محمد ایمانی لاهیجانی

از دانشنامه‌ی اسلامی
نسخهٔ تاریخ ‏۵ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۶:۰۴ توسط Mohammadi (بحث | مشارکت‌ها) (آرشیو عکس و تصویر)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

آیت الله شیخ محمد ایمانی لاهیجانی (۱۳۱۰ - ۱۳۷۸ ش) یکی ازشخصیت های برجسته حوزه‌های علمیه و یکی از خدمت گزاران صدیق و وفادار به امام و انقلاب اسلامی‌ است که در صحنه‌های مختلف علمی ‌و سیاسی به خصوص در منصب پرافتخار قضای اسلامی، عمر شریف خویش را صرف خدمت به همنوعان، احقاق حق مظلومان و ابطال حقوق ستمگران و طاغوتیان نموده است.

Eimani-02 321363.jpg
نام کامل محمد ایمانی لاهیجانی
زادروز ۱۳۱۰ شمسی
زادگاه لاهیجان - گیلان
وفات آبان ۱۳۷۸ شمسی
مدفن قم - گلزار شهدای علی بن جعفر سلام الله علیه

Line.png

اساتید

آیات عظام بروجردی؛ امام خمینی؛ سید مرتضی مرتضوی لنگرودی؛ سید محمد محقق داماد؛ بهجت و علامه طباطبایی




این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

Icon book.jpg

محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


خاندان

آیت الله شیخ محمد ایمانی، سال ۱۳۱۰ ش. در محله «شعربافان»[۱] شهرستان مذهبی و عالم پرور لاهیجان، در میان خانواده‌ای مذهبی و متدین، دیده به جهان گشود. پدر بزرگوارش معلم قرآن بود و عمر خویش را صرف تعلیم این کتاب آسمانی نموده است. نیز وی اکثر اوقات، با حضور در محافل و مجالس سخنوران شیرین سخن، مشغول فراگیری معارف قرآنی و اسلامی ‌بود ولذا حکایات و اشعار زیادی را در پای همین منبرها آموخته و از حفظ داشت و آنان را به شاگردانش می‌آموخت. جدش ملا حسین، مردی متقی و وارسته بود که در منطقه لاهیجان به صلاح و نیکوکاری شهرت داشت و مردم آن سامان برای رفع مشکلات خویش و برآورده شدن نیازهای مادی و معنوی به وی رجوع می‌کردند.

تحصیلات

آیت الله ایمانی به امر و تشویق پدرش، تحصیلات کلاسیک را تا مقطع ششم ابتدایی، با موفقیت به اتمام رسانید و در سال ۱۳۲۲ ش برای فراگیری علوم دینی وارد حوزه علمیه جامع لاهیجان[۲] گردید. لاهیجان در دو قرن گذشته، دارای پنج مدرسه دینی بوده که عبارتند از:

  1. مدرسه صادقیه؛
  2. مدرسه سلیمانیه؛
  3. مدرسه اکبریه؛
  4. مدرسه شعربافان؛
  5. مدرسه جامع.

در حال حاضر فقط دو مدرسه اخیر باقی مانده که این دو نیز به همت والای عالم بزرگوار، آیت الله شیخ مهدی مهدوی لاهیجانی (۱۳۱۳-۱۴۱۳ ق) مجدداً تجدید بنا و مرمت شده است. بعد از ایشان نیز امکانات رفاهی و کتابخانه‌ای، توسط آیت الله زین‌العابدین قربانی دامت برکاته برای طلاب علوم دینی این دو مدرسه فراهم گردید.[۳]

مهاجرت به قم

حاج شیخ محمد ایمانی بعد از یک سال و اندی تحصیل، در سال ۱۳۲۳ ش وارد حوزه علمیه قم شد و در مدرسه دارالشفای قم سکنا گزید و به فراگیری دانش آل محمد صلی الله علیه و آله پرداخت. کمی ‌سن، دوری از خانواده، غربت و تنهایی، عدم تمکن مالی و... شرایط بسیار سختی را در ابتدای ورود به قم، برایشان به وجود آورد؛ به گونه‌ای که شنیدن خاطرات آن دوران، هر کسی را به تحسین در مقابل اراده و عزم خلل ناپذیر ایشان وامی‌دارد.

آیت الله ایمانی می‌گوید: «در آن ابتدا که وارد قم شدیم به مدرسه فیضیه رفتیم؛ اما برای اقامت، حجره‌ای را که خالی از طلبه باشد، نیافتیم. لذا مجبور شدیم اسباب و وسایل مختصر خود را در کنار حیاط بگذاریم و مدتی در همان جا ساکن شویم. پس از چندی بلاتکلیفی تصمیم گرفتیم یکی از مدرس ها را برای اقامت برگزینیم. همین کار را انجام دادیم اما چون این کار ما سابقه نداشت، حتی الامکان کوشیدیم تا مزاحمتی برای تشکیل دروس ایجاد نشود. لذا قبل از ورود استاد، اسباب و وسایل خود را جمع می‌کردیم و در کناری می‌گذاشتیم و پتوی خود را به نشانه احترام در جای استاد پهن می‌کردیم. پس از گذشت چندی، یکی از حجره‌ها خالی شد و ما به آن جا منتقل شدیم».[۴]

اساتید

آیت الله ایمانی تحصیلاتش را با جدیت، پشتکار، عزم و اراده آهنین در حوزه علمیه قم ادامه داد. وی قسمت زیادی از مقدمات را نزد آیت الله ممجد لنگرودی فراگرفت و شرح لمعه را در محضر آیت الله صدوقی یزدی و شیخ اسدالله اصفهانی، رسائل و کفایه را نزد آیت الله مجاهدی تبریزی و سلطانی طباطبایی، و مکاسب را نزد آیت الله بهجت به خوبی فراگرفت. او قسمت زیادی از متون سطح را بدون استاد، با دوستان، با دقت و حوصله فراوان به مباحثه پرداخت.

آیت الله شیخ محمدعلی فیض لاهیجانی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در این باره می‌گوید: «بنده و حضرت آیت الله امینیان عضو خبرگان رهبری در گیلان و امام جمعه آستانه اشرفیه با مرحوم آیت الله ایمانی، از مقدمات تا خارج فقه و اصول را سالیان متمادی مباحثه کرده‌ایم. ما برخلاف روال معمول حوزه، قوانین را نخوانده‌ایم؛ بلکه به پیشنهاد مرحوم آیت الله العظمی ‌حاج سید صدرالدین صدر (والد امام موسی صدر) کتاب فصول را خواندیم و بخشی از کتب را بدون استاد با هم مباحثه کردیم؛ مثلاً تمام کتب شرح لمعه که قسمت زیادی از آن را سابقاً نمی‌خواندند و شاید الان هم نمی‌خوانند ولی ما از اول کتاب طهارت تا آخر حدود، اقرار، دیات، قصاص، احیاء الموات و... را با هم مباحثه کردیم.

در حوزه این کار سابقه نداشت و کتاب رسائل و مکاسب مرسوم نبود که از اول تا آخر آن را بخوانند؛ ولی ما خواندیم. روزی به اتفاق آیت الله ایمانی، محضر آیت الله سلطانی طباطبایی رفتیم. مقداری از باب انسداد را در یک جلسه برای ما تشریح کردند و مابقی را خودمان رفتیم و آن را مباحثه کردیم. چهار جلد اسفار و چهار جلد اول المیزان را با هم مباحثه کردیم. ما تاکنون نشنیده‌ایم که طلبه‌ها تفسیر را مباحثه کنند، حتی برخی از دوستان به ما اعتراض می‌کردند که خواندن کتاب‌هایی همانند قصاص، انسداد، تقیه، عدالت و... در این زمان چه فایده‌ای دارد، آیا جز اتلاف وقت کاری دیگر انجام می‌دهید؟

آیت الله ایمانی در جواب اعتراض می‌فرمودند: درست است خواندن این کتب در حوزه معمول نیست؛ ولی هدف ما از خواندن این ابواب و کتاب‌ها این است که بدانیم اسلام و صاحب شریعت، در این باره چه فرموده است و دانستن این نظریه بالاترین فواید را برای ما دارد.[۵]

آیت الله امینیان عضو خبرگان رهبری در گیلان و امام جمعه محترم آستانه اشرفیه آورده است: بنده به اتفاق آیات فیض و ایمانی در حدود نه سال از مقدمات تا کفایه را با دقت فراوان و وسواس زیاد مباحثه کردیم و با هم عهد کرده بودیم تا اتمام کامل دروس سطح در درس خارج حاضر نشویم. خوشبختانه اتمام سطح، مصادف شد با آغاز درس فقه کتاب الطهارة آیت الله العظمی ‌بروجردی قدس سره و درس خارج اصول حضرت امام خمینی قدس سره که به اتفاق، حدود ده سال از محضر این وجود پربرکت فیض بردیم و همزمان در درس سایر آیات شرکت می‌کردیم.[۶]

آیت الله ایمانی قدس سره در درس آیات بزرگوار ذیل شرکت و از وجود آنان بهره علمی ‌برده است:

  1. بروجردی قدس سره؛
  2. امام خمینی قدس سره؛
  3. سید مرتضی مرتضوی لنگرودی قدس سره؛
  4. سید محمد محقق داماد قدس سره؛

آیت الله ایمانی بعد از رحلت آیات مذکور و تبعید حضرت امام، از محضر استادان دیگری استفاده نمود که عبارتند از آیات عظام:

  1. میرزا هاشم آملی قدس سره؛
  2. شیخ مرتضی حائری یزدی قدس سره؛
  3. شیخ محمدتقی بهجت دامت برکاته؛
  4. علامه بزرگوار سید محمدحسین طباطبایی.

فعالیت‌ها و مسئولیت‌ها

مسئولیت‌های قضایی

یکی از ویژگی‌های بارز آن عالم ربانی، مسئولیت‌پذیری وی است. وی با این که مجتهد بود ولی با احساس نیاز جامعه به وجود ایشان، بدون ادعا وارد صحنه‌های مختلف قضایی و اجرایی می‌گردید و از گوشه‌گیری و انزوا به طور جدی دوری می‌ورزید. قبل از این که خدمات وی در سمت قضایی را بیان کنیم فهرست مسئولیت‌های معظم‌له، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ‌را یادآور می‌شویم.

  1. قاضی شرع در مازندران و گرگان: وی به دنبال مشکلات فراوانی که عناصر ضدانقلاب و منافقین در این مناطق به وجود آورده بودند از سوی حضرت امام خمینی، طی حکمی ‌به عنوان قاضی شرع منصوب گردید. وی چند سال در این سمت مهم تا حصول امنیت و آرامش، خدمات فراوانی انجام داد که به برخی از آنان اشاره خواهد شد.
  2. قاضی شرع در خراسان به مدت یک سال از سوی آیت الله شهید بهشتی.
  3. ریاست دادگاه‌های استان تهران.
  4. ریاست دادگاه‌های ویژه مسکن و کار.
  5. ریاست شعبه چهارم دیوان عالی کشور تا آخر عمر.
  6. عضو شورای عالی قضایی کشور.

این شورای قضایی متشکل از شخصیت های برجسته و علمی ‌مانند حضرات آیات: شهید بهشتی، ربانی املشی، آذری قمی، ایمانی، شهید قدوسی، فاضل لنکرانی، موسوی اردبیلی، مقتدایی، خویینی ها، فیض گیلانی، ابطحی کاشانی، بجنوردی، میرمحمدی و... بود که بعد از انقلاب اسلامی ‌تمام پرونده‌های مهم قضایی از سراسر کشور ابتدا به تهران می‌آمد و توسط آیت الله شهید قدوسی این پرونده‌ها جهت مطابقت با موازین شرعی به این هیأت در قم ارجاع می‌گردید و این پرونده‌های قضایی با بررسی موشکافانه و دقیق اعضا، حکم نهایی صادر و جهت اجرا ابلاغ می‌شد.

آیت الله فیض گیلانی که عضو این شورای عالی بود می‌گوید: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، اغلب حکم‌هایی که از سوی قضات شهرها به خصوص در مسأله اعدامی‌ها و مصادره اموال با ضعف و مشکل جدی مواجه بود - که قبل از هر چیز اعتراض و چاره اندیشی حضرت امام را به همراه داشت - جهت دقیق شدن احکام با موازین شرعی و جلوگیری از افراط و تفریط ها به دستور معظم‌له که شورای عالی قضایی تشکیل شد که سه نفر از اعضا از طرف ایشان منصوب شدند. این شورای محترم، نقش اساسی و مهمی ‌را به عهده داشت و خیلی از احکام نادرست اعدام و مصادره اموال و... را باطل و قضات منصوب شهرها را تعویض کردند. در یک کلمه، خدمت بزرگی به اسلام و انقلاب نوپای اسلامی ‌کردند.[۷]

  • نماینده محترم ولی فقیه در دانشگاه تربیت معلم و تدریس در این دانشگاه.

وفات

آیت الله ایمانی بعد از عمری تلاش در راه خدمت به اسلام و محرومان و ستمدیدگان به خصوص در مسند شریف قضاوت، بعد از تحمل بیماری طولانی، سرانجام در آبان ۱۳۷۸ ش دارفانی را وداع گفت و مرغ روحش به ملکوت اعلی پرواز کرد. پیکر پاکش با تجلیل فراوان، از مسجد امام حسن عسکری علیه‌السلام تا حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها تشییع گردید و آن گاه حضرت آیت الله آقای محمدتقی بهجت، دامت برکاته بر آن بدن شریف نماز گذارد. وی در گلزار شهدای قم علی بن جعفر علیه‌السلام در جوار شهدای گلگون کفن وطن اسلامی‌مان رخ در نقاب خاک کشید. [۸]

پانویس

  1. «شَعربافان» محله‌ای است در جنوب شرقی شهر لاهیجان که به نام «شعربافان محله» معروف است این ناحیه، محله بافندگان و نساجان پارچه‌های ابریشمی ‌بوده و در قدیم، در حدود چهارهزار و اندی چرخ‌های ابریشم‌کشی و دستگاه‌های بافت پارچه‌های ابریشمی ‌در این محله بکار می‌پرداخته و چون به ابریشم «شَعر» نیز می‌گویند، بدان سبب، این محله به «شعربافان» یا «شعرفاف محله» شهرت یافته است از آستارا تا استرآباد، دکتر منوچهر ستوده، ج ۲، ص ۷۷؛ ولایت دارالمرز گیلان، هلرا بینو ترجمه جعفر خمامی‌زاده، ص ۲۴۸.
  2. از آستارا تا استرآباد، ج ۲، ص ۷۸.
  3. سفرنامه میرزاحسین فراهانی، ص ۳۳۳؛ لاهیجان به شهر ابریشم تعبیر شده است ر.ک: فرهنگ معین، ج ۶، ص ۱۷۹۸؛ لغت نامه دهخدا، ج ۳۶، ص ۸۶؛ فرهنگ نفیسی، ج ۴، ص ۲۹۳۴؛ برهان قاطع، ج ۳، ص ۱۸۷۳؛ جغرافیای کامل ایران، ج ۲، ص ۱۰۳۰.
  4. گنجینه دانشمندان، ج ۷، ص ۱۴؛ مجله حوزه، ش ۵۸، مهر و آبان، ۱۳۷۲ ش.
  5. شرح حال کوتاهی از زندگانی آیت الله ایمانی توسط فرزند معظم‌له حجة الاسلام رسول ایمانی در اختیارم گذاشته شد که از آن نهایت بهره‌برداری گردید.
  6. مصاحبه نگارنده با آیت الله حاج شیخ محمدعلی فیض گیلانی، عضو محترم جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  7. خبرگان ملت.
  8. جزوه شرح حال آیت الله ایمانی.

منابع

محمدتقي ادهم نژاد لنگرودي، ستارگان حرم، جلد 19، صفحه 12-39

آرشیو عکس و تصویر