محمد بن جریر بن رستم طبری

ولادت

ابو جعفر، محمّد بن جرير بن رستم طبرى آملى مازندرانى، از چهره هاى برجسته فقهاى شيعه در قرن پنجم هجرى و از معاصرين شيخ طوسى و نجاشى است.

او در خانواده اى علاقه مند به اهل بيت رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم در شهر آمل از استان مازندران به دنيا آمد.

محمّد از همان كودكى با مهر پيامبر و اهل بيت عليهم السلام آشنا شد و در همان ايام شروع به فراگيرى علوم اسلامى كرد و يكى از چهره هاى سرشناس فقهاى شيعه در آن دوران شد.

خاندان

خاندان «بنو جرير»، اهل آمل و مشهور به تشيع و پيروى از اهل بيت رسول خدا بوده و از خاندان هاى بزرگ و سرشناس آن منطقه به شمار مى آيند كه دانشمندان بزرگى به جهان اسلام تحويل داده اند.

شخصيت

محمّد بن جرير طبرى، از فقهاى برجسته شيعه در قرن چهارم هجرى و معاصر با شيخ طوسى است.

او نزد بسيارى از اساتيد شيخ طوسى روايت شنيده و روايات او نيز در منابع معتبر روايى شيعه نقل شده و مورد استناد قرار گرفته است.

شباهت در نام

وى غير از محمّد بن جرير بن يزيد طبرى آملى است كه از علماى اهل سنت و صاحب تفسير و تاريخ مشهور مى باشد. همچنين غير از محمّد بن جرير طبرى، از علماى شيعه و صاحب كتاب «المسترشد» است كه شيخ طوسى به وى لقب كبير داده است; زيرا:

1 - راوى كتاب المسترشد، ابو محمّد حسن بن حمزه، متوفاى 358 هجرى است، در حالى كه صاحب كتاب «دلائل الإمامة» - شخصيت مورد بحث ما - معاصر شيخ طوسى، متوفاى 460 هجرى است; زيرا مشايخ وى همان مشايخ شيخ طوسى است.

2 - صاحب كتاب «دلائل الإمامة» اين كتاب را بعد از سال 411 هجرى نگاشته است; زيرا در اين كتاب مى گويد:«من اين روايت را در كتابى به خط شيخ ابو عبد الله حسين بن غضائرى رحمه الله ديدم» و غضائرى، متوفاى 411 هجرى است.

همچنين مى توان حدس زد كه وفات صاحب كتاب دلائل الإمامة بعد از اين تاريخ بوده است.

3 - صاحب دلائل الإمامة با يك واسطه از شيخ صدوق روايت نقل مى كند و شيخ صدوق هم با يك واسطه كتاب المسترشد را نقل مى كند پس فاصله ميان صاحب دلائل و صاحب المسترشد سه واسطه است.

4 - صاحب دلائل، معاصر نجاشى است. در حالى كه نجاشى كتاب المسترشد را با دو واسطه روايت مى كند.

در مقابل، سيد توبلى در مدينة المعاجز و علامه مجلسى در بحار الأنوار و علامه سيد هاشم بحرانى در مقدمه مدينة المعاجز اين دو را يك نفر دانسته اند.

سخن آقا بزرگ تهرانى

مرحوم شيخ آقا بزرگ تهرانى مى فرمايد:«ابو جعفر، محمد بن جرير بن رستم طبرى آملى مازندرانى، معاصر شيخ طوسى است.

نامى از وى در كتب رجالى نيامده ; اما او غير از محمد بن جرير طبرى كبير از ديگر علماى شيعه و صاحب كتاب «المسترشد» است و متاخر از او مى باشد».

اساتيد

ابو جعفر، محمد بن جرير طبرى، از محضر شخصيت هاى بزرگى از روات شيعه بهره برده است مانند:

1 - محمد بن هارون تلعكبرى

2 - قاضى ابو اسحاق، ابراهيم بن احمد بن محمد طبرى

3 - ابو المفضل شيبانى

4 - حسن بن احمد علوى

5 - حسين بن ابراهيم، معروف به ابن خياط قمى