نوادر المعجزات فی مناقب الأئمة الهداة (کتاب)
محتویات
معرفى اجمالى
نوادر المعجزات في مناقب الأئمة الهداة عليهم‌السلام، تألیف أبى جعفر محمد بن جرير بن رستم طبرى امامى صغير، از اعلام قرن پنجم قمرى، كتابى است در نقل معجزات و مناقب و علوم و احتجاجات ائمه اطهار(ع) و آنچه كه از دلائل و براهين بر حجيت كلام و كردار خويش آورده‌اند، به زبان عربى جمع‌آورى نموده است.
انگيزه تألیف
مؤلف درباره انگيزه خود از تألیف بيان داشته است كه عده‌اى بعد از نبى اكرم(ص) ائمه‌اى براى خود اختيار كردند كه آنها را به مقاصد دنياييشان برساند و آنان را جايگزين أئمه‌ى اطهار بگرداند و مى‌خواستند معجرات أئمه را انكار كنند، و "أرادوا إطفا نور الله بأفواههم"، بر آن شدم كه آنچه را كه أئمه از معجزات الهى و إقامه‌ى دلائل و براهين، اظهار داشتند، از آنچه كه شنيده و خوانده بودم را در كتابى تحت عنوان ذكر براهين و معجزات آنان جمع‌آورى نمايم، تا حفظ و رساندن آن احاديث عجيبه بر مردم آسان گردد.
ساختار
كتاب حاضر با مقدمه‌اى مفصل از آقاى باسم اسدى در زمينه‌ى معجزه و شروط آن و مفهوم معجزات و همچنين فرق بين معجزه و حيله و سحر شروع شده است. وى از تفاوت بين معجزه و كرامت سخن گفته و اشاره كرده كه از شرائط كرامت استتار و از شرائط معجزه اظهار است، هچنين كرامت امرى است كه در آن ادعا وجود ندارد؛ اما معجزه به همراه ادعاى نبوت و مطالبه برهان مى‌باشد.
در قسمتى از اين مقدمه بحث مفصلى درباره شرح حال مؤلف كرده و افرادى را كه با وى هم نام هستند را، تفكيك نموده و از مشايخ و تصنيفات او نيز نام برده است.
در اين چاپ در صفحاتى تصاوير چند نسخه خطى از مكتبه علامه مجلسى نيز آورده شده است.
پس از مقدمه‌ى محقق، نوبت به مقدمه مؤلف مى‌رسد كه مختصرى درباره مقام ائمه و فضائل آنان صحبت كرده است و در ادامه از اين مقام، در سيزده باب براى هر كدام از ائمه، معجزات و كراماتى از آنان كه در كتب روايى و حديثى شيعه آمده، با ذكر تفصيلى سند، يادآور شده است.
باب اول، درباره اميرالمومنين(ع) است كه از دو بخش تشكيل يافته است:
اول: معجزاتى است كه از افراد مختلفى درباره حضرت نقل شده است.
دوم: معجزاتى است كه از زبان پيامبر(ص) در شان على(ع) گفته شده است.
و باب دومش درباره حضرت زهراء(س) مى‌باشد كه بيشتر از اسامى مباركه حضرت و علت نام‌گذارى وى به اين نام‌ها و همچنين از ازدواج و مهر و ليله الزفاف و منزل حضرت در بهشت، تا معجزات ايشان سخن به ميان آمده است. در اين ميان از علت بوسيدن رسول الله(ص) دخترش را و كيفيت باردارى او توسط حضرت خديجه كبرى(س) نيز ياد شده است.
و ابواب ديگر در مورد ائمه بعد از اميرالمومنين(ع) مى‌باشد.
طبرى صغير، در باب آخر كه درباره‌ى ولى عصر(عج) مى‌باشد، اخبارى را كه درباره وجود صاحب الزمان(عج) و اوصاف ايشان از ائمه مختلف آمده، جمع‌آورى نموده و همچنين خبرى كه از امام صادق(ع) در تفسير آيه‌ى 18 سوره‌ى شورى و دولت وى در زمان ظهور و آنچه از بركات بر دولت وى مى‌باشد را، يادآور شده است.
در پايان كتاب 11 فهرست از جمله فهرست آيات، أحاديث، آثار، أعلام، طوائف و قبائل و فرق، أماكن و بلدان، وقائع و ايام، أشعار، كتب، مصادر تحقيق و در آخر محتويات كتاب ذكر شده است.
گزارش محتوا
مؤلف آنچه كه در اين كتاب آورده، همه از روايات مى‌باشد و چيزى غير از روايت، از مباحث عقلى نقل نكرده است؛ بگونه‌اى كه مى‌توان اين كتاب را روايى ناميد و در ذكر روايات به سند مختصرى از آنها اكتفا نكرده، بلكه تا آن جا كه شده است، تمامى سلسله سند را آورده است. وى در ذكر فضائل و معجزات ائمه، ابتدا از اميرالمومنين(ع) شروع نموده، سپس به ذكر فضائل و مناقب صديقه‌ى طاهره(س) پرداخته و بعد، از فرزندان حضرت زهرا(س) به ترتيب ياد كرده است.
وضعيت
آقاى باسم محمد أسدى كه محقق اين كتاب مى‌باشد، در رجب سال 1426ق تحقيق اين كتاب را به پايان رسانيده‌اند. وى از خصوصيات اين كتاب چنين مى‌گويد: احاديث و معجزاتى كه در اين كتاب آمده در كتاب دلائل ايشان و حتى در مصادر قبل از آن در زمان مؤلف يافت نمى‌شود.
آقاى باسم أسدى در تحقيق اين كتاب از چهار نسخه استفاده كرده است. ايشان بين اين نسخ تلفيق نموده و اختلافات بين نسخ را در حواشى كتاب ثبت نموده است. همچنين آيات قرآن و احاديث و آثار را از مصادر اخراج نموده، علاوه بر آن ترجمه‌ى مختصرى از اعلامى كه در اين كتاب نامى از آنها برده شده، از اهم مصادر رجالى، ذكر نموده است. ايشان به استناد مهم‌ترين معاجم لغت، بعضى از كلمات مبهم و غامضى را كه احتياج به توضيح داشته است و همچنين به تعريف بعضى از اسماء شهرها و كشورها پرداخته است. وى 11 فهرست براى اين كتاب تنظيم نموده و در آخر كتاب متذكر آنها شده است.
نسخه شناسى
نوادر المعجزات فى مناقب الائمه الهداه، تألیف محمد بن جرير بن رستم طبرى صغير، به تحقيق باسم محمد اسدى، در يك جلد توسط انتشارات "دليل ما"، چاپ اول خود را در سال 1427ق در كشور ايران، شهر مقدس قم به خود ديده است.
منابع مقاله
متن و مقدمه كتاب.
منبع
ویکی نور
