فرهنگ شیعه (کتاب)
 | |
| نویسنده | محمد خطیبی |
| موضوع | کلام شیعه امامیه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | ۱ |
| تهیه کننده | پژوهشکده تحقیقات اسلامی |
| مدير پروژه | حمید نگارش |
|
| |
«فرهنگ شیعه (كلام)» تألیف محمد خطیبی، کتابی است که به بررسی بیش از هفتصد عنوان در حوزه کلام و عقاید پرداخته و از منطق شیعه در تمام قلمروها دفاع نموده است.
معرفی کتاب
کتاب «فرهنگ شیعه» برآيند طرحى است از پژوهشكده تحقيقات اسلامى كه بيش از هفتصد عنوان يا مدخل کلامی را در خويش دارد. ويژگى "فرهنگ شيعه" كه آن را از دائرةالمعارفهاى موجود تمايز مىبخشد، ايجاز و اختصار و در عین حال، جامعيت نسبى آن است. نويسندگان مقالات كوشيدهاند موضوعات را با رعايت اختصار باز نمايند و در همان حال، نكتهى مهمى را دربارهى آن فرو نگذارند.
آیت الله جعفر سبحانی در مقدمه کتاب حاضر مىنويسد: «اين كتاب قسمت اعظم مسائل دينى و اعتقادى كه ذهن جوانان عزيز را به خود مشغول ساخته است، با نظم الفبائى مطرح كرده و به تحليل و تجزيه آنها پرداخته است و بدين وسيله راه رسيدن به مقصود آسانتر گشته است. اين اثر كلامى و علمى كه در حقيقت به صورت دانشنامه كلامى درآمده است، از منطق شيعه در تمام قلمروها دفاع منطقى نموده است».
دستاوردهاى این طرح عبارتند از: الف. دستيابى دانشجويان، طلاب علوم دينى و پژوهشگران جوان به مجموعهاى نفيس از نظرات و ديدگاههاى شيعه؛ ب. استفاده آسان اقشار گوناگون مردم از معارف غنى شيعه؛ ج. عمومیت بخشيدن به معارف شيعه در ابعاد و مسائل گوناگون جهت تعميق بصيرت و پيشگيرى از آسيب پذيرفتن مومنان و دينداران.
تدوين «فرهنگ شيعه» مراحل متعددى را گذرانيده است، از جمله:
۱. تهيه طرح نخستين و تصويب آن؛ ۲. مدخلگزينى و ساختاردهى؛ ۳. تدوين شيوهنامه پژوهش، نگارش و ويرايش؛ ۴. شناسايى، گزينش و توجيه پژوهشگران؛ ۵. پژوهش و نگارش؛ ۶. ارزيابى علمى و كارشناسى محتوايىِ چندباره مقالات؛ ۷. اصلاح مقالات براساس نظرات مدير طرح، كارشناس محتوايى و ناظر علمى؛ ۸. بازنگارى مقالات.
ويژگىهای کتاب
- تبيين و تحليل مختصر موضوعات و اصطلاحات كلامى شيعه و نيز آنچه به گونهاى با آنها در ارتباط است. برخى اصطلاحات و موضوعات نيز كه به ظاهر در عرصه علم كلام نمىگنجند، در فرهنگ شيعه باز نموده شدهاند و اين بدان سبب است كه به گونهى غير مستقيم با موضوعات كلامى پيوند دارند.
- مخاطبان فرهنگ شيعه، دانشجويان، طلاب علوم دينى، جوانان و علاقهمندان علوم دينىاند. پديدآورندگان «فرهنگ شيعه» اميد مىبرند، خوانندگان از گذر مطالعهى مقالات آن بتوانند ضمن آشنايى با نظرهاى گوناگون دربارهى موضوع مورد نظر خويش، به نظريه رايج و غالب شيعه راه يابند و منابع ديگرى را نيز براى مطالعه باز شناسند.
- سياست «فرهنگ شيعه» در حجم مقالات، اختصار است. از اين رو، سعى بر آن بوده است تا در نگارش مقالات، حد نصاب ۵۰ الى ۱۵۰۰ كلمه رعايت شود. نويسندگان مقالات كوشيدهاند، از قلمگردانى و زيادهنويسى بپرهيزند.
- چينش مدخلها بر نظام الفباى فارسى است، نه بر پايه اهميت و بسامد آنها. بدين روى مىتوان بر اساس حروف موضوعات و اصطلاحات، به آسانى آنها را در «فرهنگ شيعه» باز يافت.
- پس از هر مدخل، بى درنگ شناسه آمده است. «شناسه» از عبارتى بدون فعل سامان يافته است كه مدخل را به گونهاى كوتاه معرفى مىكند. البته برخى مدخلها داراى شناسه نيستند؛ زيرا به دليل روشنى، برگزيدن شناسه فايدهاى براى خوانندگان نداشته است.
- هر گاه از مطلبى در يک مقاله به مطلبى در مقالهاى ديگر از «فرهنگ شيعه» ارجاع داده شده است، نام آن درون پرانتز و پس از نشانهى پيكان قرار گرفته است، مانند «امامت».
- در نگارش مقالات كوشيده شده است تا زبان علمى به كار گرفته شود و از آوازهگرى و شعارپراكنى و هيجانزدگى پرهيز گردد و تنها، نثر معيار به خدمت درآيد.
- در گزينش مدخلها، تنها به موضوعات و مسائل كهن كلامى بسنده نشده؛ بلكه موضوعات و مسائل نوپيدا نيز مطمح نظر بوده است.
- در پايان كتاب، براى دستيابى بهتر خوانندگان به مدخلهاى اصلى، نمايهى موضوعى فراهم آمده است.
منابع
- کتاب فرهنگ شیعه، تأليف محمد خطیبی و دیگران.
- "معرفی کتاب فرهنگ شیعه"، فصلنامه پیام (ویژه ماه رمضان)، شماره ۷۸، ۱۳۸۵.
- نرم افزار کتابخانه کلام اسلامی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
