قمار

قمار عبارت است از گروبندي بر بازي به يكي از آلات معروفه و یا قمار بر بازي بر اين آلات مطلقاً اطلاق مي‌شود چه مالي در ميان باشد و يا نباشد.

معنای قِمار

گفته می‌شود: «قامر الرجل مقامرة و قمارا: راهنه والقمار المقامرة».

و به عبارت دیگر قمار گروبندی در بازی با آلات معروف و معده از برای قمار است.

«الرهن علی اللعب بشیء من الآلات المعروفة». بالاخره هر نوع برد و باخت به‌ وسیله اسباب مختص برای این کار و یا وسائلی که عرفاً و عادتاً برای این عمل بکار می‌رود، قمار به‌ شمار است.

و جماعتی گفته‌اند: که بر بازی با اشیای مزبور اطلاق می‌شود ولو توأم با رهن نباشد.

اميرالمؤمنين علي عليه السلام درباره قمار مي‌فرمايد: «كل ما الهي عن ذكرالله فهو من الميسر؛ هر چيزي كه انسان را از ياد خدا غافل كند (و در شهوات فرو ببرد) آن در حكم قمار است».

حکم قِمار

جمیع انواع قمار مانند نرد و شطرنج حرام است، اجماعاً. دلیل این حکم آیه ذیل است:

«یا ایها الذین آمنوا انما الخمیر والمیسر والانصاب والازلام رجس من عمل الشیطان فاجتنبوه...» که غرض از میسر، قمار است.

علت تحریم قمار

«قمار» به اجماع مسلمين حرام است، علت آن نيز آيات قرآن و سنت پيامبر صلي الله عليه و آله است.

1. قمارباز را از كسب معيشت و تحصيل مال از طريق مستقيم و راه حلال بازداشته، منحرف مي‌نمايد.
2. قمار نيز مثل ساير شهوت‌هاست كه نفس به آن رغبت مي‌كند و هر چه بيشتر در آن وارد شود و به آن عادت نمايد، بر ميل و رغبت او افزوده مي‌شود.
3. آثار سوء آن، از فساد و سوءتربيت، ضعف قواي عقلي
4. به سبب آن خانه‌ها خراب، خانواده‌ها متلاشي و...
5. اتلاف وقت
6. هم‌نشين با اشرار شدن
7. عامل تفرقه و دشمني است.

انواع قمار

شیخ انصاری اعلی الله مقامه در مکاسب آورد: بازی برای غلبه کردن و بردن چهار گونه است:

• الف) لعب و بازی با آلات معدّه برای قمار با گروگان این نوع بدون خلاف حرام است.
• ب) بازی با آلات و اسباب قمار بدون گروگان. صدق قمار بر این قسم، محل تأمل و نظر است.
• ج) بازی به غیر آلات و اسباب قمار با گروگان در غیر اسب دوانی و تیراندازی، مانند گروبندی برای حمل سنگ گران. ظاهر آن است که این قسم نیز ملحق به قمار و حرام است.
• د) مغالبه یا مسابقه بدون گروگان و عوض در غیر سبق و رمایه. در این قسم نیز اکثر قائل به تحریم شده‌اند.

مضرّات قمار

خداوند متعال قمار را در ردیف می گساری و بت پرستی و از کارهای پلید شیطانی دانسته و دستور به اجتناب از آن داده است:

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! بدانید که شراب، قمار، بت ها و چوب های مخصوص برد و باخت به تمامی پلید و ناپاک و از کارهای شیطانی است: پس از این کارها بپرهیزید تا رستگار شوید.

«میسر یعنی قمار ولذا قمارباز را «یاسر» گویند. ریشه آن «یسر» به معنای آسانی است و علت نامیدن قمار به «میسر» این است که قمارباز با آن مال دیگران را به آسانی و بدون زحمت به چنگ می آورد.

از امام رضا علیه السلام نقل شده، «المیسر هوالقمار» میسر همان قمار است. آیه بعد می فرماید: شیطان همواره در صدد ایجاد دشمنی و کینه توزی میان شما و بازداشتن شما از یاد خدا و برپایی نماز است. قماربازی و می گساری ابزار شیطان در نیل به این هدف است: آیا باز هم دست از این کار برنمی دارید:

«إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَاةِ ۖ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ».

به عبارت دیگر چیزی که در عرف متدیّنان و کسانی که تقید شرعی دارند ابزار قمار بازی شمرده می شود - هر چند به قصد سرگرمی یا پرورش فکر بدون برد و باخت نیز مورد استفاده قرار می گیرد - این کار بازی با آلات قمار شمرده می شود و طبق روایات حرام است؛ اگرچه قمار نام نگیرد همچنین در آیه 219 سوره بقره می گساری و قماربازی در یک ردیف و از گناهان کبیره دانسته شده است.

گرچه ممکن است احیاناً دارای منافعی هم باشد اما قطعاً آثار زیان بار آن به مراتب بیشتر از سود آن است. يكي از بزرگترين مؤسسات آمارگيري جهاني ثابت كرده است كه: 30 درصد جنايت‌ها با قمار رابطه مستقيم دارد و از عوامل به وجود آمدن 70 درصد جنايات ديگر نيز به شمار مي‌رود.

منابع

• ویکی فقه، بازیابی: 22 دی ماه 1392.
• اندیشه قم، بازیابی: 22 دی ماه 1392.
• چرا قمار حرام است؟ تبیان، بازیابی: 22 دی ماه 1392.