سرکوبی شورش یزید بن مهلب توسط سپاه یزید بن عبدالملک
|
تقویم هجری قمری |
| روز واقعه:15 صفر |
| سال ۱۰۲ هجری قمری |
«یزید بن مهلّب» از سرداران عرب در زمان امویان بود که در خلافت سلیمان بن عبدالملک (هفتمین خلیفه اموى) به حکومت خراسان بزرگ و بخش اعظمى از ایران و عراق منصوب گردید. وى در مدت خلافت سلیمان بن عبدالملک، پایه هاى حکومت خویش را در آن مناطق مستحکم نمود و فرزندان و کسان خود را به حکومت شهرها و فرماندهى لشکرها منصوب کرد و از این راه به کسب ثروت و دارایى فراوان و قدرت نظامى و سیاسى شگفتى دست یافت.
اما پس از درگذشت سلیمان بن عبدالملک در صفر سال ۹۹ قمرى و جانشینى عمر بن عبدالعزیز به خلافت اسلامى، ابهت یزید بن مهلب شکسته شد و ستاره قدرتش افول یافت. زیرا عمر بن عبدالعزیز وى را به خاطر گردآورى دارایى فراوان و غصب بیت المال مسلمانان و ستمگری نسبت به آنان، از حکومت خراسان عزل کرد و پس از دستور بازگشتش به سوى دار الخلافه، فرمان داد در میان راه، وى را دستگیر و زندانى نمایند.
یزید بن مهلب در زندان بسر مى برد تا این که عمر بن عبدالعزیز به بیمارى افتاد و بیمارى اش روز به روز شدت گرفت. یزید بن مهلب با همدستى نفوذى هاى خویش از زندان عمر بن عبدالعزیز گریخت و در جنوب عراق (بصره و کوفه) پنهان گردید.
پس از وفات عمر بن عبدالعزیز در سال ۱۰۱ قمرى، یزید بن عبدالملک به خلافت رسید. وى نیز خواهان دستگیرى یزید بن مهلب شد. یزید بن عبدالملک به عاملان خود در عراق نوشت که یزید بن مهلب را یافته و دستگیرش نموده و به شام اعزام کنند.
یزید بن مهلب با گردآورى فرزندان، برادران و کسان خود، سپاهى به وجود آورد و براى عاملان خلیفه در بصره، واسط، کوفه و بسیارى از نقاط جنوب غربى ایران مزاحمت‌هایى پدید آورد و با تصرف بصره و واسط و گردآورى هواداران خود از کوفه، تصمیم جدى براى نبرد با سپاهیان خلیفه گرفت. از سوى دیگر یزید بن عبدالملک، سپاهى به فرماندهى مسلمة بن عبدالملک به سوى عراق حرکت داد تا فتنه یزید بن مهلب را خاموش سازد.
دو سپاه در میان بصره و کوفه در برابر هم قرار گرفتند و پس از هشت روز تأمل و رد و بدل کردن پیام ها، سرانجام در نیمه صفر سال ۱۰۲ قمری، نبردى خونین میان دو سپاه آغاز شد و از دو طرف، تعداد زیادى کشته و زخمى گردیدند.
مسلمه فرمان داد پلى را که پشت سر سپاه یزید بن مهلب بود، آتش زنند تا راه تدارکات و پشتیبانى آنان بسته گردد. سپاهیان یزید، به تدریج روحیه خود را از دست داده و تعداد زیادى از آنان از میدان نبرد گریختند و بقیه در برابر سپاهیان خلیفه، توانایى خویش را از دست داده و به ناچار متحمل شکست سنگین شدند. در این نبرد، یزید بن مهلب و برادرانش حبیب و محمد و برخى از کسان او، کشته شدند و تعداد سیصد تن از سپاهیان او اسیر شده و آنان را به کوفه منتقل کردند و در زندان کوفه تعداد هشتاد تن را کشته و مابقى را آزاد کردند.[۱]
سایر برادران و فرزندان یزید بن مهلب که تعدادشان زیاد بود، متوارى شدند ولى یکى پس از دیگرى شناسایى و دستگیر شده و به اعدام محکوم گردیدند. بدین سان قدرت و حکومت یزید بن مهلب و خاندان او درهم شکست و به نیستى سپرده شد.[۲]
پانویس
منابع
- سید تقى واردى، روز شمار تاریخ اسلام، جلد دوم، ماه صفر.
