاب)
المجازات النبوية يا مجازات الاثار النبوية، اثر سيد رضى است كه به جنبه ادبى، بيان اشارات، تنبيهات، كنايات و تشبيهات روايات نبوی پرداخته است.
سبک و محتوای کتاب
وقوع مجاز در روايات، به اقتضاي بشري بودن زبان آنها و به مثابه يکي از ابزارهاي انتقال معاني گسترده و راه‌هاي فهم صحيح متون روايي، امري مسلّم است؛ چنان‌که غالب علماي اسلامي، در شرح روايات و مباحث فقه‌الحديثي بر وقوع آن در برخي موارد صحّه نهاده‌اند.
سيد رضي رحمه الله در این کتاب به برخي مجازات روايي منقول از پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم اختصاص يافته‌است. این کتاب از تبویب و دسته بندی خاصی برخوردار نیست. مطابق با بررسی ای که در مقاله "روش سيد رضي رحمه الله در مواجهه بامجازات روايي در المجازات النبوية" صورت گرفته است. تبیین مجاز های روایات نبوی در این کتاب با استمداد از شیوه های زیر صورت گرفته است:
معنا‌شناسي واژگان بر اساس عرف زبان عربي
استشهاد به مؤيدهاي قرآني
استشهاد به مؤيدهاي روايي
استناد به مباني کلامي
شناخت اسباب صدور
استشهاد به تاريخ
برداشت‌هاي ذوقي
سيد رضي رحمه الله در اين منبع روايي، به اختصار و بدون تبويب و دسته‌بندي خاصّي، بر اساس شواهد لغوي، ادبي، قرآني، روايي، تاريخي، کلامي و با توجه به اسباب صدور دسته‌اي از روايات نبوي و صدر و ذيل آنها و گاه با تکيه بر ذوق و دانش پيشين خود، به تبيين معاني مجازي مندرج در آنها پرداخته و در نوع خود اثري ماندگار آفريده‌است.
شريف رضى پیش از تالیف این کتاب براى توضيح و تبيين جنبه‌هاى ادبى قرآن كريم و مجازات و تشبيهات و استعارات كلام مجيد، كتاب ارزشمند تلخيص البيان عن مجازات القرآن را تاليف كرده است. سپس در پى همين مقصود در سنت نبوى كتاب المجازات النبويه را نگاشته است.
كتاب با روايات مشهور« هذه مكه قد رمتكم بافلاذ كبدها» اين مكه است كه پاره‌هاى جگر خويش را به سوى شما افكنده است كه در جنگ بدر گفته شده است، شروع مى‌شود و با روايت مشهور نبوى در رابطه با عظمت حجر الاسود« الحجر يمين الله فمن شاء صاحفه بها، حجر الاسود دست راست خداست. آن كس كه بخواهد به وسيله آن با خدا مصافحه كرده و دست مى‌دهد»، به پايان آمده است.
مولف در اين كتاب 361 روايت يا 375 روايت (بنا به شمارش نسخه نمايندگى فرهنگى ايران در دمشق) را مورد دقت و بررسى قرار داده است.
منابع
فقهی زاده، عبدالهادی و توکلی محمدی، نرجس ، "روش سيد رضي رحمه الله در مواجهه بامجازات روايي در المجازات النبوية" در دسترس در حدیث نت، بازیابی:24 بهمن 1391
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، جامع الاحادیث 3.5 [لوح فشرده]، بخش کتابشناسی، معرفی المجازات النبویه
