کاغذ
کاغذ ۱۰۵ سال پیش از میلاد توسط چینی ها در طول سلسله هان اختراع شد[۱] و کلمه کاغذ، از واژه چینی کاکتز گرفته شده است.[۲]
کارگران چینی که در سال ۷۵۱ م بدست ایرانیان اسیر شدند، این فن را با استفاده از کتان و شاهدانه به مردم سمرقند آموختند.[۲] به هنگام فتح ماوراءالنهر توسط مسلمانان، این صنعت از سمرقند به دیگر سرزمین هاى اسلامى راه یافت.
تفاوت در میزان مصرف مواد اولیه موجب پدید آمدن انواع کاغذ در سده‌هاى نخستین هجرى بوده است. این کاغذها در جنس، استحکام، ضخامت، روشنى و رنگ با یکدیگر تفاوت داشته‌اند و این مسئله نشان مى‌دهد که مسلمانان فقط به آموختن روش کاغذسازى از چینی ها اکتفا نکرده و خود به تکمیل این صنعت پرداخته‌اند. به مرور در همه شهرهاى اسلامى و در سرزمین هایى چون عراق و مصر و ایران و اندلس کاغذ ساخته مى‌شد.
صنعت کاغذسازى در پایان سده دوم هجرى به کوشش فضل بن یحیى برمکى، وزیر با فرهنگ هارون‌الرشید در بغداد راه‌اندازى شد و به سرعت جاى پوست را گرفت. این صنعت در سده پنجم هجرى از عراق به شام رفت و در آنجا نیز تحولى شگرف پدید آورد. به گونه‌اى که ناصرخسرو در سفرنامه‌ى خود از شهر طرابلس در لبنان یاد مى‌کند و مى‌نویسد که در این شهر ورق هاى زیبا همچون ورق هاى سمرقندى ساخته مى‌شود و از آن نیز بهتر است.
بدین گونه مسلمانان در بسط و گسترش یکى از مهم‌ترین عوامل ارتباط فرهنگى، یعنى کاغذ نقش اساسى داشتند. این صنعت از طریق مصر و اندلس به اروپا رسید و نخستین کارخانه‌هاى کاغذسازى در ایتالیا در حدود سده سیزدهم میلادى تأسیس و راه اندازى شد.[۳]
پانویس
- ↑ تاریخچه کاغذ، پایگاه صنعت، بازیابی: 27 اسفند 1391.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ صنعت کاغذ، دانشنامه رشد، بازیابی: 17 اسفند 1391.
- ↑ علی اکبر ولایتی، فرهنگ و تمدن اسلامى، ص۲۷.
