اعلام النساء المؤمنات (کتاب)

نویسنده	محمد حسون
موضوع	سرگذشتنامه محدثان زن
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نویسنده همکار	ام علی مشکور

معرفی اجمالی

أعلام النساء المؤمنات، اثر محمد حسون و ام علی مشکور، کتابی است پیرامون شرح حال کوتاهی از بانوان معروف در اسلام که برخی از ایشان، عالمه، فقیهه و صاحب اجازه روایت بوده‌اند.

کتاب به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.

عدم اهتمام مورخین و شرح حال نویسان به اعلام بانوان، انگیزه تألیف اثر حاضر بوده است.

ساختار

کتاب با دو مقدمه از نویسندگان آغاز و اسامی افراد، به ترتیب حروف الفبا تنظیم شده است. در این کتاب، شرح حال حدود چهارصد زن از مشاهیر تاریخ اسلام ذکر شده که مجموع زنان راوی و صاحب اجازه در آن، در حدود 168 زن است.

گزارش محتوا

در مقدمه نخست، ضمن اشاره به برخی ویژگی‌های کتاب، به این نکته اشاره شده است که مطالب در این اثر، نه صرفا مطالبی علمی و خشک است و نه مطالبی عمومی و سطحی، بلکه نویسنده سعی کرده است تا حد وسط بین این دو امر را رعایت کند.

در مقدمه دوم، ضمن اشاره به انگیزه نگارش و اهمیت موضوع مورد بحث در کتاب، به بررسی نقش زن در ادوار مختلف قبل و بعد از اسلام پرداخته شده است. نویسنده بدین منظور، ابتدا جوامع را به متمدن و غیر متمدن تقسیم کرده و سپس جایگاه زن را در جوامع و عرصه‌های زیر بررسی کرده است: آشوریان، سومریان، رومیان، یونانیان، چینیان، هندیان، مصریان، فارس، عرب جاهلی، فرهنگ غربی و شرقی، نظام اسلامی.

در ادامه به بحث پیرامون هویت و جایگاه اجتماعی زن، احکام مشترک زن و مرد، ریحانه بودن زوجه، زیر پای مادران بودن بهشت، حجاب، مسئله ارث و ازدواج و مسائل مربوط به آن از جمله طبیعی بودن ازدواج، استیلای مردان بر زنان و تعدد زوجات، پرداخته است.

از جمله بانوانی که نویسنده به شرح حال ایشان پرداخته است، زن شاعری به نام آرایش بیگم، دختر امیر اسکندر فرزند قرایوسف بن قرامحمد بن بیرام می‌باشد که پدرش از امرای طایفه قراقوینلو بوده و در سال 841ق، به قتل رسید. این شاعر بنا به گفته قاضی نورالله تستری شیعه بوده است.

از دیگر بانوان مذکور در کتاب، می‌توان به آغابیگم دختر ابراهیم خان بن بناه خان جوانشیر ملقب به آغاباجی؛ آغابیگم طباطبایی؛ اسماء بنت یزید بن سکن بن رافع بن امرؤ القیس؛ افخیته بنت عبود فتلاوی؛ ام ابیها بنت عبدالله بن جعفر طیار؛ ام علی همسر شهید اول که بانویی عالم، فاضل، فقیه، پرهیزگار و عابد بود و...

نویسنده در این اثر، به تمامی کتبی که متعرض تراجم بانوان گردیده رجوع کرده و سعی کرده است تا آن‌ها را - چه صالح و چه طالح و چه بانوانی که تراجم نویسان به صورت مستقل به آنان پرداخته و یا منضم به رجال آنان را معرفی کرده‌اند - در این کتاب، گردآوری نماید.   از جمله ویژگی‌های این اثر، آن است که نویسنده در نگارش آن، از منابع و کتب فراوانی استفاده کرده که فهرست انبوه منابع در انتهای کتاب، گواه این مطلب می‌باشد.

وضعیت کتاب

فهارس، در انتهای کتاب جای گرفته است که عبارتند از: فهرست آیات؛ احادیث شریفه؛ ابیات؛ تراجم؛ روایات معصومین(ع) از پیامبر(ص) تا امام حسن عسگری(ع)؛ اسامی بانوان اهل حدیث؛ اسامی بانوانی که اجازه روایت داشتند؛ بانوان حافظ قرآن؛ بانوان مجتهد؛ بانوان فقیه؛ بانوان مدرس علوم اسلامی؛ بانوان صاحب تألیف؛ تألیفات بانوان؛ بانوان شاعر؛ بانوان صاحب فصاحت و بلاغت؛ بانوان شهید؛ بانوانی که ارتباطی با واقعه طف داشتند؛ بانوانی که با انقلاب 1920م عراق ارتباط داشتند؛ بانوان خطیب؛ بانوان نوحه گر؛ بانوان خطاط؛ فهرست مطالب مقدمه مؤلف و فهرست منابع مورد استفاده نویسنده.

در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع.و توضیح و تشریح برخی لغات متن.، به سایر منابع ارجاع داده شده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. مهریزی، مهدی، «سهم زنان در نشر حدیث» قم، دارالحدیث، 1387.

منبع

ویکی نور