حجّ اكبر
از نظر محدثان و مفسران، در زمان آن اختلاف است:
- ابن عباس، طاووس، مجاهد، سعید بن مسیب، ابوحنیفه، شافعى و بعضى دیگر روز عرفه را روز حجّ اكبر مى دانند.
- دسته اى «یوم الحجّ الأكبر» را كه در سوره مباركه «توبه» به آن اشاره شده، تمامى ایام حج مى دانند؛ چنان كه روزهاى جنگ جمل و جنگ صفین را به روز جمل و صفین تعبیر مى كنند.
- شیخ تهاوى مى گوید: «الحجّ نوعان: الحجّ الأكبر و هو حجّ الإسلام و الحجّ الأصغر و هو العمرة؛ حج دو گونه است: حج اكبر كه حجت الاسلام (حج واجب) است و حج اصغر و آن عمره مى باشد».
- سفیان ثورى و ابن جریج و... روز حج اكبر را تمامى ایام منا مى دانند.
- مجاهد با اتكا به روایت دیگرى كه مى گوید: «الحجّ الأكبر؛ القران، و الأصغر؛ الإفراد؛ حج اكبر را، حج قران و حج اصغر را حج افراد مى داند».
- ابن ابى حاتم از سعید بن مسیب نقل مى كند كه گفت: حج اكبر روز دوم از یوم النحر (عید قربان) است. آیا نمى بینى كه امام (امیر الحاج) در آن روز خطبه مى خواند.
- ابن سیرین گفته است: روز حجّ اكبر مربوط به آن سالى است كه پیامبر صلى الله علیه و آله حجّة الوداع را گزارد و تعداد بى شمارى با آن حضرت حج گزاردند.
- حج اكبر همان سالى بوده كه مشركان و مسلمانان، به مدت سه روز با هم حج گزاردند و پیش از آن و نیز پس از آن چنین حجى پیش نیامده است.
- روزى است كه عرفه و جمعه با هم تصادف كردند ولى این عقیده عوام اهل سنت است و در كتاب و سنت، چیزى در این باره نیامده است.[۱]
- بسیارى از مفسران و محدثان با استناد به روایات گوناگون، حج اكبر را روز عید قربان مى دانند. این نظریه با روایاتى كه مى گوید: «على بن ابى‌طالب علیه‌السلام بعد از ظهر عید قربان پیام برائت را ابلاغ كرد»، سازگارتر است.
لازم به توضیح است كه على بن ابى‌طالب علیه‌السلام پیام برائت را به دستور پیامبر خدا صلى الله علیه و آله در روز دهم ذی الحجه (روز عید قربان) در منا براى مردم قرائت كرد و بر اساس دستور خداوند، چهار ماه به مشركین مهلت داد تا تصمیم بگیرند كه مسلمان شوند و یا بر كفر و شرك باقى بمانند و در نتیجه كشته شوند. «فَسِیحُوا فِی الْأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ...»
چهار ماه از این قرار است: بیست روز باقى مانده از ماه ذى الحجه، تمامى ماه هاى محرم، صفر و ربیع الاول و ده روز از ربیع الثانى. روز یازدهم ربیع الثانى مهلت چهار ماهه پایان مى پذیرفت.
صاحب تفسیر المنار نیز مى گوید: این چهار ماه از روز دهم (عید قربان) ذى الحجه سال نهم (كه پیام برائت در آن ابلاغ شد) آغاز و در دهم ربیع الثانی سال دهم خاتمه مى یابد.
در روایت دیگرى آمده است: در حالى كه على بن ابى‌طالب علیه‌السلام روز عید قربان، بر مركبى سفید رنگ سوار گشته به طرف جبانه حركت مى كرد، مردى آمد و لجام اسب آن حضرت را در دست گرفت و سؤال كرد، روز حج اكبر كدام است؟ حضرت پاسخ دادند: همین امروز است، سپس فرمود: از مقابل مركب كنار برو.[۲]
پانویس
منابع
محمد محمدحسن شرّاب ، ترجمه حمیدرضا شیخی؛ فرهنگ اعلام جغرافیایى، تاریخى در حدیث و سیره نبوى.(مطلب نقل شده از جمله اضافات محمدرضا نعمتى بر این کتاب است)
