بامداد اسلام (کتاب)
مقاله‌ی مربوط به این عنوان از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
نام کامل کتاب و نام نویسنده
بامداد اسلام: داس‍ت‍ان آغاز اسلام و ان‍ت‍ش‍ار آن تا پایان دولت ام‍وی
دکتر عبد الحسین زرین کوب
معرفی اجمالی کتاب
کتاب بامداد اسلام با صفحات کم اما پرمحتوا و جامع،خواننده را با آن‌چه که از بدو تولد اسلام تا تاریخ گسترش آن روی داده است و نیز با شناخت کارهای عظیمی که در سایه ی آن«دین الهی»به وقوع پیوست آشنا می‌کند.افزون براین،سرگذشت دگرگونی‌های فراوانی که حدود صد و بیست سال از زمان آغاز اسلام تا پایان حکومت امویان بوجود آمده را در گزارشی مختصر اما تحلیلی و زنجیره‌ای برای او روشن می‌نماید. اگرچه با مطالعه ی کتاب و به ویژه مراجعه به«گزیده ی مآخذ»خواننده به این نکته پی‌می‌برد که مولف محترم در به وجود آوردن کتاب بامداد اسلام به منابع فراوانی مراجعه نموده است و تمام آن‌چه را که آورده حتما مستند به سندی نموده،اما متاسفانه با عدم اشاره مولف در هر قضیهء تاریخی به منبع و مدرک آن،کار بررسی کتاب تا اندازه‌ای دشوار شده است.بنابراین، برای تطبیق بعضی موارد ذکر شده از سوی استاد که در وهلهء نخست پذیرش آن مشکل می‌نمود به ناچار مجبور شدیم آن مطلب را با چند منبع دست اول تاریخی تطبیق دهیم تا مطلب کاملا روشن شود. علاوه بر این،استاد زرین‌کوب در نوشتن کتاب بامداد اسلام تمام تکیه‌اش بر مستندات اهل سنت و جماعت و نوشته‌های مستشرقین است و با مقید بودن به رعایت«عدم تعصب»به نظر می‌آید در بعضی داوری‌ها به راه صواب نرفته و با تاریخ مستند مطابقت گزارش کوتاهی از محتوای کتاب-به آن موارد اشاره شود.
بخشهای کتاب
بامداد اسلام شامل فهرست مطالب،یادداشت نویسند،هجده فصل یا عنوان است که از«اعراب و کعبه»آغاز می‌شود و آنگاه به زندگی پیامبر اسلام(ص) تحت عنوان«پیغمبر(ص)در مکه»می‌پردازد.بعد از آن«پیغمبر(ص)در مدینه»تا آنکه پیامبر(ص)،مکه را فتح می‌کند و شرح آن را در«محمد(ص)فاتح مکه»می آورد.فصل دیگری را به نام«پیام محمد (ص)»می‌آورد و بعد از آن«بیماری و مرگ»را سرفصل آخر حیات حضرت محمد(ص)قرار می‌دهد و آنگاه از «یادگار محمد(ص)»یاد می‌کند. در فصل هشتم به«یاران پیغمبر(ص)»پرداخته و پس از آن به دو تن از اصحاب آن پیام‌آور عظیم الشان تحت عنوان«دو پیر»اختصاص داده که در همین دوران فتوحات اسلام آغاز می‌شودلذا فصلی را بازنموده تحت نام«شام و اسکندریه»و آنگاه«اسلام در ایران» را بررسی می‌کند.به دوران خلیفه سوم یعنی عثمان بن عفان که می‌رسد عنوان«دورهء آشوب»به آن داده و به زمان بعد از عثمان و دوران حکومت حضرت علی(ع)با عنوان «دربارهء علی»می‌پردازد.زمان حکومت بنی امیه را که بعد از شهادت حضرت علی(ع)رسما آغاز می‌شود،با نام«آغاز حکومت عربی»به بررسی می‌نشیند.حکومت بعد از معاویة بن ابی سفیان را بازبینی«کارنامهء یزید»ادامه داده و سپس«خاندان پیغمبر»را در همین دوران به خواننده نشان می‌دهد.و در نهایت به وضع«مروانیان»پرداخته و سرّ«انحطاط و سقوط دولت عربی»را روشن می‌کند. پایان کتاب را به ذکر«گزیدهء مآخذ»و«فهرست اسامی اشخاص»،«فهرست اماکن»،«فهرست کتاب‌ها« و«فهرست قبایل،سلسله‌ها،فرق و خاندان»اختصاص می‌دهد.
منابع
