احمد بن هلال عبرتائی

«احمد بن هلال عبرتایی کرخی بغدادی» از مدعیان دروغین نیابت در دوران نایب دوم بوده است. وی از اصحاب امام هادى عليه السلام و امام عسكرى عليه السلام است؛ امّا گزارش تاريخى يا حديثى از ارتباط او با امام جواد عليه السلام در دست نداريم، اگر چه او در زمان امام جواد عليه السلام در حوزه هاى حديثى شيعه حضور داشته و با موضوع غيبت، آشنا بوده است.

برخى از متون، حضور او در سامرّا و توفيق ديدار امام عسكرى عليه السلام و رؤيت امام مهدى عليه السلام را به همراه چهل نفر ديگر، گزارش كرده اند.

وی پس از وفات نایب اول، منکرِ وکالت محمد بن عثمان شد و خط انحرافی را پیش گرفت. و مورد لعن و نفرین امام زمان عجل الله تعالی فرجه قرار گرفت.

لقب

بیشتر کتب رجالی او را ملقب به «عبرتائی» می دانند. و شیخ طوسی او را «کرخی» نامگذاری کرده و «بغدادی» نیز درباره او گفته شده است.

ولادت و وفات

وی در سال ۱۸۰ هـ.ق در «عبرتا» که روستایی بزرگ و از نواحی نهروان بغداد است متولد شد و در سال ۲۶۷ هـ.ق از دنیا رفت.

عبرتائی قبل از انحراف

عبرتائی قبل از انحرافش از شخصیت والایی برخوردار بوده و عالمی برجسته و عارفی متقی محسوب می شده است. او از عصر امام رضا علیه السلام بوده تا هفت سال گذشته از غیبت صغری و عبارات بعضی از علمای رجال دلالت بر مقام والای او دارد. نجاشی در رجال خویش می گوید: او «صالح الروایه» است و دو کتاب برای وی ذکر کرده است، کتاب «یوم و لیله» و «نوادر».

احمد بن هلال پنجاه و چهار بار به حج رفته است و بیست نوبت از آن را با پای پیاده حج نموده است.

عبرتائی پس از انحراف

عبرتائی پس از مدتی دچار انحراف و ارتجاع شد؛ به گونه‌ای که حضرت عسکری علیه السلام او را بسیار نکوهش کرد و در موردش فرمود: «از این صوفی ریاکار و بازیگر پروا کنید».

برخی نیز این جمله را در نکوهش او از جانب حضرت مهدی علیه السلام دانسته‌اند که در هر حال نشانگر پلیدی و گمراهی این مرد است.

او تا زمان نیابت جناب محمد بن عثمان زیست و با سماجت بسیار، سفارت آن جناب را انکار کرد. توقیع مبارکی از جانب حضرت مهدی ‌علیه السلام در مورد لعن و نفرین بر او و لزوم اظهار بیزاری از کارهایش صدور یافته است.

از تاریخ فهمیده می‌شود که احمد بن هلال تا آخر سفارت و نیابت نایب نخست منحرف نشده بود؛ لکن به مجرد وفات عثمان بن سعید در نایب دوم شک کرد و نیابت او را نپذیرفت!

شیعیان هم پس از عزل، او را ملعون دانسته و از وی دوری جستند. پس از مرگ وی توقیعی از طرف ولی عصر علیه السلام بدست حسین بن روح به شرح ذیل صادر شد:

«خداوند از فرزند هلال نگذرد که بدون اجازه و رضایت ما در کار ما مداخله و تنها به میل خود عمل می‌کرد تا آنکه پروردگار با نفرین ما زندگی‌اش را به انجام رساند. ما در زمان حیاتش نیز انحرافش را به خواص شیعیان خود اعلام کردیم. این را به هر کس که درباره او می‌پرسد، برسانید. هیچ یک از شیعیان ما معذور نیست در آنچه افراد مورد اعتماد از ما نقل می‌کنند، تردید کند؛ زیرا می‌دانند ما اسرار خود را با آنان می‌گوییم».

آن حضرت در توقیعی دیگر فرمود: «ابن هلال ایمان خود را پایدار نداشت و با آن که مدت طولانی خدمت کرد، بدست خود ایمانش را به کفر دگرگون ساخت و خدا نیز او را کیفر داد».

منابع

• موعودنامه (فرهنگ الفبایی مهدویت)/ مجتبی تونه ای/ انتشارات مشهور/ ص 77.
• فرهنگ نامه مهدویت، خدامراد سلیمیان/ بنياد فرهنگي مهدي موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف/ ص 21.
• سایت یاران انتظار.