حجاز

بخش شمالی و غربی شبه جزیره عربستان را گویند. سرزمین حجاز از نظر جغرافیایی همانند دیگر مکان‌های جزیره العرب، بسیار خشک و کم آب است. از این رو مناطق قابل سکونت دائم در آن کم بوده است. در هنگام ظهور اسلام فقط چند شهر مکه، مدینه، طائف و خیبر از مراکز آباد و مسکونی حجاز به شمار می‌آمد ولی اکنون حجاز قسمت آباد و پرجمعیت کشور پادشاهی عربستان را تشکیل می‌دهد.

لغت حجاز

و از آنروی بدین ناحیت حجاز گویند که حاجز و فاصل و حائل است میان نجد و تهامة یا بین نجد و سراة اولاَِنّها اُحتجزت بالحرار الخمس : ِحرّةُ بنی ُسلیم و راقم و لیلی و شوران والنار. (منتهی الارب ). و حجاز نام کوهی طویل است که حائل است میان غور [ زمین پست ] و تهامه و نجد و راجع به این کلمه اقوالی گوناگون است ، بهترین آنها قول «هشام کلبی » است : به تحدید حدودی در جزیرة العرب قائل شده اند و پنج قطعه برای نزول و زادوولد اعراب تشخیص کرده اند: 1- تهامة. 2- حجاز. 3- نجد. 4- عروض . 5- یمن . و بنا به این ترتیب اعظم جبال عرب یعنی جبل السراة از قعر زمین یمن رو به سوی شام امتداد پیدا کرده و عرب آنرا حجاز نامیده چه آن مانند حاجزی است میان نشیب غور و فراز نجد. قسمت عقبی کوه در طرف مغرب تا حدوددریا تعلق دارد ببلاد اسعربن وعک ، و کنانة، و غیره وقسمت پیشین تا ذات عرق و الجحفه و زمین های نشیب غورتهامه را تشکیل میدهد، و تهامه جامع هر دو قسمت است و قسمت مشرقی نجد را تشکیل میدهد و عبارت است از صحاری نجد تا اطراف عراق و سماوة. و خود کوه نامبرده یعنی سراةالحجار از کوههای مشرقی بوجود آمده و تا نواحی فید والجبلین تا مدینة امتداد پیدا کرده و یک تثلیث بوجود آورده و مادون اینها در ناحیه ٔ حجاز است که عرب آنرا نجد، حلس و حجاز نامد و حجاز مشتمل برتمام اینها است . بلاد یمامة و بحرین و آنچه تالی اینهاست ،عروض را بوجود آورده است . فید، نجد و غور هم در همین قسمت است که نزدیک بدریا و دارای نشیب هاست و وادیها و مسیل ها دارد. پس عروض جامع تمام اینها میباشد. طرف پشت و اطراف تثلیث ، یمن را بوجود آورده که تا صنعاء و نواحی تالیه ٔ آن امتداد پیدا کرده و شامل قطعات حضرموت و الشحر و عمان و قطعات واقعه مابین این دو میباشد. و حجاز را بلادالبهش نیز نامند. از آن روی که بهش یعنی مقل بدانجا روید

ولادت و بعثت پیامبر اکرم در حجاز

پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در شهر مکه، واقع در منطقه حجاز، متولد شدند. زمان ولادت ایشان مقارن با دوران جاهلیت بود. ولی بعثت پیامبر اکرم این سرزمین را به جائی رساند که به زودی تمدنهای بزرگ جهان آن روز در برابر تمدن منبعث از این سرزمین سر فرود آوردند.