الفخری فی أنساب الطالبیین (کتاب)
«الفخري في أنساب الطالبيين» تألیف اسماعیل بن حسین مروزی علوی
اهتمام عرب به انساب و برخى توصيه‌هاى دينى درباره حفظ انساب بخصوص در موضوعات احكام، سبب شده است عده‌زيادى از مؤلفان مسلمان از دير باز به اين موضوع اهميت داده و كتاب هايى در اين باره نوشته‌اند. دسته‌اى از اين آثار درباره انساب جاهلى و اسلامى است و دسته‌اى به طور خاص به انساب علويان يا آل ابى‌طالب مى‌پردازد.
كتاب الفخري درباره نسب خاندان ابوطالب يعنى فرزندان على(ع)، جعفر و عقيل تأليف شده و علت نامگذارى آن درخواست مفسر مشهور فخر الدين رازى براى تدوين اين كتاب بوده و مؤلف، آن را براى عالم اهل سنت نوشته است.
مؤلف
قاضي عزيزالدين اسماعيل مروزي علوي حسيني، علامه، نسّابه و شاعر نامدار شیعه، در 572 قمری به دنیا آمد و بعد از سال 614 قمری در مرو درگذشت. نسبش از طریق محمد ديباج به امام صادق عليه السلام می رسد. او با فخرالدين رازي (م، 606 ق) صاحب «مفاتيح الغيب» و یاقوت حموی صاحب «معجم الادباء» معاصر و مرتبط بوده است.
قاضی مروزی دارای تألیفات متعددی به خصوص در علم نسب بوده؛ برخی از آثار او عبارتند از: حظيرة القدس (60 جلد)، بستان الشرف (مختصر كتاب الحظيرة در 20 جلد)، الفخري في أنساب الطالبيين، غنية الطالب فى نسب آل أبي طالب، الموجز في النسب، زبدة الطالبية، المثلث فى النسب.
محتواى كتاب
نويسنده پس از مقدمه‌اى در نسب پيامبر اكرم(ص)، به آل ابى‌طالب مى‌پردازد. نسب اميرالمؤمنين(ع) بيشترين حجم كتاب را به خود اختصاص داده و شامل اعقاب فرزندان آن حضرت است. ترتيب انساب آنگونه كه معمول است در اين كتاب نيامده و پس از اعقاب امام كاظم(ع) با عنوان انساب موسويه، به نسل امام صادق(ع) مى‌پردازد. گويا در اين اثر به برخى افراد نيز اشاره نشده است. در خاتمه كتاب هم از برخى مشاهير كه به القابى معروف‌اند ياد مى‌شود. اين القاب، القاب ويژه شخص مى‌باشد كه فرزندان وى بدان‌ها ملقب نمى‌شوند، نظير علويه، حسينيون، باقريه، موسويه و...
در ابتداى چاپ فعلى اين كتاب، رساله‌اى با عنوان «الضوء البدرى في حياة صاحب الفخرى» به خامه آیت‌الله مرعشى نجفى آمده و شرح حالى از مؤلف كتاب ارائه داده است.
بايد توجه داشت كه اثر ديگرى با عنوان «الفخرى في الآداب السلطانية و الدول الاسلامية» نوشته محمد بن على بن طباطبا معروف به ابن الطقطقى (م 709) وجود دارد كه بخشى از آن پند و اندرز به فرمانروايان و دولتمردان است و ادامه آن به بيان خلاصه‌اى از رويدادهاى تاريخ اسلام مى‌پردازد. شهرت دو اثر به «الفخرى» گاه سبب خلط بين آن دو مى‌گردد.
با مقدمه آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی و تحقیق سید مهدی رجائی درباره نسب خاندان ابوطالب يعنى فرزندان على(ع)، جعفر و عقيل تأليف شده و علت نامگذارى آن درخواست مفسر مشهور فخرالدين رازى براى تدوين اين كتاب بوده و مؤلف، آن را براى عالم اهل سنت نوشته است.
منبع
ویکی نور
