حسن صافی اصفهانی
نام کامل | حسن صافی اصفهانی |
زادروز | 1298 شمسی |
زادگاه | اصفهان |
وفات | هفتم مهر 1374 |
مدفن | اصفهان- مقبره علامه مجلسی |
اساتید |
آیت الله خویی، آیت الله حکیم، آیت الله کاظمینی، ملاصدرا بادکوبه ای |
| |
آثار |
الهدایه فی الاصول، ترجمه و نقد فلسفه داروین و درس های اخلاق |
آیتالله حسن صافی اصفهانی (1298 تا 1374 ش) از شاگردان ممتاز آیت الله خویی بود. بعد از رحلت آیت الله خادمی و آیت الله مهدوی ریاست و زعامت حوزه علمیه اصفهان بعهده ایشان افتاد. از سال 1359 تا پایان عمر امام جماعت مسجد جامع اصفهان را به عهده داشتند.
محتویات
ولادت
آیت الله حسن صافی اصفهانی از فرزانگان اصفهان است که نسب شریفش به عالم جلیل القدر تشیع ملا صالح مازندرانی و از نواده های دختری مجلسی اول (قدس الله سره ) می رسد. او در سال 1298 ش در خانواده ای منسوب به علم و تقوا دیده به جهان گشود. پدر ایشان حاج نصرالله در سلک روحانیت بود که در نجف اشرف نزد علامه امینی مشغول صحافی کتاب های دینی بود. در احوال او نوشته اند که مردی بسیار پرهیزکار، اهل ذکر و کرامت و مقید به آداب و سنن از جمله زیارت عاشورا بود. مراسم تشییع و ختم ایشان در نجف با حضور علما فضلاء و مراجع تقلید و سایر اقشار باشکوه و عظمت بالایی برگزار شد. آیت الله خویی بر جنازه اش نماز خواند و در وادی السلام کنار مرقد مطهر حضرت هود و صالح به خاک سپرد شد.
تحصیلات
دوران تحصیلات ابتدایی خود را با ورود به «دبستان قدسیه» آغاز کرد و این دوران تحصیلی تا سال دوم یا سوم دبیرستان ادامه یافت. مدت کوتاهی پدر را در کسب و کار خود یاری نمود. در همین ایام با تشویق و راهنمایی شیخ احمد حججی نجف آبادی در زمره شاگردان مکتب امام صادق علیه السلام قرار گرفت و در مدرسه نوریه اصفهان مشغول فراگیری علوم اسلامی شد. مقدمات و ادبیات را در آنجا تمام کرد و پس از آن آهنگ حوزه قم نمود. در سال 1320 در اتاقی محقر و در مدرسه حاج ملا صادق ساکن و به دروس سطح و نیز تهذیب اخلاق نزد استادانی وارسته مشغول شد. شیخ حسن در قم برای کسب فیوضات اخلاقی به حضور آیت الله سید محمدتقی خوانساری می رسید و مورد لطف و نظر خاص آن بزرگوار قرار داشت. همچنین با همراهی شهید مطهری از محضر امام خمینی و سید احمد خوانساری به صورت خصوصی درس تفسیر و علوم دیگر می آموخت. مقدار زیادی از شرح لمعه را نزد آیت الله العظمی مرعشی و زیادی از رسائل و مکاسب را نزد آیة الله شیخ عبدالرزاق نائینی خواندند. این عالم ربانی پس از 4 سال اقامت در قم، در سال 1322 به مقصد اصلی اش نجف اشرف سفر کرد . با ورود به حوزه علمیه نجف اشرف دومین حجره از سمت راست در مدرسه علمیه صدر و کنار مقبره مرحوم صدر، و زمانی مدرسه بادکوبه ای ماوای ایشان می گردد و این دوره طولانی تا 28 سال ادامه می یابد.
اساتید
فقیه محقق مرحوم آیت الله العظمی خوئی(اعلی الله مقامه الشریف)در فقه، اصول و تفسیر، مرحوم آیت الله شیخ عبدالحسین رشتی(از شاگردان مرحوم آخوند خراسانی)در کفایه، مرحوم آیت الله شیخ صدرا بادکوبه ای در معقول و مرحوم آیت الله العظمی سید جمال الدین گلپایگانی در اخلاق بوده اند. همچنین از فیض وجود و خرمن درس مرحومین آیات عظام حکیم (خارج فقه)، شیخ محمدعلی کاظمینی، شیخ محمدکاظم شیرازی (خارج مکاسب)، سید عبدالهادی شیرازی (خارج بحث طهارت) نیز توشه هایی بس وافر نصیب معظم له می شود
روش سلوکی
آیت الله صافی(ره) هیچگونه استاد سلوکی نداشته اند ، تنها در محضر همین سه شخصیت مذکور استفاده های اخلاقی کرده اند. روش ایشان در تهذیب نفس پیرامون 4 محور دور می زد : 1- عمل به دستورات شرع مقدس تا آخرین نفس (بر خلاف دیگران که عبادات را از واصل ساقط می دانند ) .2- محبت به خدا و اولیاء معصومین علیهم السلام .3- توسل به ذوات مقدسه معصومین علیهم السلام . 4 - تسلیم مطلق و بی قید و شرط در برابر معصوم علیه السلام و لا غیر (به خلاف دیگران که به استاد و پیر و مرشد سر می سپارند و تسلیم مطلق آنها می شوند ).
مرحوم آیت الله صافی اصفهانی در نوشتجات شان آورده اند ؛ در نجف اشرف که بودم یک برنامه سلوکی خاص برای خودم داشتم که به آن عمل می کردم اما برای اینکه به سیر خودم ادامه دهم شخصی عالم و بزرگوار را به عنوان استاد انتخاب کردم و تصمیم گرفتم طبق نظر او عمل کنم. یک جلسه هم نزد ایشان رفتم و دستور هم گرفتم اما همان شب در عالم رویا دیدم که داشتم از شارع الرسول نجف اشرف که یک مسیر صاف و آسفالت و روشن و خیلی نزدیک بود به طرف حرم مطهر حضرت امیر(ع) می رفتم. یک وقت همان آقایی که از او دستور گرفته بودم دست مرا گرفت و مرا از مسیر دیگری برد، اما راهی بود بسیار تاریک، خطرناک و با پستی و بلندی های سخت و دره های وحشتناک و هر چه می رفتیم به حرم نمی رسیدیم. در عالم خواب از بس که از آن راه خسته و ترسیده بودم از خواب پریدم و متوجه شدم که همان راه صحیح بوده و این راهی که جدید انتخاب کردم صحیح نیست.
تالیفات
- یک دوره اصول ، تقریرات بحث آیت الله العظمی خوئی(ره)
- مکاسب محرمه و بیع
- طهارت
- صلاه
- ترجمه نقد فلسفه داروین تالیف حاج شیخ محمدرضا نجفی
- درسهای اخلاق در 3جلد
- یک دوره اقتصاد استدلالی بر اساس مبانی فقهی
- اقتصاد ساده برای دانشجویان
- تقریرات خارج اصول یکدوره
- تقریرات خارج طهارت
- تقریرات خارج خمس
- تقریرات خارج قضا و شهادات
- تقریرات خارج حج
- تقریرات درس رجال
- متفرقاتی در تفسیر و حدیث و شعر و علوم قرآن و اسرار حج
برگشت به اصفهان
در سال 1350 پس از فوت مرحوم آیت الله طبیب زاده که امام جماعت مسجد کمرزرین و مرد پارسا و زاهد زمان در اصفهان بود بنا به دعوت علماء و مردم اصفهان و فرمان استادش مرحوم آیت الله العظمی خوئی(ره) به اصفهان بازگشت و در همان مسجد شروع به تدریس تفسیر و علوم قرآنی پرداخت.
در سال حدود 1359 بنا به دعوت بازاریان و اهالی محل ودرخواست آیت الله خادمی و سایر علمای اصفهان طی دو طومار جداگانه به مسجد جامع اصفهان منتقل شد و آنجا را پایگاهی برای زنده کردن دین خدا قرار داد و کلاسهای اقتصاد ، اعتقادات ، نهج البلاغه و تفسیر تشکیل دادند. ایشان قبل از اینکه مسجد کمر زرین را ترک کنند از آیت الله ناصری که آن زمان در دولت آباد اصفهان زندگی می کرد خواستند تا امامت مسجد کمر زرین را قبول کنند و با پذیرفتن پیشنهاد استاد از سوی آیت الله ناصری مسجد جامع آماده پذیرایی از آیت الله صافی شد ، آنگاه ایشان اقامه جماعت در آن مسجد را آغاز کردند .
علمائی که از آیت الله صافی درخواست کردند تا ایشان از مسجد کمر زرین به مسجد جامع منتقل شوند عبارتند از :1- آیت الله خادمی . 2- آیت الله مهدوی. 3- آیت الله صادقی. 4- آیت الله حاج آقا احمد امامی. 5- آیت الله حاج آقا حسن امامی. 6- آیت الله ادیب. 7- آیت الله سید محمد علی موحد ابطحی. 8- آیت الله حاج آقا باقر رجائی. 9- آیت الله حاج آقا مهدی فقیه ایمانی. 10- آیت الله سید علی صادقی. 11- حاج آقا مهدی مظاهری. 12- حاج آقا کمال فقیه ایمانی. 13- آیت الله حاج آقا ضیا علامه. 14- شیخ محمد حسین رشتی. 15- صدیقین. 16- میر سید علی امامی زاده . 17- سید اسماعیل هاشمی. در کنار این برنامه ها نیز شبهای جمعه در منزل درس اخلاق و توسل برقرار بود.
مرحوم آیت الله صافی (قدس سره) پس از مراجعت به اصفهان در مدرسه صدر بازار شروع به تدریس سطح کفایه کردند اما پس از چندی آیت الله العظمی خوئی (ره) در نامه ای به مردم نوشتند آقای صافی باید درس خارج شروع کنند وگرنه برگردند به نجف که ما اینجا بیشتر به ایشان نیاز داریم . لذا از آن به بعد ایشان درس خارج را بنا به درخواست چند تن از فضلای نخبه اصفهان شروع کردند ، تا بعد از فوت آیت الله خادمی و مهدوی عملاًریاست و زعامت حوزه علمیه اصفهان بعهده ایشان افتاد .
علمائی که به آیت الله العظمی خوئی نامه نوشتند و از ایشان درخواست کردند تا آیت الله صافی را به اصفهان بفرستند عبارتند از : 1- آیت الله شمس آبادی. 2- آیت الله خادمی. 3- آیت الله رجائی. 4- آیت الله حاج آقا احمد امامی. 5- فقیه عظیم الشان آیت الله حاج آقا حسن امامی.
وفات
بالاخره روح بلند این فقیه کبیر و عارف کامل و استاد اخلاق در نزدیکیهای اذان صبح روز جمعه 7/7/1374 مطابق با 3/جمادی الاولی/1416 ه.ق، در سن 76 سالگی به ملکوت اعلی پیوست و استان اصفهان و حوزه های علمیه شیعه را عزادار کرد و با تشییعی بی نظیر بعد از شهید آیت الله شمس آبادی با حضور هیئتهای اعزامی به نمایندگی از مراجع تقلید شیعه و رئیس جمهوری و نمایندگان مجلس و مقامات کشوری و لشکری جنازه پاک او را طبق وصیت آن مرحوم کنار مقبرة علامة مجلسی به خاک سپردند و از طرف استاندار دو روز عزای عمومی در استان اصفهان اعلام شد و در حوزه علمیّه اصفهان یک هفته تعطیل اعلام شد و بازار اصفهان نیز سه روز تعطیل و سیاهپوش شد.
باقیات و صالحات
از اقدامات فرهنگی شیخ اصفهان احداث مجموعه فرهنگی و علمی می باشد که شامل حوزه علمیه و موسسه فرهنگی و خیریه صاحب الامر(ع) است. این مدرسه ،محلی برای سکونت طلاب، فضلای کشور و مکانی برای نشر معارف دینی می باشد از جمله کتاب هایی که در این موسسه به زیور طبع آراسته شده الملاحم و الفتن، کشف الالتباس عن موجر ابی العباس، اجود التقریرات، مناقب عرشیان، مدارک العروه الوثقی می باشد.
فرازهایی از وصیت نامه
خداوندا تو را شاهد می گیرم که زندگی را با نام تو شروع کردم و عمری میل من این بود که در راه تو و برای تو و به سوی تو قدم بردارم. / ای طلاب عزیز؛ عزت و سربلندی در دنیا و آخرت در درجه اول در گرو تقوا و تهذیب نفس و ساختن روحی سرشار از محبت و در درجه دوم سعی و کوشش در تحصیل علم و رسیدن به مراتب بلند علمی است. نیروی جوانی خود را هدر ندهید و جهاد کنید در تهذیب اخلاق و تحصیل علم که امروز بیش از هر زمان دیگر به سلاح علم و علمای خود ساخته نیاز است.
منابع
سایت آیت الله العظمی صافی اصفهانی ، موسسه صاحب الامر