سوره انشقاق
محتویات
نام هشتاد و چهارمین سوره قرآن كریم.
این سوره به اتفاق، مكى[۱] و در ترتیب نزول، هشتاد و سومین سوره قرآن است[۲] كه پس از سوره انفطار و قبل از سوره روم نازل شده[۳] و به این ترتیب، از آخرین سوره‌هاى فرود آمده در مكه است. نظم سوره و پیوستگى آیات آن دلیل بر نزول یكپارچه آن است.[۴]
سوره انشقاق داراى 25 آیه، 108 كلمه[۵] و 430 حرف[۶] است.[۷] برخى با ادغام آیات 7 ـ 8 آن را 24 آیه[۸] و بعضى افزون بر آن با یكى دانستن آیات 10 و 11 آن را 23 آیه[۹] دانسته‌اند.
نام مشهور سوره انشقاق[۱۰] است و بعضى آن را «انشقت» خوانده‌اند كه از آیه نخست آن گرفته شده است. آیه 21 انشقاق/84 یكى از موارد ده‌گانه سجده مستحب نزد دانشمندان شیعه[۱۱] و از موارد چهارده‌گانه سجده واجب نزد بیشتر علماى اهل سنت است.[۱۲]
محتواى سوره
- آیات 1 ـ 5 با بیان حوادث هولناك پایان این جهان، به برپایى روز قیامت اشاره دارد.
- در آیه 6 مى‌فرماید: براى انسان سیرى است به سوى پروردگارش و او در این مسیر تا آنجا پیش مى‌رود كه پروردگارش را ملاقات كند.
- در آیات 7 ـ 12 ملاك پاداش در روز رستاخیز را نامه عمل مى‌داند كه بر اساس آن به حساب انسان‌ها رسیدگى مى‌شود.
- در آیات 13 ـ 15 خوشحالى از كفر و گناه و نیز گمان به عدم معاد و بازگشت پس از مرگ را دو علت براى عذاب بدكاران مى‌شمارد و احاطه همه جانبه ربّ العزّه به تمامى رفتارها و پندارهاى انسان را یادآور مى‌شود.
- در آیات 16 ـ 19 با 4 سوگند به مراحل سیر انسان در دنیا و آخرت و انتقالش از حالى به حال دیگر اشاره مى‌كند.
- آیات پایانى سوره، ابراز شگفتى از ایمان نیاوردن كافران و آگاهى پروردگار از آنچه ایشان در دل پنهان كرده‌اند و بیان فرجام بدكاران و نیكوكاران را دربردارد.[۱۳]
در فضیلت تلاوت این سوره، از امام صادق علیه‌السلام نقل شده است: كسى كه همواره در نمازهاى واجب و مستحب سوره‌هاى انفطار و انشقاق را بخواند، خداوند بین او و حاجتش فاصله نمى‌افكند و مانعى میان او و خدا نخواهد بود و پیوسته خداوند به او مى‌نگرد تا از حساب مردم فارغ شود.[۱۴]
در حدیثى دیگر از پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله آمده است: هر كس همواره این سوره را بخواند، خداوند او را از دریافت نامه عمل از پشت سر در امان مى‌دارد.[۱۵]
پیوست
پانویس
- ↑ البرهان فى علوم القرآن، ج 1، ص 281؛ مجمع البیان، ج 10، ص 695؛ التحریر والتنویر، ج 30، ص 217.
- ↑ التحریر والتنویر، ج 30، ص 217؛ تاریخ قرآن، رامیار، ص 589.
- ↑ بصائر ذوى التمییز، ج 1، ص 99؛ التمهید، ج 1، ص 137 ـ 140؛ التحریر والتنویر، ج 30، ص 217.
- ↑ التفسیر الحدیث، ج 5، ص 423.
- ↑ المعجم الاحصائى، ج 1، ص 304.
- ↑ روض الجنان، ج 20، ص 194؛ تاریخ قرآن، رامیار، ص 589.
- ↑ غرائب القرآن، ج 6، ص 468؛ المیزان، ج 20، ص 240؛ المعجم الاحصائى، ج 1، ص 309.
- ↑ الاتقان، ج 1، ص 150؛ تاریخ قرآن، رامیار، ص 589؛ تاریخ قرآن، حجتى، ص 148.
- ↑ الصافى، ج 5، ص 304؛ روض الجنان، ج 20، ص 194.
- ↑ التحریر والتنویر، ج 30، ص 617؛ الموسوعة القرآنیه، ج 11، ص 153.
- ↑ همان، ص 205؛ تفسیر جامع آیات الاحكام، ج 3، ص 125.
- ↑ احكام القرآن، ج 4، ص 1911.
- ↑ اهداف كل سوره، ج 4، ص 96؛ المیزان، ج 20، ص 241.
- ↑ ثواب‌الاعمال، ص 260؛ مجمع‌البیان، ج 10، ص 679.
- ↑ مجمع البیان، ج 10، ص 695؛ بصائر ذوى التمییز، ج 1، ص 509.
منابع
محمدحسن درایتى، دائرة المعارف قرآن کریم، جلد 4، صفحه 520-522.
