الهدایة (کتاب)

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
الهداية.jpg
نویسنده شیخ صدوق
موضوع فقه شیعه
زبان عربی
تعداد جلد 1
التحقيق مؤسسة الإمام الهادي(ع)

الهدایه

مؤلف الهدایه

ابوجعفر محمد بن على بن بابويه قمى، معروف به شيخ صدوق (م 381 ق).

زندگي‌نامه و اظهارنظرها

بر اثر دعاى حضرت حجت عليه السلام كودكى به دنيا آمد كه او را محمد ناميدند. شيخ صدوق از نبوغ خاصى برخوردار بود و از كودكى در مسير علم و فراگيرى احاديث معصومان بود.

در نوجوانى شروع به تأليف كتاب نمود و مرجعى صادق در بيان گفتار معصومان بود. وى فقيهى كامل، محدثى جامع، نويسنده اى ماهر و از استعداد و حافظه اى قوى برخوردار بود و در حفظ و ضبط احاديث يكتاى آن زمان بشمار مى رفت. صدوق عمر خويش را به تأليف كتب و ارشاد مردم عصر خويش گذرانيد. جمع تأليفات او را تا سيصد جلد نوشته اند. صدوق با آل بويه معاصر بود. او در شهر رى وفات كرد و اكنون قبرش زيارتگاه شده است. در زمان قاجار، هنگام اصلاح قبرش، جسد تازه او نمايان گرديد و حتى رنگ حناى ناخن دست او پس از قرن‌ها مشهود بود.

استادان شیخ صدوق

  • محمد بن حسن بن احمد بن وليد
  • احمد بن على بن ابراهيم بن هاشم قمى
  • احمد بن محمد بن يحيى عطار اشعرى
  • محمد بن احمد بن على اسدى معروف به ابن جرادة بروعى
  • احمد بن محمد بن صقر صائغ العدل
  • احمد بن محمد بن حسن قطان
  • حسين بن احمد بيهقى
  • احمد بن ابراهيم بن بكر خوزى
  • على بن ثابت دواليبى
  • محمد بن بكران نقاش
  • حسن بن محمد بن عمرو بصرى...

شاگردان ایشان

  • حسين بن على بن موسى
  • حسن بن حسين بن على
  • على بن احمد پدر نجاشى
  • ابوالقاسم على بن محمد بن خزازى
  • حسين بن عبيدالله غضائرى
  • هارون بن موسى تلعكبرى
  • محمد بن طلحه نعالى بغدادى
  • ابوبكر محمد بن احمد بن على

تأليفات شیخ صدوق

  • من لايحضره الفقيه
  • عيون الاخبار
  • جامع الاخبار
  • معانى الاخبار
  • ثواب الاعمال و عقاب الاعمال
  • علل الشرائع
  • اوصاف النبى
  • اثبات الوصية
  • اثبات الخلافة صفات الشيعة
  • فضل الشيعة
  • ذكر المجالس
  • خصال
  • توحيد
  • اعتقادات
  • الاوائل والاواخر
  • دعائم الاسلام
  • هدايه
  • مقنع
  • مصابيح
  • مصباح
  • معراج
  • ابطال
  • اختيار
  • كتاب طهارت
  • كتاب صلات
  • كتاب صوم و...[۱]

معرفى اجمالى كتاب

اين كتاب دو بخش دارد: بخش نخست مربوط به اصول اعتقادى از قبيل توحيد، نبوت، امامت، تقيه، اسلام و ایمان، امر به معروف و نهی از منكر، جهاد، اركان الاسلام و نيت است. بخش دوم در فروع فقهى است كه از ابواب طهارت شروع مى شود و به ابواب ارث پايان مى پذيرد.

در طول قرون فقهاى شيعه، اهتمام و توجه خاصى به اين كتاب داشته اند و آن از مصادر فقهى و روايى معتبر در نزد آن‌ها بوده است؛ تا جايى كه بزرگان شيعه آنچه در اين كتاب ذكر شده به عنوان حديث تلقى كرده اند. شيخ انصارى مى فرمايد: «...كما عمل بفتاوى على بن بابويه لتنزيل فتواه منزلة روايته...».[۲]

وضعيت نشر کتاب

اين كتاب به همت مؤسسة الامام الهادى در قم به سال 1418 ق چاپ و منتشر شده است.

منابع

کتابشناسي تفصيلي مذاهب اسلامي/ نویسنده: محمدرضا ضميري

متن کتاب الهداية

1. الهداية

2. الهدایه

پانویس

  1.  گنجينه دانشمندان، محمد شريف رازى، ج 1، ص 101-102؛ علماى بزرگ شيعه از كلينى تا خمينى، ص 13؛ موسوعة طبقات الفقهاء، مؤسسه امام صادق علیه‌السلام، 1418 ق، ج 4، ص 434؛ مقدمه كتاب الهداية.
  2.  فرائد الاصول، ص 78.