ترکیب بند محتشم
تعریف ترکیب بند
ترکیب بند. (اِ مرکب ) آن که شاعر چند بند به بحر موافق و به قوافی مختلف تصنیف نماید و مابین هر بیتی علیحده غیر مکرر متفق الوزن و مختلف القوافی حایل کند. قسمتی است از اقسام ترجیع بند.[۱]
ترکیب بند محتشم کاشانی
تركيب بند پرسوز و محتواى است از محتشم كاشانى؛ شاعر اوايل عهد صفوى كه بيشتر به سرودن مدايح و مراثى اهل بيت پيامبر مى‌پرداخت و به خاطر همین ترکیب بند شهرت ویژه پیدا نمود.
در ايام عزادارى سیدالشهدا علیه السلام، مساجد، تكايا و مجالس سوگوارى را با كتيبه هايى كه اين اشعار، بر روى آنها نقش بسته است، سياهپوش مى‌كنند. این ترکیب بند در دوازده بند، سروده شده و بارها به صورت هاى مختلف چاپ شده است. بند اول از تركيب بند محتشم چنين است:
باز اين چه شورش است؟ كه در خلق عالم است باز اين چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است؟
باز اين چه رستخيز عظيم است؟ كز زمين بى نفخ صور، خاسته تا عرش اعظم است
اين صبح تيره باز دميد از كجا؟ كزو كار جهان و خلق جهان جمله درهم است
گويا، طلوع مى‌كند از مغرب، آفتاب كاشوب در تمامى ذرات عالم است
گر خوانمش قيامت دنيا، بعيد نيست اين رستخيز عام، كه نامش محرم است
در بارگاه قدس كه جاى ملال نيست سرهاى قدسيان همه بر زانوى غم است
جن و ملك بر آدميان نوحه مى‌كنند گويا عزاى اشرف اولاد آدم است
خورشيد آسمان و زمين، نور مشرقين پرورده كنار رسول خدا، حسين
پانویس
