حرام

«حرام» كار ناروا و ناشايست، كارى كه از طرف خدا و پيغمبر، ممنوع و منهى عنه باشد و ضد حلال است. «حرام» گاه بخواست تكوينى خداوند باشد، مانند: «و حرّمنا عليه المراضع من قبل»(سوره قصص: 12)؛ و گاه به قهر و انتقام خداوند، مانند: «انه من يشرك بالله فقد حرّم الله عليه الجنة»(سوره مائده:72)؛ و گاه به منع و تحريم شرع يا عقل، مانند: «و حرّم الربا»(سوره بقره: 275)، و مانند افعال مستقبحه عند العقل..

روایات مربوط به واژه «حرام»

• پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: همچنانكه درخت بدون ثمر كامل نبود ايمان بدون اجتناب از محرمات نيز بكمال نرسد.

• اميرالمؤمنين (علیه السلام): «لا زهدَ كالزّهد فى الحرام».

• و همچنین می فرماید: «ما اصف من دار اولها عناء و آخرها فناء، فى حلالها حساب و فى حرامها عقاب ...» .

• امام موسى بن جعفر (علیه السلام): خردمند كسى است كه دستيابيش بحلال، وى را از سپاس حضرت حق باز ندارد، و (جاذبه كار) حرام بر نيروى خوددارى و استقامتش چيره نگردد.

• امام صادق (علیه السلام) در معنى آيه «و قَدِمنا الى ما عملوا من عمل فجعلناه هباء منثوراً»(و به هر گونه كارى كه كرده‌اند مى‌پردازيم و آن را [چون‌] گَردى پراكنده مى‌سازيم) فرمود: بخدا سوگند كه آن اعمال از حيث ظاهر آنچنان پاكيزه است كه از پارچه قباطى سفيدتر، ولى صاحبان عمل، كسانى بوده اند كه اگر درى از حرام برويشان گشوده مي شد از آن باز نمى ايستادند.

• مفضل گويد: روزى در محضر امام صادق (علیه السلام) سخن از عمل به ميان آمد، من گفتم: چه ضعيف است عمل من! فرمود: چنين مگو و از گفته ات نزد خدا پوزش بخواه. سپس فرمود: عمل اندكى كه با تقوى توأم باشد به از عمل بسيارى كه تقوى بهمراه نداشته باشد. آرى يكى را مى بينى كه بمستمندان خوراك ميدهد و بهمسايگان رسيدگى مي نمايد و درب خانه اش بروى واردين باز است اما چون درى از حرام بر او گشوده مي گردد وارد آن شده خود را تباه ميسازد. اين است عمل بدون تقوى. ديگرى را مى بينى كه چنين اعمالى را ندارد ولى چون درى از حرام برويش باز مى شود بدان درنيايد و از آن اجتناب كند..

• اميرالمؤمنين (علیه السلام) فرمود: حتى اگر هم خدا از محرمات نهى نمى نمود بر عاقل واجب مى بود كه از آنها اجتناب ورزد.

• امام باقر (علیه السلام) فرمود: همه چشمها در قيامت گريان باشند جز سه چشم: چشمى كه در راه طاعت خدا بيدارى كشيده و چشمى كه از خوف خدا اشك ريخته و چشمى كه از حرام بسته بوده. (بحار:71/204 ـ 207)

پانویس

منبع: سید مصطفی حسینی دشتی، فرهنگ «معارف و معاریف»؛